5. සම්‌පසාදනීයසුත්‌තං
මෙම සුත්‍ර දේශනාවේ සිංහල පරිවර්තනයට මෙතැනින් පිවිසෙන්න
සිංහල පරිවර්ථනය සදහා font මෙතැනින් ලබාගන්න
සාරිපුත්‌තසීහනාදො
141. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා නාළන්‌දායං විහරති පාවාරිකම්‌බවනෙ. අථ ඛො ආයස්‌මා සාරිපුත්‌තො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො ආයස්‌මා සාරිපුත්‌තො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘එවංපසන්‌නො අහං, භන්‌තෙ, භගවති, න චාහු න ච භවිස්‌සති න චෙතරහි විජ්‌ජති අඤ්‌ඤො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා භගවතා භිය්‍යොභිඤ්‌ඤතරො යදිදං සම්‌බොධිය’’න්‌ති.
142. ‘‘උළාරා ඛො තෙ අයං, සාරිපුත්‌ත, ආසභී වාචා භාසිතා, එකංසො ගහිතො, සීහනාදො නදිතො – ‘එවංපසන්‌නො අහං, භන්‌තෙ, භගවති; න චාහු න ච භවිස්‌සති න චෙතරහි විජ්‌ජති අඤ්‌ඤො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා භගවතා භිය්‍යොභිඤ්‌ඤතරො යදිදං සම්‌බොධිය’න්‌ති. කිං තෙ [කිං නු (සී. පී.), කිං නු ඛො තෙ (ස්‍යා.)], සාරිපුත්‌ත, යෙ තෙ අහෙසුං අතීතමද්‌ධානං අරහන්‌තො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා, සබ්‌බෙ තෙ භගවන්‌තො චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච විදිතා – ‘එවංසීලා තෙ භගවන්‌තො අහෙසුං ඉතිපි, එවංධම්‌මා තෙ භගවන්‌තො අහෙසුං ඉතිපි , එවංපඤ්‌ඤා තෙ භගවන්‌තො අහෙසුං ඉතිපි, එවංවිහාරී තෙ භගවන්‌තො අහෙසුං ඉතිපි, එවංවිමුත්‌තා තෙ භගවන්‌තො අහෙසුං ඉතිපී’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’.
‘‘කිං පන තෙ [කිං පන (සී. පී.)], සාරිපුත්‌ත, යෙ තෙ භවිස්‌සන්‌ති අනාගතමද්‌ධානං අරහන්‌තො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා , සබ්‌බෙ තෙ භගවන්‌තො චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච විදිතා, `එවංසීලා තෙ භගවන්‌තො භවිස්‌සන්‌ති ඉතිපි, එවංධම්‌මා…පෙ.… එවංපඤ්‌ඤා… එවංවිහාරී… එවංවිමුත්‌තා තෙ භගවන්‌තො භවිස්‌සන්‌ති ඉතිපී’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’.
‘‘කිං පන තෙ [කිං පන (සී. පී.)], සාරිපුත්‌ත, අහං එතරහි අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච විදිතො – ‘එවංසීලො භගවා ඉතිපි, එවංධම්‌මො…පෙ.… එවංපඤ්‌ඤො … එවංවිහාරී… එවංවිමුත්‌තො භගවා ඉතිපී’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’.
‘‘එත්‌ථ ච හි තෙ, සාරිපුත්‌ත, අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නෙසු අරහන්‌තෙසු සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙසු චෙතොපරියඤාණං නත්‌ථි. අථ කිං චරහි තෙ අයං, සාරිපුත්‌ත, උළාරා ආසභී වාචා භාසිතා, එකංසො ගහිතො, සීහනාදො නදිතො – ‘එවංපසන්‌නො අහං, භන්‌තෙ, භගවති, න චාහු න ච භවිස්‌සති න චෙතරහි විජ්‌ජති අඤ්‌ඤො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා භගවතා භිය්‍යොභිඤ්‌ඤතරො යදිදං සම්‌බොධිය’’’න්‌ති?
143. ‘‘න ඛො මෙ [න ඛො පනෙතං (ස්‍යා. ක.)], භන්‌තෙ, අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නෙසු අරහන්‌තෙසු සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙසු චෙතොපරියඤාණං අත්‌ථි. අපි ච, මෙ [මෙ භන්‌තෙ (සී. පී. ක.)] ධම්‌මන්‌වයො විදිතො. සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ , රඤ්‌ඤො පච්‌චන්‌තිමං නගරං දළ්‌හුද්‌ධාපං [දළ්‌හුද්‌දාපං (සී. පී. ක.)] දළ්‌හපාකාරතොරණං එකද්‌වාරං. තත්‍රස්‌ස දොවාරිකො පණ්‌ඩිතො බ්‍යත්‌තො මෙධාවී අඤ්‌ඤාතානං නිවාරෙතා, ඤාතානං පවෙසෙතා. සො තස්‌ස නගරස්‌ස සමන්‌තා අනුපරියායපථං අනුක්‌කමමානො න පස්‌සෙය්‍ය පාකාරසන්‌ධිං වා පාකාරවිවරං වා අන්‌තමසො බිළාරනික්‌ඛමනමත්‌තම්‌පි. තස්‌ස එවමස්‌ස – ‘යෙ ඛො කෙචි ඔළාරිකා පාණා ඉමං නගරං පවිසන්‌ති වා නික්‌ඛමන්‌ති වා, සබ්‌බෙ තෙ ඉමිනාව ද්‌වාරෙන පවිසන්‌ති වා නික්‌ඛමන්‌ති වා’ති. එවමෙව ඛො මෙ, භන්‌තෙ, ධම්‌මන්‌වයො විදිතො. යෙ තෙ, භන්‌තෙ, අහෙසුං අතීතමද්‌ධානං අරහන්‌තො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා, සබ්‌බෙ තෙ භගවන්‌තො පඤ්‌ච නීවරණෙ පහාය චෙතසො උපක්‌කිලෙසෙ පඤ්‌ඤාය දුබ්‌බලීකරණෙ චතූසු සතිපට්‌ඨානෙසු සුප්‌පතිට්‌ඨිතචිත්‌තා, සත්‌ත සම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ යථාභූතං භාවෙත්‌වා අනුත්‌තරං සම්‌මාසම්‌බොධිං අභිසම්‌බුජ්‌ඣිංසු. යෙපි තෙ, භන්‌තෙ, භවිස්‌සන්‌ති අනාගතමද්‌ධානං අරහන්‌තො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා, සබ්‌බෙ තෙ භගවන්‌තො පඤ්‌ච නීවරණෙ පහාය චෙතසො උපක්‌කිලෙසෙ පඤ්‌ඤාය දුබ්‌බලීකරණෙ චතූසු සතිපට්‌ඨානෙසු සුප්‌පතිට්‌ඨිතචිත්‌තා, සත්‌ත සම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ යථාභූතං භාවෙත්‌වා අනුත්‌තරං සම්‌මාසම්‌බොධිං අභිසම්‌බුජ්‌ඣිස්‌සන්‌ති. භගවාපි, භන්‌තෙ, එතරහි අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො පඤ්‌ච නීවරණෙ පහාය චෙතසො උපක්‌කිලෙසෙ පඤ්‌ඤාය දුබ්‌බලීකරණෙ චතූසු සතිපට්‌ඨානෙසු සුප්‌පතිට්‌ඨිතචිත්‌තො සත්‌ත සම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ යථාභූතං භාවෙත්‌වා අනුත්‌තරං සම්‌මාසම්‌බොධිං අභිසම්‌බුද්‌ධො.
144. ‘‘ඉධාහං, භන්‌තෙ, යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිං ධම්‌මස්‌සවනාය. තස්‌ස මෙ, භන්‌තෙ, භගවා ධම්‌මං දෙසෙති උත්‌තරුත්‌තරං පණීතපණීතං කණ්‌හසුක්‌කසප්‌පටිභාගං. යථා යථා මෙ, භන්‌තෙ, භගවා ධම්‌මං දෙසෙසි උත්‌තරුත්‌තරං පණීතපණීතං කණ්‌හසුක්‌කසප්‌පටිභාගං, තථා තථාහං තස්‌මිං ධම්‌මෙ අභිඤ්‌ඤා ඉධෙකච්‌චං ධම්‌මං ධම්‌මෙසු නිට්‌ඨමගමං; සත්‌ථරි පසීදිං – ‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො භගවා, ස්‌වාක්‌ඛාතො භගවතා ධම්‌මො, සුප්‌පටිපන්‌නො සාවකසඞ්‌ඝො’ති.
කුසලධම්‌මදෙසනා
145. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති කුසලෙසු ධම්‌මෙසු. තත්‍රිමෙ කුසලා ධම්‌මා සෙය්‍යථිදං, චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානා, චත්‌තාරො සම්‌මප්‌පධානා, චත්‌තාරො ඉද්‌ධිපාදා, පඤ්‌චින්‌ද්‍රියානි, පඤ්‌ච බලානි, සත්‌ත බොජ්‌ඣඞ්‌ගා, අරියො අට්‌ඨඞ්‌ගිකො මග්‌ගො. ඉධ, භන්‌තෙ, භික්‌ඛු ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, කුසලෙසු ධම්‌මෙසු. තං භගවා අසෙසමභිජානාති, තං භගවතො අසෙසමභිජානතො උත්‌තරි අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං නත්‌ථි, යදභිජානං අඤ්‌ඤො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා භගවතා භිය්‍යොභිඤ්‌ඤතරො අස්‌ස, යදිදං කුසලෙසු ධම්‌මෙසු.
ආයතනපණ්‌ණත්‌තිදෙසනා
146. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති ආයතනපණ්‌ණත්‌තීසු. ඡයිමානි, භන්‌තෙ, අජ්‌ඣත්‌තිකබාහිරානි ආයතනානි. චක්‌ඛුඤ්‌චෙව රූපා [රූපානි (ක.)] ච, සොතඤ්‌චෙව සද්‌දා ච, ඝානඤ්‌චෙව ගන්‌ධා ච, ජිව්‌හා චෙව රසා ච, කායො චෙව ඵොට්‌ඨබ්‌බා ච, මනො චෙව ධම්‌මා ච. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, ආයතනපණ්‌ණත්‌තීසු. තං භගවා අසෙසමභිජානාති, තං භගවතො අසෙසමභිජානතො උත්‌තරි අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං නත්‌ථි, යදභිජානං අඤ්‌ඤො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා භගවතා භිය්‍යොභිඤ්‌ඤතරො අස්‌ස යදිදං ආයතනපණ්‌ණත්‌තීසු.
ගබ්‌භාවක්‌කන්‌තිදෙසනා
147. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති ගබ්‌භාවක්‌කන්‌තීසු. චතස්‌සො ඉමා, භන්‌තෙ, ගබ්‌භාවක්‌කන්‌තියො. ඉධ , භන්‌තෙ, එකච්‌චො අසම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිං ඔක්‌කමති; අසම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිස්‌මිං ඨාති; අසම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිම්‌හා නික්‌ඛමති. අයං පඨමා ගබ්‌භාවක්‌කන්‌ති.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, ඉධෙකච්‌චො සම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිං ඔක්‌කමති; අසම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිස්‌මිං ඨාති; අසම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිම්‌හා නික්‌ඛමති. අයං දුතියා ගබ්‌භාවක්‌කන්‌ති.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, ඉධෙකච්‌චො සම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිං ඔක්‌කමති; සම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිස්‌මිං ඨාති; අසම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිම්‌හා නික්‌ඛමති. අයං තතියා ගබ්‌භාවක්‌කන්‌ති.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, ඉධෙකච්‌චො සම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිං ඔක්‌කමති; සම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිස්‌මිං ඨාති; සම්‌පජානො මාතුකුච්‌ඡිම්‌හා නික්‌ඛමති. අයං චතුත්‌ථා ගබ්‌භාවක්‌කන්‌ති. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, ගබ්‌භාවක්‌කන්‌තීසු.
ආදෙසනවිධාදෙසනා
148. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති ආදෙසනවිධාසු. චතස්‌සො ඉමා, භන්‌තෙ, ආදෙසනවිධා. ඉධ, භන්‌තෙ, එකච්‌චො නිමිත්‌තෙන ආදිසති – ‘එවම්‌පි තෙ මනො, ඉත්‌ථම්‌පි තෙ මනො, ඉතිපි තෙ චිත්‌ත’න්‌ති. සො බහුං චෙපි ආදිසති, තථෙව තං හොති, නො අඤ්‌ඤථා. අයං පඨමා ආදෙසනවිධා.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, ඉධෙකච්‌චො න හෙව ඛො නිමිත්‌තෙන ආදිසති. අපි ච ඛො මනුස්‌සානං වා අමනුස්‌සානං වා දෙවතානං වා සද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති – ‘එවම්‌පි තෙ මනො, ඉත්‌ථම්‌පි තෙ මනො, ඉතිපි තෙ චිත්‌ත’න්‌ති. සො බහුං චෙපි ආදිසති, තථෙව තං හොති, නො අඤ්‌ඤථා. අයං දුතියා ආදෙසනවිධා.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, ඉධෙකච්‌චො න හෙව ඛො නිමිත්‌තෙන ආදිසති, නාපි මනුස්‌සානං වා අමනුස්‌සානං වා දෙවතානං වා සද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති. අපි ච ඛො විතක්‌කයතො විචාරයතො විතක්‌කවිප්‌ඵාරසද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති – ‘එවම්‌පි තෙ මනො, ඉත්‌ථම්‌පි තෙ මනො, ඉතිපි තෙ චිත්‌ත’න්‌ති. සො බහුං චෙපි ආදිසති, තථෙව තං හොති, නො අඤ්‌ඤථා. අයං තතියා ආදෙසනවිධා.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, ඉධෙකච්‌චො න හෙව ඛො නිමිත්‌තෙන ආදිසති, නාපි මනුස්‌සානං වා අමනුස්‌සානං වා දෙවතානං වා සද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති, නාපි විතක්‌කයතො විචාරයතො විතක්‌කවිප්‌ඵාරසද්‌දං සුත්‌වා ආදිසති. අපි ච ඛො අවිතක්‌කං අවිචාරං සමාධිං සමාපන්‌නස්‌ස [විතක්‌කවිචාරසමාධිසමාපන්‌නස්‌ස (ස්‍යා. ක.) අ. නි. 3.61 පස්‌සිතබ්‌බං] චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච පජානාති – ‘යථා ඉමස්‌ස භොතො මනොසඞ්‌ඛාරා පණිහිතා. තථා ඉමස්‌ස චිත්‌තස්‌ස අනන්‌තරා ඉමං නාම විතක්‌කං විතක්‌කෙස්‌සතී’ති. සො බහුං චෙපි ආදිසති, තථෙව තං හොති, නො අඤ්‌ඤථා. අයං චතුත්‌ථා ආදෙසනවිධා. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, ආදෙසනවිධාසු.
දස්‌සනසමාපත්‌තිදෙසනා
149. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති දස්‌සනසමාපත්‌තීසු. චතස්‌සො ඉමා, භන්‌තෙ, දස්‌සනසමාපත්‌තියො. ඉධ, භන්‌තෙ, එකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා ආතප්‌පමන්‌වාය පධානමන්‌වාය අනුයොගමන්‌වාය අප්‌පමාදමන්‌වාය සම්‌මාමනසිකාරමන්‌වාය තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ ඉමමෙව කායං උද්‌ධං පාදතලා අධො කෙසමත්‌ථකා තචපරියන්‌තං පූරං නානප්‌පකාරස්‌ස අසුචිනො පච්‌චවෙක්‌ඛති – ‘අත්‌ථි ඉමස්‌මිං කායෙ කෙසා ලොමා නඛා දන්‌තා තචො මංසං න්‌හාරු අට්‌ඨි අට්‌ඨිමිඤ්‌ජං වක්‌කං හදයං යකනං කිලොමකං පිහකං පප්‌ඵාසං අන්‌තං අන්‌තගුණං උදරියං කරීසං පිත්‌තං සෙම්‌හං පුබ්‌බො ලොහිතං සෙදො මෙදො අස්‌සු වසා ඛෙළො සිඞ්‌ඝානිකා ලසිකා මුත්‌ත’න්‌ති. අයං පඨමා දස්‌සනසමාපත්‌ති.
‘‘පුන චපරං , භන්‌තෙ, ඉධෙකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා ආතප්‌පමන්‌වාය…පෙ.… තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ ඉමමෙව කායං උද්‌ධං පාදතලා අධො කෙසමත්‌ථකා තචපරියන්‌තං පූරං නානප්‌පකාරස්‌ස අසුචිනො පච්‌චවෙක්‌ඛති – ‘අත්‌ථි ඉමස්‌මිං කායෙ කෙසා ලොමා…පෙ.… ලසිකා මුත්‌ත’න්‌ති. අතික්‌කම්‌ම ච පුරිසස්‌ස ඡවිමංසලොහිතං අට්‌ඨිං පච්‌චවෙක්‌ඛති. අයං දුතියා දස්‌සනසමාපත්‌ති.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, ඉධෙකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා ආතප්‌පමන්‌වාය…පෙ.… තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ ඉමමෙව කායං උද්‌ධං පාදතලා අධො කෙසමත්‌ථකා තචපරියන්‌තං පූරං නානප්‌පකාරස්‌ස අසුචිනො පච්‌චවෙක්‌ඛති – ‘අත්‌ථි ඉමස්‌මිං කායෙ කෙසා ලොමා…පෙ.… ලසිකා මුත්‌ත’න්‌ති. අතික්‌කම්‌ම ච පුරිසස්‌ස ඡවිමංසලොහිතං අට්‌ඨිං පච්‌චවෙක්‌ඛති. පුරිසස්‌ස ච විඤ්‌ඤාණසොතං පජානාති, උභයතො අබ්‌බොච්‌ඡින්‌නං ඉධ ලොකෙ පතිට්‌ඨිතඤ්‌ච පරලොකෙ පතිට්‌ඨිතඤ්‌ච. අයං තතියා දස්‌සනසමාපත්‌ති.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, ඉධෙකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා ආතප්‌පමන්‌වාය…පෙ.… තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ ඉමමෙව කායං උද්‌ධං පාදතලා අධො කෙසමත්‌ථකා තචපරියන්‌තං පූරං නානප්‌පකාරස්‌ස අසුචිනො පච්‌චවෙක්‌ඛති – ‘අත්‌ථි ඉමස්‌මිං කායෙ කෙසා ලොමා…පෙ.… ලසිකා මුත්‌ත’න්‌ති. අතික්‌කම්‌ම ච පුරිසස්‌ස ඡවිමංසලොහිතං අට්‌ඨිං පච්‌චවෙක්‌ඛති. පුරිසස්‌ස ච විඤ්‌ඤාණසොතං පජානාති, උභයතො අබ්‌බොච්‌ඡින්‌නං ඉධ ලොකෙ අප්‌පතිට්‌ඨිතඤ්‌ච පරලොකෙ අප්‌පතිට්‌ඨිතඤ්‌ච. අයං චතුත්‌ථා දස්‌සනසමාපත්‌ති. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, දස්‌සනසමාපත්‌තීසු.
පුග්‌ගලපණ්‌ණත්‌තිදෙසනා
150. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති පුග්‌ගලපණ්‌ණත්‌තීසු. සත්‌තිමෙ, භන්‌තෙ, පුග්‌ගලා. උභතොභාගවිමුත්‌තො පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තො කායසක්‌ඛී දිට්‌ඨිප්‌පත්‌තො සද්‌ධාවිමුත්‌තො ධම්‌මානුසාරී සද්‌ධානුසාරී. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, පුග්‌ගලපණ්‌ණත්‌තීසු.
පධානදෙසනා
151. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති පධානෙසු. සත්‌තිමෙ, භන්‌තෙ සම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගා සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො පීතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො සමාධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො උපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, පධානෙසු.
පටිපදාදෙසනා
152. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති පටිපදාසු. චතස්‌සො ඉමා, භන්‌තෙ, පටිපදා දුක්‌ඛා පටිපදා දන්‌ධාභිඤ්‌ඤා, දුක්‌ඛා පටිපදා ඛිප්‌පාභිඤ්‌ඤා, සුඛා පටිපදා දන්‌ධාභිඤ්‌ඤා, සුඛා පටිපදා ඛිප්‌පාභිඤ්‌ඤාති. තත්‍ර, භන්‌තෙ, යායං පටිපදා දුක්‌ඛා දන්‌ධාභිඤ්‌ඤා, අයං, භන්‌තෙ, පටිපදා උභයෙනෙව හීනා අක්‌ඛායති දුක්‌ඛත්‌තා ච දන්‌ධත්‌තා ච. තත්‍ර, භන්‌තෙ, යායං පටිපදා දුක්‌ඛා ඛිප්‌පාභිඤ්‌ඤා, අයං පන, භන්‌තෙ, පටිපදා දුක්‌ඛත්‌තා හීනා අක්‌ඛායති . තත්‍ර, භන්‌තෙ, යායං පටිපදා සුඛා දන්‌ධාභිඤ්‌ඤා, අයං පන, භන්‌තෙ, පටිපදා දන්‌ධත්‌තා හීනා අක්‌ඛායති. තත්‍ර, භන්‌තෙ, යායං පටිපදා සුඛා ඛිප්‌පාභිඤ්‌ඤා, අයං පන, භන්‌තෙ, පටිපදා උභයෙනෙව පණීතා අක්‌ඛායති සුඛත්‌තා ච ඛිප්‌පත්‌තා ච. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, පටිපදාසු.
භස්‌සසමාචාරාදිදෙසනා
153. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති භස්‌සසමාචාරෙ. ඉධ, භන්‌තෙ, එකච්‌චො න චෙව මුසාවාදුපසඤ්‌හිතං වාචං භාසති න ච වෙභූතියං න ච පෙසුණියං න ච සාරම්‌භජං ජයාපෙක්‌ඛො; මන්‌තා මන්‌තා ච වාචං භාසති නිධානවතිං කාලෙන. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, භස්‌සසමාචාරෙ.
‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති පුරිසසීලසමාචාරෙ. ඉධ, භන්‌තෙ, එකච්‌චො සච්‌චො චස්‌ස සද්‌ධො ච, න ච කුහකො, න ච ලපකො, න ච නෙමිත්‌තිකො, න ච නිප්‌පෙසිකො, න ච ලාභෙන ලාභං නිජිගීසනකො [ජිජිගිංසනකො (ස්‍යා.), නිජිගිංසිතා (සී. පී.)], ඉන්‌ද්‍රියෙසු ගුත්‌තද්‌වාරො, භොජනෙ මත්‌තඤ්‌ඤූ, සමකාරී, ජාගරියානුයොගමනුයුත්‌තො, අතන්‌දිතො, ආරද්‌ධවීරියො, ඣායී, සතිමා, කල්‍යාණපටිභානො, ගතිමා, ධිතිමා, මතිමා, න ච කාමෙසු ගිද්‌ධො, සතො ච නිපකො ච. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, පුරිසසීලසමාචාරෙ.
අනුසාසනවිධාදෙසනා
154. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති අනුසාසනවිධාසු. චතස්‌සො ඉමා භන්‌තෙ අනුසාසනවිධා – ජානාති , භන්‌තෙ, භගවා අපරං පුග්‌ගලං පච්‌චත්‌තං යොනිසොමනසිකාරා ‘අයං පුග්‌ගලො යථානුසිට්‌ඨං තථා පටිපජ්‌ජමානො තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා සොතාපන්‌නො භවිස්‌සති අවිනිපාතධම්‌මො නියතො සම්‌බොධිපරායණො’ති. ජානාති, භන්‌තෙ, භගවා පරං පුග්‌ගලං පච්‌චත්‌තං යොනිසොමනසිකාරා – ‘අයං පුග්‌ගලො යථානුසිට්‌ඨං තථා පටිපජ්‌ජමානො තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා රාගදොසමොහානං තනුත්‌තා සකදාගාමී භවිස්‌සති, සකිදෙව ඉමං ලොකං ආගන්‌ත්‌වා දුක්‌ඛස්‌සන්‌තං කරිස්‌සතී’ති. ජානාති, භන්‌තෙ, භගවා පරං පුග්‌ගලං පච්‌චත්‌තං යොනිසොමනසිකාරා – ‘අයං පුග්‌ගලො යථානුසිට්‌ඨං තථා පටිපජ්‌ජමානො පඤ්‌චන්‌නං ඔරම්‌භාගියානං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා ඔපපාතිකො භවිස්‌සති තත්‌ථ පරිනිබ්‌බායී අනාවත්‌තිධම්‌මො තස්‌මා ලොකා’ති. ජානාති, භන්‌තෙ, භගවා පරං පුග්‌ගලං පච්‌චත්‌තං යොනිසොමනසිකාරා – ‘අයං පුග්‌ගලො යථානුසිට්‌ඨං තථා පටිපජ්‌ජමානො ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරිස්‌සතී’ති. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, අනුසාසනවිධාසු.
පරපුග්‌ගලවිමුත්‌තිඤාණදෙසනා
155. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති පරපුග්‌ගලවිමුත්‌තිඤාණෙ. ජානාති, භන්‌තෙ, භගවා පරං පුග්‌ගලං පච්‌චත්‌තං යොනිසොමනසිකාරා – ‘අයං පුග්‌ගලො තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා සොතාපන්‌නො භවිස්‌සති අවිනිපාතධම්‌මො නියතො සම්‌බොධිපරායණො’ති. ජානාති, භන්‌තෙ, භගවා පරං පුග්‌ගලං පච්‌චත්‌තං යොනිසොමනසිකාරා – ‘අයං පුග්‌ගලො තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා රාගදොසමොහානං තනුත්‌තා සකදාගාමී භවිස්‌සති, සකිදෙව ඉමං ලොකං ආගන්‌ත්‌වා දුක්‌ඛස්‌සන්‌තං කරිස්‌සතී’ති. ජානාති, භන්‌තෙ, භගවා පරං පුග්‌ගලං පච්‌චත්‌තං යොනිසොමනසිකාරා – ‘අයං පුග්‌ගලො පඤ්‌චන්‌නං ඔරම්‌භාගියානං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා ඔපපාතිකො භවිස්‌සති තත්‌ථ පරිනිබ්‌බායී අනාවත්‌තිධම්‌මො තස්‌මා ලොකා’ති. ජානාති, භන්‌තෙ, භගවා පරං පුග්‌ගලං පච්‌චත්‌තං යොනිසොමනසිකාරා – ‘අයං පුග්‌ගලො ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරිස්‌සතී’ති. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, පරපුග්‌ගලවිමුත්‌තිඤාණෙ.
සස්‌සතවාදදෙසනා
156. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති සස්‌සතවාදෙසු. තයොමෙ, භන්‌තෙ, සස්‌සතවාදා. ඉධ, භන්‌තෙ, එකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා ආතප්‌පමන්‌වාය…පෙ.… තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. සෙය්‍යථිදං, එකම්‌පි ජාතිං ද්‌වෙපි ජාතියො තිස්‌සොපි ජාතියො චතස්‌සොපි ජාතියො පඤ්‌චපි ජාතියො දසපි ජාතියො වීසම්‌පි ජාතියො තිංසම්‌පි ජාතියො චත්‌තාලීසම්‌පි ජාතියො පඤ්‌ඤාසම්‌පි ජාතියො ජාතිසතම්‌පි ජාතිසහස්‌සම්‌පි ජාතිසතසහස්‌සම්‌පි අනෙකානිපි ජාතිසතානි අනෙකානිපි ජාතිසහස්‌සානි අනෙකානිපි ජාතිසතසහස්‌සානි, ‘අමුත්‍රාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො අමුත්‍ර උදපාදිං; තත්‍රාපාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො ඉධූපපන්‌නො’ති. ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. සො එවමාහ – ‘අතීතංපාහං අද්‌ධානං ජානාමි – සංවට්‌ටි වා ලොකො විවට්‌ටි වාති. අනාගතංපාහං අද්‌ධානං ජානාමි – සංවට්‌ටිස්‌සති වා ලොකො විවට්‌ටිස්‌සති වාති. සස්‌සතො අත්‌තා ච ලොකො ච වඤ්‌ඣො කූටට්‌ඨො එසිකට්‌ඨායිට්‌ඨිතො. තෙ ච සත්‌තා සන්‌ධාවන්‌ති සංසරන්‌ති චවන්‌ති උපපජ්‌ජන්‌ති, අත්‌ථිත්‌වෙව සස්‌සතිසම’න්‌ති. අයං පඨමො සස්‌සතවාදො.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, ඉධෙකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා ආතප්‌පමන්‌වාය…පෙ.… තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. සෙය්‍යථිදං, එකම්‌පි සංවට්‌ටවිවට්‌ටං ද්‌වෙපි සංවට්‌ටවිවට්‌ටානි තීණිපි සංවට්‌ටවිවට්‌ටානි චත්‌තාරිපි සංවට්‌ටවිවට්‌ටානි පඤ්‌චපි සංවට්‌ටවිවට්‌ටානි දසපි සංවට්‌ටවිවට්‌ටානි, ‘අමුත්‍රාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො අමුත්‍ර උදපාදිං; තත්‍රාපාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො ඉධූපපන්‌නො’ති. ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. සො එවමාහ – ‘අතීතංපාහං අද්‌ධානං ජානාමි සංවට්‌ටි වා ලොකො විවට්‌ටි වාති. අනාගතංපාහං අද්‌ධානං ජානාමි සංවට්‌ටිස්‌සති වා ලොකො විවට්‌ටිස්‌සති වාති. සස්‌සතො අත්‌තා ච ලොකො ච වඤ්‌ඣො කූටට්‌ඨො එසිකට්‌ඨායිට්‌ඨිතො. තෙ ච සත්‌තා සන්‌ධාවන්‌ති සංසරන්‌ති චවන්‌ති උපපජ්‌ජන්‌ති, අත්‌ථිත්‌වෙව සස්‌සතිසම’න්‌ති. අයං දුතියො සස්‌සතවාදො.
‘‘පුන චපරං, භන්‌තෙ, ඉධෙකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා ආතප්‌පමන්‌වාය…පෙ.… තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. සෙය්‍යථිදං, දසපි සංවට්‌ටවිවට්‌ටානි වීසම්‌පි සංවට්‌ටවිවට්‌ටානි තිංසම්‌පි සංවට්‌ටවිවට්‌ටානි චත්‌තාලීසම්‌පි සංවට්‌ටවිවට්‌ටානි, ‘අමුත්‍රාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො අමුත්‍ර උදපාදිං; තත්‍රාපාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො ඉධූපපන්‌නො’ති. ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. සො එවමාහ – ‘අතීතංපාහං අද්‌ධානං ජානාමි සංවට්‌ටිපි ලොකො විවට්‌ටිපීති; අනාගතංපාහං අද්‌ධානං ජානාමි සංවට්‌ටිස්‌සතිපි ලොකො විවට්‌ටිස්‌සතිපීති. සස්‌සතො අත්‌තා ච ලොකො ච වඤ්‌ඣො කූටට්‌ඨො එසිකට්‌ඨායිට්‌ඨිතො. තෙ ච සත්‌තා සන්‌ධාවන්‌ති සංසරන්‌ති චවන්‌ති උපපජ්‌ජන්‌ති, අත්‌ථිත්‌වෙව සස්‌සතිසම’න්‌ති. අයං තතියො සස්‌සතවාදො, එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, සස්‌සතවාදෙසු.
පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණදෙසනා
157. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණෙ. ඉධ, භන්‌තෙ, එකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා ආතප්‌පමන්‌වාය…පෙ.… තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. සෙය්‍යථිදං, එකම්‌පි ජාතිං ද්‌වෙපි ජාතියො තිස්‌සොපි ජාතියො චතස්‌සොපි ජාතියො පඤ්‌චපි ජාතියො දසපි ජාතියො වීසම්‌පි ජාතියො තිංසම්‌පි ජාතියො චත්‌තාලීසම්‌පි ජාතියො පඤ්‌ඤාසම්‌පි ජාතියො ජාතිසතම්‌පි ජාතිසහස්‌සම්‌පි ජාතිසතසහස්‌සම්‌පි අනෙකෙපි සංවට්‌ටකප්‌පෙ අනෙකෙපි විවට්‌ටකප්‌පෙ අනෙකෙපි සංවට්‌ටවිවට්‌ටකප්‌පෙ, ‘අමුත්‍රාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො අමුත්‍ර උදපාදිං; තත්‍රාපාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො ඉධූපපන්‌නො’ති. ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. සන්‌ති, භන්‌තෙ, දෙවා [සත්‌තා (ස්‍යා.)], යෙසං න සක්‌කා ගණනාය වා සඞ්‌ඛානෙන වා ආයු සඞ්‌ඛාතුං. අපි ච, යස්‌මිං යස්‌මිං අත්‌තභාවෙ අභිනිවුට්‌ඨපුබ්‌බො [අභිනිවුත්‌ථපුබ්‌බො (සී. ස්‍යා. පී.)] හොති යදි වා රූපීසු යදි වා අරූපීසු යදි වා සඤ්‌ඤීසු යදි වා අසඤ්‌ඤීසු යදි වා නෙවසඤ්‌ඤීනාසඤ්‌ඤීසු. ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණෙ.
චුතූපපාතඤාණදෙසනා
158. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති සත්‌තානං චුතූපපාතඤාණෙ. ඉධ, භන්‌තෙ, එකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා ආතප්‌පමන්‌වාය…පෙ.… තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සති චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ සුගතෙ දුග්‌ගතෙ යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානාති – ‘ඉමෙ වත භොන්‌තො සත්‌තා කායදුච්‌චරිතෙන සමන්‌නාගතා වචීදුච්‌චරිතෙන සමන්‌නාගතා මනොදුච්‌චරිතෙන සමන්‌නාගතා අරියානං උපවාදකා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකම්‌මසමාදානා. තෙ කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්‌නා. ඉමෙ වා පන භොන්‌තො සත්‌තා කායසුචරිතෙන සමන්‌නාගතා වචීසුචරිතෙන සමන්‌නාගතා මනොසුචරිතෙන සමන්‌නාගතා අරියානං අනුපවාදකා සම්‌මාදිට්‌ඨිකා සම්‌මාදිට්‌ඨිකම්‌මසමාදානා. තෙ කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපන්‌නා’ති. ඉති දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සති චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ සුගතෙ දුග්‌ගතෙ යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානාති. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, සත්‌තානං චුතූපපාතඤාණෙ.
ඉද්‌ධිවිධදෙසනා
159. ‘‘අපරං පන, භන්‌තෙ, එතදානුත්‌තරියං, යථා භගවා ධම්‌මං දෙසෙති ඉද්‌ධිවිධාසු. ද්‌වෙමා, භන්‌තෙ, ඉද්‌ධිවිධායො – අත්‌ථි, භන්‌තෙ, ඉද්‌ධි සාසවා සඋපධිකා, ‘නො අරියා’ති වුච්‌චති. අත්‌ථි, භන්‌තෙ, ඉද්‌ධි අනාසවා අනුපධිකා ‘අරියා’ති වුච්‌චති. ‘‘කතමා ච, භන්‌තෙ, ඉද්‌ධි සාසවා සඋපධිකා, ‘නො අරියා’ති වුච්‌චති? ඉධ, භන්‌තෙ, එකච්‌චො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා ආතප්‌පමන්‌වාය…පෙ.… තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ අනෙකවිහිතං ඉද්‌ධිවිධං පච්‌චනුභොති. එකොපි හුත්‌වා බහුධා හොති, බහුධාපි හුත්‌වා එකො හොති; ආවිභාවං තිරොභාවං තිරොකුට්‌ටං තිරොපාකාරං තිරොපබ්‌බතං අසජ්‌ජමානො ගච්‌ඡති සෙය්‍යථාපි ආකාසෙ. පථවියාපි උම්‌මුජ්‌ජනිමුජ්‌ජං කරොති, සෙය්‍යථාපි උදකෙ. උදකෙපි අභිජ්‌ජමානෙ ගච්‌ඡති, සෙය්‍යථාපි පථවියං. ආකාසෙපි පල්‌ලඞ්‌කෙන කමති, සෙය්‍යථාපි පක්‌ඛී සකුණො. ඉමෙපි චන්‌දිමසූරියෙ එවංමහිද්‌ධිකෙ එවංමහානුභාවෙ පාණිනා පරාමසති පරිමජ්‌ජති. යාව බ්‍රහ්‌මලොකාපි කායෙන වසං වත්‌තෙති. අයං, භන්‌තෙ, ඉද්‌ධි සාසවා සඋපධිකා, ‘නො අරියා’ති වුච්‌චති.
‘‘කතමා පන, භන්‌තෙ, ඉද්‌ධි අනාසවා අනුපධිකා, ‘අරියා’ති වුච්‌චති? ඉධ, භන්‌තෙ, භික්‌ඛු සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘පටිකූලෙ අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී තත්‌ථ විහරති. සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘අප්‌පටිකූලෙ පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, පටිකූලසඤ්‌ඤී තත්‌ථ විහරති. සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘පටිකූලෙ ච අප්‌පටිකූලෙ ච අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, අප්‌පටිකූලසඤ්‌ඤී තත්‌ථ විහරති. සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘පටිකූලෙ ච අප්‌පටිකූලෙ ච පටිකූලසඤ්‌ඤී විහරෙය්‍ය’න්‌ති, පටිකූලසඤ්‌ඤී තත්‌ථ විහරති. සචෙ ආකඞ්‌ඛති – ‘පටිකූලඤ්‌ච අප්‌පටිකූලඤ්‌ච තදුභයං අභිනිවජ්‌ජෙත්‌වා උපෙක්‌ඛකො විහරෙය්‍යං සතො සම්‌පජානො’ති, උපෙක්‌ඛකො තත්‌ථ විහරති සතො සම්‌පජානො. අයං, භන්‌තෙ, ඉද්‌ධි අනාසවා අනුපධිකා ‘අරියා’ති වුච්‌චති. එතදානුත්‌තරියං, භන්‌තෙ, ඉද්‌ධිවිධාසු . තං භගවා අසෙසමභිජානාති, තං භගවතො අසෙසමභිජානතො උත්‌තරි අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං නත්‌ථි, යදභිජානං අඤ්‌ඤො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා භගවතා භිය්‍යොභිඤ්‌ඤතරො අස්‌ස යදිදං ඉද්‌ධිවිධාසු.
අඤ්‌ඤථාසත්‌ථුගුණදස්‌සනං
160. ‘‘යං තං, භන්‌තෙ, සද්‌ධෙන කුලපුත්‌තෙන පත්‌තබ්‌බං ආරද්‌ධවීරියෙන ථාමවතා පුරිසථාමෙන පුරිසවීරියෙන පුරිසපරක්‌කමෙන පුරිසධොරය්‌හෙන, අනුප්‌පත්‌තං තං භගවතා. න ච, භන්‌තෙ, භගවා කාමෙසු කාමසුඛල්‌ලිකානුයොගමනුයුත්‌තො හීනං ගම්‌මං පොථුජ්‌ජනිකං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං, න ච අත්‌තකිලමථානුයොගමනුයුත්‌තො දුක්‌ඛං අනරියං අනත්‌ථසංහිතං. චතුන්‌නඤ්‌ච භගවා ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී අකිච්‌ඡලාභී අකසිරලාභී.
අනුයොගදානප්‌පකාරො
161. ‘‘සචෙ මං, භන්‌තෙ, එවං පුච්‌ඡෙය්‍ය – ‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්‌ත, අහෙසුං අතීතමද්‌ධානං අඤ්‌ඤෙ සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා භගවතා භිය්‍යොභිඤ්‌ඤතරා සම්‌බොධිය’න්‌ති, එවං පුට්‌ඨො අහං, භන්‌තෙ, ‘නො’ති වදෙය්‍යං. ‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්‌ත, භවිස්‌සන්‌ති අනාගතමද්‌ධානං අඤ්‌ඤෙ සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා භගවතා භිය්‍යොභිඤ්‌ඤතරා සම්‌බොධිය’න්‌ති, එවං පුට්‌ඨො අහං, භන්‌තෙ, ‘නො’ති වදෙය්‍යං . ‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්‌ත, අත්‌ථෙතරහි අඤ්‌ඤො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා භගවතා භිය්‍යොභිඤ්‌ඤතරො සම්‌බොධිය’න්‌ති, එවං පුට්‌ඨො අහං, භන්‌තෙ, ‘නො’ති වදෙය්‍යං.
‘‘සචෙ පන මං, භන්‌තෙ, එවං පුච්‌ඡෙය්‍ය – ‘කිං නු ඛො, ආවුසො සාරිපුත්‌ත, අහෙසුං අතීතමද්‌ධානං අඤ්‌ඤෙ සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා භගවතා සමසමා සම්‌බොධිය’න්‌ති, එවං පුට්‌ඨො අහං, භන්‌තෙ, ‘එව’න්‌ති වදෙය්‍යං. ‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්‌ත, භවිස්‌සන්‌ති අනාගතමද්‌ධානං අඤ්‌ඤෙ සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා භගවතා සමසමා සම්‌බොධිය’න්‌ති, එවං පුට්‌ඨො අහං, භන්‌තෙ, ‘‘එව’’න්‌ති වදෙය්‍යං . ‘කිං පනාවුසො සාරිපුත්‌ත, අත්‌ථෙතරහි අඤ්‌ඤෙ සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා භගවතා සමසමා සම්‌බොධිය’න්‌ති, එවං පුට්‌ඨො අහං භන්‌තෙ ‘නො’ති වදෙය්‍යං.
‘‘සචෙ පන මං, භන්‌තෙ, එවං පුච්‌ඡෙය්‍ය – ‘කිං පනායස්‌මා සාරිපුත්‌තො එකච්‌චං අබ්‌භනුජානාති , එකච්‌චං න අබ්‌භනුජානාතී’ති, එවං පුට්‌ඨො අහං, භන්‌තෙ, එවං බ්‍යාකරෙය්‍යං – ‘සම්‌මුඛා මෙතං, ආවුසො, භගවතො සුතං, සම්‌මුඛා පටිග්‌ගහිතං – ‘‘අහෙසුං අතීතමද්‌ධානං අරහන්‌තො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා මයා සමසමා සම්‌බොධිය’’න්‌ති. සම්‌මුඛා මෙතං, ආවුසො, භගවතො සුතං, සම්‌මුඛා පටිග්‌ගහිතං – ‘‘භවිස්‌සන්‌ති අනාගතමද්‌ධානං අරහන්‌තො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා මයා සමසමා සම්‌බොධිය’’න්‌ති. සම්‌මුඛා මෙතං, ආවුසො, භගවතො සුතං සම්‌මුඛා පටිග්‌ගහිතං – ‘‘අට්‌ඨානමෙතං අනවකාසො යං එකිස්‌සා ලොකධාතුයා ද්‌වෙ අරහන්‌තො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා අපුබ්‌බං අචරිමං උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං, නෙතං ඨානං විජ්‌ජතී’’’ති.
‘‘කච්‌චාහං, භන්‌තෙ, එවං පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරමානො වුත්‌තවාදී චෙව භගවතො හොමි, න ච භගවන්‌තං අභූතෙන අබ්‌භාචික්‌ඛාමි, ධම්‌මස්‌ස චානුධම්‌මං බ්‍යාකරොමි, න ච කොචි සහධම්‌මිකො වාදානුවාදො [වාදානුපාතො (සී.)] ගාරය්‌හං ඨානං ආගච්‌ඡතී’’ති? ‘‘තග්‌ඝ ත්‌වං, සාරිපුත්‌ත, එවං පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරමානො වුත්‌තවාදී චෙව මෙ හොසි, න ච මං අභූතෙන අබ්‌භාචික්‌ඛසි, ධම්‌මස්‌ස චානුධම්‌මං බ්‍යාකරොසි, න ච කොචි සහධම්‌මිකො වාදානුවාදො ගාරය්‌හං ඨානං ආගච්‌ඡතී’’ති.
අච්‌ඡරියඅබ්‌භුතං
162. එවං වුත්‌තෙ, ආයස්‌මා උදායී භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අච්‌ඡරියං, භන්‌තෙ, අබ්‌භුතං, භන්‌තෙ, තථාගතස්‌ස අප්‌පිච්‌ඡතා සන්‌තුට්‌ඨිතා සල්‌ලෙඛතා. යත්‍ර හි නාම තථාගතො එවංමහිද්‌ධිකො එවංමහානුභාවො, අථ ච පන නෙවත්‌තානං පාතුකරිස්‌සති! එකමෙකඤ්‌චෙපි ඉතො, භන්‌තෙ, ධම්‌මං අඤ්‌ඤතිත්‌ථියා පරිබ්‌බාජකා අත්‌තනි සමනුපස්‌සෙය්‍යුං, තෙ තාවතකෙනෙව පටාකං පරිහරෙය්‍යුං. අච්‌ඡරියං, භන්‌තෙ, අබ්‌භුතං, භන්‌තෙ, තථාගතස්‌ස අප්‌පිච්‌ඡතා සන්‌තුට්‌ඨිතා සල්‌ලෙඛතා. යත්‍ර හි නාම තථාගතො එවං මහිද්‌ධිකො එවංමහානුභාවො. අථ ච පන නෙවත්‌තානං පාතුකරිස්‌සතී’’ති!
‘‘පස්‌ස ඛො ත්‌වං, උදායි, ‘තථාගතස්‌ස අප්‌පිච්‌ඡතා සන්‌තුට්‌ඨිතා සල්‌ලෙඛතා. යත්‍ර හි නාම තථාගතො එවංමහිද්‌ධිකො එවංමහානුභාවො, අථ ච පන නෙවත්‌තානං පාතුකරිස්‌සති’! එකමෙකඤ්‌චෙපි ඉතො, උදායි, ධම්‌මං අඤ්‌ඤතිත්‌ථියා පරිබ්‌බාජකා අත්‌තනි සමනුපස්‌සෙය්‍යුං, තෙ තාවතකෙනෙව පටාකං පරිහරෙය්‍යුං. පස්‌ස ඛො ත්‌වං, උදායි, ‘තථාගතස්‌ස අප්‌පිච්‌ඡතා සන්‌තුට්‌ඨිතා සල්‌ලෙඛතා. යත්‍ර හි නාම තථාගතො එවංමහිද්‌ධිකො එවංමහානුභාවො, අථ ච පන නෙවත්‌තානං පාතුකරිස්‌සතී’’’ති!
163. අථ ඛො භගවා ආයස්‌මන්‌තං සාරිපුත්‌තං ආමන්‌තෙසි – ‘‘තස්‌මා තිහ ත්‌වං, සාරිපුත්‌ත, ඉමං ධම්‌මපරියායං අභික්‌ඛණං භාසෙය්‍යාසි භික්‌ඛූනං භික්‌ඛුනීනං උපාසකානං උපාසිකානං. යෙසම්‌පි හි, සාරිපුත්‌ත, මොඝපුරිසානං භවිස්‌සති තථාගතෙ කඞ්‌ඛා වා විමති වා, තෙසමිමං ධම්‌මපරියායං සුත්‌වා තථාගතෙ කඞ්‌ඛා වා විමති වා, සා පහීයිස්‌සතී’’ති. ඉති හිදං ආයස්‌මා සාරිපුත්‌තො භගවතො සම්‌මුඛා සම්‌පසාදං පවෙදෙසි. තස්‌මා ඉමස්‌ස වෙය්‍යාකරණස්‌ස සම්‌පසාදනීයං ත්‌වෙව අධිවචනන්‌ති.
සම්‌පසාදනීයසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං පඤ්‌චමං.
No comments:
Post a Comment