8. සිඞ්ගාලසුත්තං
242. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්දකනිවාපෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන සිඞ්ගාලකො [සිගාලකො (සී.)] ගහපතිපුත්තො කාලස්සෙව උට්ඨාය රාජගහා නික්ඛමිත්වා අල්ලවත්ථො අල්ලකෙසො පඤ්ජලිකො පුථුදිසා [පුථුද්දිසා (සී. ස්යා. පී.)] නමස්සති – පුරත්ථිමං දිසං දක්ඛිණං දිසං පච්ඡිමං දිසං උත්තරං දිසං හෙට්ඨිමං දිසං උපරිමං දිසං.
243. අථ ඛො භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසෙත්වා පත්තචීවරමාදාය රාජගහං පිණ්ඩාය පාවිසි. අද්දසා ඛො භගවා සිඞ්ගාලකං ගහපතිපුත්තං කාලස්සෙව වුට්ඨාය රාජගහා නික්ඛමිත්වා අල්ලවත්ථං අල්ලකෙසං පඤ්ජලිකං පුථුදිසා නමස්සන්තං – පුරත්ථිමං දිසං දක්ඛිණං දිසං පච්ඡිමං දිසං උත්තරං දිසං හෙට්ඨිමං දිසං උපරිමං දිසං. දිස්වා සිඞ්ගාලකං ගහපතිපුත්තං එතදවොච – ‘‘කිං නු ඛො ත්වං, ගහපතිපුත්ත, කාලස්සෙව උට්ඨාය රාජගහා නික්ඛමිත්වා අල්ලවත්ථො අල්ලකෙසො පඤ්ජලිකො පුථුදිසා නමස්සසි – පුරත්ථිමං දිසං දක්ඛිණං දිසං පච්ඡිමං දිසං උත්තරං දිසං හෙට්ඨිමං දිසං උපරිමං දිස’’න්ති? ‘‘පිතා මං, භන්තෙ, කාලං කරොන්තො එවං අවච – ‘දිසා, තාත, නමස්සෙය්යාසී’ති. සො ඛො අහං, භන්තෙ, පිතුවචනං සක්කරොන්තො ගරුං කරොන්තො මානෙන්තො පූජෙන්තො කාලස්සෙව උට්ඨාය රාජගහා නික්ඛමිත්වා අල්ලවත්ථො අල්ලකෙසො පඤ්ජලිකො පුථුදිසා නමස්සාමි – පුරත්ථිමං දිසං දක්ඛිණං දිසං පච්ඡිමං දිසං උත්තරං දිසං හෙට්ඨිමං දිසං උපරිමංදිස’’න්ති.
ඡ දිසා
244. ‘‘න ඛො, ගහපතිපුත්ත, අරියස්ස විනයෙ එවං ඡ දිසා [ඡද්දිසා (සී. පී.)] නමස්සිතබ්බා’’ති. ‘‘යථා කථං පන, භන්තෙ, අරියස්ස විනයෙ ඡ දිසා [ඡද්දිසා (සී. පී.)]නමස්සිතබ්බා? සාධු මෙ, භන්තෙ, භගවා තථා ධම්මං දෙසෙතු, යථා අරියස්ස විනයෙ ඡ දිසා [ඡද්දිසා (සී. පී.)] නමස්සිතබ්බා’’ති.
‘‘තෙන හි, ගහපතිපුත්ත සුණොහි සාධුකං මනසිකරොහි භාසිස්සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්තෙ’’ති ඛො සිඞ්ගාලකො ගහපතිපුත්තො භගවතො පච්චස්සොසි. භගවා එතදවොච –
‘‘යතො ඛො, ගහපතිපුත්ත, අරියසාවකස්ස චත්තාරො කම්මකිලෙසා පහීනා හොන්ති, චතූහි ච ඨානෙහි පාපකම්මං න කරොති, ඡ ච භොගානං අපායමුඛානි න සෙවති, සො එවං චුද්දස පාපකාපගතො ඡද්දිසාපටිච්ඡාදී [පටිච්ඡාදී හොති (ස්යා.)] උභොලොකවිජයාය පටිපන්නො හොති. තස්ස අයඤ්චෙව ලොකො ආරද්ධො හොති පරො ච ලොකො. සො කායස්ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලොකං උපපජ්ජති.
චත්තාරොකම්මකිලෙසා
245. ‘‘කතමස්ස චත්තාරො කම්මකිලෙසා පහීනා හොන්ති? පාණාතිපාතො ඛො, ගහපතිපුත්ත, කම්මකිලෙසො, අදින්නාදානං කම්මකිලෙසො, කාමෙසුමිච්ඡාචාරො කම්මකිලෙසො, මුසාවාදො කම්මකිලෙසො. ඉමස්ස චත්තාරො කම්මකිලෙසා පහීනා හොන්තී’’ති. ඉදමවොච භගවා, ඉදං වත්වාන [ඉදං වත්වා (සී. පී.) එවමීදිසෙසු ඨානෙසු] සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –
‘‘පාණාතිපාතො අදින්නාදානං, මුසාවාදො ච වුච්චති;
පරදාරගමනඤ්චෙව, නප්පසංසන්ති පණ්ඩිතා’’ති.
චතුට්ඨානං
246. ‘‘කතමෙහි චතූහි ඨානෙහි පාපකම්මං න කරොති? ඡන්දාගතිං ගච්ඡන්තො පාපකම්මං කරොති, දොසාගතිං ගච්ඡන්තො පාපකම්මං කරොති, මොහාගතිං ගච්ඡන්තො පාපකම්මං කරොති, භයාගතිං ගච්ඡන්තො පාපකම්මං කරොති. යතො ඛො, ගහපතිපුත්ත, අරියසාවකො නෙව ඡන්දාගතිං ගච්ඡති, න දොසාගතිං ගච්ඡති, න මොහාගතිං ගච්ඡති, න භයාගතිං ගච්ඡති; ඉමෙහි චතූහි ඨානෙහි පාපකම්මං න කරොතී’’ති. ඉදමවොච භගවා, ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –
‘‘ඡන්දා දොසා භයා මොහා, යො ධම්මං අතිවත්තති;
නිහීයති යසො තස්ස [තස්ස යෙසො (බහූසු, විනයෙපි)], කාළපක්ඛෙව චන්දිමා.
‘‘ඡන්දා දොසා භයා මොහා, යො ධම්මං නාතිවත්තති;
ආපූරති යසො තස්ස [තස්ස යෙසො (බහූසු, විනයෙපි)], සුක්කපක්ඛෙව [ජුණ්හපක්ඛෙව (ක.)] චන්දිමා’’ති.
ඡ අපායමුඛානි
247. ‘‘කතමානි ඡ භොගානං අපායමුඛානි න සෙවති? සුරාමෙරයමජ්ජප්පමාදට්ඨානානුයොගො ඛො, ගහපතිපුත්ත, භොගානං අපායමුඛං, විකාලවිසිඛාචරියානුයොගො භොගානං අපායමුඛං, සමජ්ජාභිචරණං භොගානං අපායමුඛං, ජූතප්පමාදට්ඨානානුයොගො භොගානං අපායමුඛං, පාපමිත්තානුයොගො භොගානං අපායමුඛං, ආලස්යානුයොගො [ආලසානුයොගො (සී. ස්යා. පී.)] භොගානං අපායමුඛං.
සුරාමෙරයස්ස ඡ ආදීනවා
248. ‘‘ඡ ඛොමෙ, ගහපතිපුත්ත, ආදීනවා සුරාමෙරයමජ්ජප්පමාදට්ඨානානුයොගෙ. සන්දිට්ඨිකා ධනජානි [ධනඤ්ජානි (සී. පී.)], කලහප්පවඩ්ඪනී, රොගානං ආයතනං, අකිත්තිසඤ්ජනනී, කොපීනනිදංසනී , පඤ්ඤාය දුබ්බලිකරණීත්වෙව ඡට්ඨං පදං භවති. ඉමෙ ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඡ ආදීනවා සුරාමෙරයමජ්ජප්පමාදට්ඨානානුයොගෙ.
විකාලචරියාය ඡ ආදීනවා
249. ‘‘ඡ ඛොමෙ, ගහපතිපුත්ත, ආදීනවා විකාලවිසිඛාචරියානුයොගෙ. අත්තාපිස්ස අගුත්තො අරක්ඛිතො හොති, පුත්තදාරොපිස්ස අගුත්තො අරක්ඛිතො හොති, සාපතෙය්යංපිස්ස අගුත්තං අරක්ඛිතං හොති, සඞ්කියො ච හොති පාපකෙසු ඨානෙසු [තෙසු තෙසු ඨානෙසු (ස්යා.)], අභූතවචනඤ්ච තස්මිං රූහති, බහූනඤ්ච දුක්ඛධම්මානං පුරක්ඛතො හොති. ඉමෙ ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඡ ආදීනවා විකාලවිසිඛාචරියානුයොගෙ.
සමජ්ජාභිචරණස්ස ඡ ආදීනවා
250. ‘‘ඡ ඛොමෙ, ගහපතිපුත්ත, ආදීනවා සමජ්ජාභිචරණෙ. ක්ව [කුවං (ක. සී. පී.)] නච්චං, ක්ව ගීතං, ක්ව වාදිතං, ක්ව අක්ඛානං, ක්ව පාණිස්සරං, ක්ව කුම්භථුනන්ති. ඉමෙ ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඡ ආදීනවා සමජ්ජාභිචරණෙ.
ජූතප්පමාදස්ස ඡ ආදීනවා
251. ‘‘ඡ ඛොමෙ, ගහපතිපුත්ත, ආදීනවා ජූතප්පමාදට්ඨානානුයොගෙ. ජයං වෙරං පසවති, ජිනො විත්තමනුසොචති, සන්දිට්ඨිකා ධනජානි, සභාගතස්ස [සභායෙ තස්ස (ක.)] වචනං න රූහති, මිත්තාමච්චානං පරිභූතො හොති, ආවාහවිවාහකානං අපත්ථිතො හොති – ‘අක්ඛධුත්තො අයං පුරිසපුග්ගලො නාලං දාරභරණායා’ති. ඉමෙ ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඡ ආදීනවා ජූතප්පමාදට්ඨානානුයොගෙ.
පාපමිත්තතාය ඡ ආදීනවා
252. ‘‘ඡ ඛොමෙ, ගහපතිපුත්ත, ආදීනවා පාපමිත්තානුයොගෙ. යෙ ධුත්තා, යෙ සොණ්ඩා, යෙ පිපාසා, යෙ නෙකතිකා, යෙ වඤ්චනිකා, යෙ සාහසිකා. ත්යාස්ස මිත්තා හොන්ති තෙ සහායා. ඉමෙ ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඡ ආදීනවා පාපමිත්තානුයොගෙ.
ආලස්යස්ස ඡ ආදීනවා
253. ‘‘ඡ ඛොමෙ, ගහපතිපුත්ත, ආදීනවා ආලස්යානුයොගෙ. අතිසීතන්ති කම්මං න කරොති, අතිඋණ්හන්ති කම්මං න කරොති, අතිසායන්ති කම්මං න කරොති, අතිපාතොති කම්මං න කරොති, අතිඡාතොස්මීති කම්මං න කරොති, අතිධාතොස්මීති කම්මං න කරොති. තස්ස එවං කිච්චාපදෙසබහුලස්ස විහරතො අනුප්පන්නා චෙව භොගා නුප්පජ්ජන්ති, උප්පන්නා ච භොගා පරික්ඛයං ගච්ඡන්ති. ඉමෙ ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඡ ආදීනවා ආලස්යානුයොගෙ’’ති. ඉදමවොච භගවා, ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –
‘‘හොති පානසඛා නාම,
හොති සම්මියසම්මියො;
යො ච අත්ථෙසු ජාතෙසු,
සහායො හොති සො සඛා.
වෙරප්පසවො [වෙරප්පසඞ්ගො (සී. ස්යා. පී.)] ච අනත්ථතා ච;
එතෙ ඡ ඨානා පුරිසං ධංසයන්ති.
‘‘පාපමිත්තො පාපසඛො,
පාපආචාරගොචරො;
අස්මා ලොකා පරම්හා ච,
උභයා ධංසතෙ නරො.
‘‘අක්ඛිත්ථියො වාරුණී නච්චගීතං,
දිවා සොප්පං පාරිචරියා අකාලෙ;
පාපා ච මිත්තා සුකදරියතා ච,
එතෙ ඡ ඨානා පුරිසං ධංසයන්ති.
‘‘අක්ඛෙහි දිබ්බන්ති සුරං පිවන්ති,
නිහීනසෙවී න ච වුද්ධසෙවී [වුද්ධිසෙවී (ස්යා.), බුද්ධිසෙවී (ක.)],
නිහීයතෙ කාළපක්ඛෙව චන්දො.
‘‘යො වාරුණී අද්ධනො අකිඤ්චනො,
පිපාසො පිවං පපාගතො [පිපාසොසි අත්ථපාගතො (ස්යා.), පිපාසොපි සමප්පපාගතො (ක.)];
උදකමිව ඉණං විගාහති,
අකුලං [ආකුලං (ස්යා. ක.)] කාහිති ඛිප්පමත්තනො.
‘‘න දිවා සොප්පසීලෙන, රත්තිමුට්ඨානදෙස්සිනා [රත්තිනුට්ඨානදස්සිනා (සී. පී.), රත්තිනුට්ඨානසීලිනා (?)];
නිච්චං මත්තෙන සොණ්ඩෙන, සක්කා ආවසිතුං ඝරං.
‘‘අතිසීතං අතිඋණ්හං, අතිසායමිදං අහු;
ඉති විස්සට්ඨකම්මන්තෙ, අත්ථා අච්චෙන්ති මාණවෙ.
‘‘යොධ සීතඤ්ච උණ්හඤ්ච, තිණා භිය්යො න මඤ්ඤති;
කරං පුරිසකිච්චානි, සො සුඛං [සුඛා (සබ්බත්ථ) අට්ඨකථා ඔලොකෙතබ්බා] න විහායතී’’ති.
මිත්තපතිරූපකා
254. ‘‘චත්තාරොමෙ, ගහපතිපුත්ත, අමිත්තා මිත්තපතිරූපකා වෙදිතබ්බා. අඤ්ඤදත්ථුහරො අමිත්තො මිත්තපතිරූපකො වෙදිතබ්බො, වචීපරමො අමිත්තො මිත්තපතිරූපකො වෙදිතබ්බො, අනුප්පියභාණී අමිත්තො මිත්තපතිරූපකො වෙදිතබ්බො, අපායසහායො අමිත්තො මිත්තපතිරූපකො වෙදිතබ්බො.
255. ‘‘චතූහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි අඤ්ඤදත්ථුහරො අමිත්තො මිත්තපතිරූපකො වෙදිතබ්බො.
‘‘අඤ්ඤදත්ථුහරො හොති, අප්පෙන බහුමිච්ඡති ;
භයස්ස කිච්චං කරොති, සෙවති අත්ථකාරණා.
‘‘ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, චතූහි ඨානෙහි අඤ්ඤදත්ථුහරො අමිත්තො මිත්තපතිරූපකො වෙදිතබ්බො.
256. ‘‘චතූහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි වචීපරමො අමිත්තො මිත්තපතිරූපකො වෙදිතබ්බො. අතීතෙන පටිසන්ථරති [පටිසන්ධරති (ක.)], අනාගතෙන පටිසන්ථරති, නිරත්ථකෙන සඞ්ගණ්හාති, පච්චුප්පන්නෙසු කිච්චෙසු බ්යසනං දස්සෙති. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, චතූහි ඨානෙහි වචීපරමො අමිත්තො මිත්තපතිරූපකො වෙදිතබ්බො.
257. ‘‘චතූහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි අනුප්පියභාණී අමිත්තො මිත්තපතිරූපකො වෙදිතබ්බො. පාපකංපිස්ස [පාපකම්මංපිස්ස (ස්යා.)] අනුජානාති, කල්යාණංපිස්ස අනුජානාති, සම්මුඛාස්ස වණ්ණං භාසති, පරම්මුඛාස්ස අවණ්ණං භාසති. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, චතූහි ඨානෙහි අනුප්පියභාණී අමිත්තො මිත්තපතිරූපකො වෙදිතබ්බො.
258. ‘‘චතූහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි අපායසහායො අමිත්තො මිත්තපතිරූපකො වෙදිතබ්බො . සුරාමෙරය මජ්ජප්පමාදට්ඨානානුයොගෙ සහායො හොති, විකාල විසිඛා චරියානුයොගෙ සහායො හොති, සමජ්ජාභිචරණෙ සහායො හොති, ජූතප්පමාදට්ඨානානුයොගෙ සහායො හොති. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, චතූහි ඨානෙහි අපායසහායො අමිත්තො මිත්තපතිරූපකො වෙදිතබ්බො’’ති.
259. ඉදමවොච භගවා, ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –
‘‘අඤ්ඤදත්ථුහරො මිත්තො, යො ච මිත්තො වචීපරො [වචීපරමො (ස්යා.)];
අනුප්පියඤ්ච යො ආහ, අපායෙසු ච යො සඛා.
එතෙ අමිත්තෙ චත්තාරො, ඉති විඤ්ඤාය පණ්ඩිතො;
ආරකා පරිවජ්ජෙය්ය, මග්ගං පටිභයං යථා’’ති.
සුහදමිත්තො
260. ‘‘චත්තාරොමෙ , ගහපතිපුත්ත, මිත්තා සුහදා වෙදිතබ්බා. උපකාරො [උපකාරකො (ස්යා.)] මිත්තො සුහදො වෙදිතබ්බො, සමානසුඛදුක්ඛො මිත්තො සුහදො වෙදිතබ්බො, අත්ථක්ඛායී මිත්තො සුහදො වෙදිතබ්බො, අනුකම්පකො මිත්තො සුහදො වෙදිතබ්බො.
261. ‘‘චතූහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි උපකාරො මිත්තො සුහදො වෙදිතබ්බො. පමත්තං රක්ඛති, පමත්තස්ස සාපතෙය්යං රක්ඛති, භීතස්ස සරණං හොති, උප්පන්නෙසු කිච්චකරණීයෙසු තද්දිගුණං භොගං අනුප්පදෙති. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, චතූහි ඨානෙහි උපකාරො මිත්තො සුහදො වෙදිතබ්බො.
262. ‘‘චතූහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි සමානසුඛදුක්ඛො මිත්තො සුහදො වෙදිතබ්බො. ගුය්හමස්ස ආචික්ඛති, ගුය්හමස්ස පරිගූහති, ආපදාසු න විජහති, ජීවිතංපිස්ස අත්ථාය පරිච්චත්තං හොති. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, චතූහි ඨානෙහි සමානසුඛදුක්ඛො මිත්තො සුහදො වෙදිතබ්බො.
263. ‘‘චතූහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි අත්ථක්ඛායී මිත්තො සුහදො වෙදිතබ්බො. පාපා නිවාරෙති, කල්යාණෙ නිවෙසෙති, අස්සුතං සාවෙති, සග්ගස්ස මග්ගං ආචික්ඛති. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, චතූහි ඨානෙහි අත්ථක්ඛායී මිත්තො සුහදො වෙදිතබ්බො.
264. ‘‘චතූහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි අනුකම්පකො මිත්තො සුහදො වෙදිතබ්බො. අභවෙනස්ස න නන්දති, භවෙනස්ස නන්දති, අවණ්ණං භණමානං නිවාරෙති, වණ්ණං භණමානං පසංසති. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, චතූහි ඨානෙහි අනුකම්පකො මිත්තො සුහදො වෙදිතබ්බො’’ති.
265. ඉදමවොච භගවා, ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –
‘‘උපකාරො ච යො මිත්තො, සුඛෙ දුක්ඛෙ [සුඛදුක්ඛො (ස්යා. ක.)] ච යො සඛා [යො ච මිත්තො සුඛෙ දුක්ඛෙ (සී. පී.)];
අත්ථක්ඛායී ච යො මිත්තො, යො ච මිත්තානුකම්පකො.
‘‘එතෙපි මිත්තෙ චත්තාරො, ඉති විඤ්ඤාය පණ්ඩිතො;
සක්කච්චං පයිරුපාසෙය්ය, මාතා පුත්තං ව ඔරසං;
පණ්ඩිතො සීලසම්පන්නො, ජලං අග්ගීව භාසති.
‘‘භොගෙ සංහරමානස්ස, භමරස්සෙව ඉරීයතො;
භොගා සන්නිචයං යන්ති, වම්මිකොවුපචීයති.
‘‘එවං භොගෙ සමාහත්වා [සමාහරිත්වා (ස්යා.)], අලමත්තො කුලෙ ගිහී;
චතුධා විභජෙ භොගෙ, ස වෙ මිත්තානි ගන්ථති.
‘‘එකෙන භොගෙ භුඤ්ජෙය්ය, ද්වීහි කම්මං පයොජයෙ;
චතුත්ථඤ්ච නිධාපෙය්ය, ආපදාසු භවිස්සතී’’ති.
ඡද්දිසාපටිච්ඡාදනකණ්ඩං
266. ‘‘කථඤ්ච, ගහපතිපුත්ත, අරියසාවකො ඡද්දිසාපටිච්ඡාදී හොති? ඡ ඉමා, ගහපතිපුත්ත, දිසා වෙදිතබ්බා. පුරත්ථිමා දිසා මාතාපිතරො වෙදිතබ්බා, දක්ඛිණා දිසා ආචරියා වෙදිතබ්බා, පච්ඡිමා දිසා පුත්තදාරා වෙදිතබ්බා, උත්තරා දිසා මිත්තාමච්චා වෙදිතබ්බා, හෙට්ඨිමා දිසා දාසකම්මකරා වෙදිතබ්බා, උපරිමා දිසා සමණබ්රාහ්මණා වෙදිතබ්බා.
267. ‘‘පඤ්චහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි පුත්තෙන පුරත්ථිමා දිසා මාතාපිතරො පච්චුපට්ඨාතබ්බා – භතො නෙ [නෙසං (බහූසු)] භරිස්සාමි, කිච්චං නෙසං කරිස්සාමි, කුලවංසං ඨපෙස්සාමි, දායජ්ජං පටිපජ්ජාමි, අථ වා පන පෙතානං කාලඞ්කතානං දක්ඛිණං අනුප්පදස්සාමීති. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, පඤ්චහි ඨානෙහි පුත්තෙන පුරත්ථිමා දිසා මාතාපිතරො පච්චුපට්ඨිතා පඤ්චහි ඨානෙහි පුත්තං අනුකම්පන්ති. පාපා නිවාරෙන්ති, කල්යාණෙ නිවෙසෙන්ති, සිප්පං සික්ඛාපෙන්ති, පතිරූපෙන දාරෙන සංයොජෙන්ති, සමයෙ දායජ්ජං නිය්යාදෙන්ති [නිය්යාතෙන්ති (ක. සී.)]. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, පඤ්චහි ඨානෙහි පුත්තෙන පුරත්ථිමා දිසා මාතාපිතරො පච්චුපට්ඨිතා ඉමෙහි පඤ්චහි ඨානෙහි පුත්තං අනුකම්පන්ති. එවමස්ස එසා පුරත්ථිමා දිසා පටිච්ඡන්නා හොති ඛෙමා අප්පටිභයා.
268. ‘‘පඤ්චහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි අන්තෙවාසිනා දක්ඛිණා දිසා ආචරියා පච්චුපට්ඨාතබ්බා – උට්ඨානෙන උපට්ඨානෙන සුස්සුසාය පාරිචරියාය සක්කච්චං සිප්පපටිග්ගහණෙන [සිප්පං පටිග්ගහණෙන (ස්යා.), සිප්පඋග්ගහණෙන (ක.)]. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, පඤ්චහි ඨානෙහි අන්තෙවාසිනා දක්ඛිණා දිසා ආචරියා පච්චුපට්ඨිතා පඤ්චහි ඨානෙහි අන්තෙවාසිං අනුකම්පන්ති – සුවිනීතං විනෙන්ති, සුග්ගහිතං ගාහාපෙන්ති, සබ්බසිප්පස්සුතං සමක්ඛායිනො භවන්ති, මිත්තාමච්චෙසු පටියාදෙන්ති [පටිවෙදෙන්ති (ස්යා.)], දිසාසු පරිත්තාණං කරොන්ති. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, පඤ්චහි ඨානෙහි අන්තෙවාසිනා දක්ඛිණා දිසා ආචරියා පච්චුපට්ඨිතා ඉමෙහි පඤ්චහි ඨානෙහි අන්තෙවාසිං අනුකම්පන්ති. එවමස්ස එසා දක්ඛිණා දිසා පටිච්ඡන්නා හොති ඛෙමා අප්පටිභයා.
269. ‘‘පඤ්චහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි සාමිකෙන පච්ඡිමා දිසා භරියා පච්චුපට්ඨාතබ්බා – සම්මානනාය අනවමානනාය [අවිමානනාය (ස්යා. පී.)]අනතිචරියාය ඉස්සරියවොස්සග්ගෙන අලඞ්කාරානුප්පදානෙන. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, පඤ්චහි ඨානෙහි සාමිකෙන පච්ඡිමා දිසා භරියා පච්චුපට්ඨිතා පඤ්චහි ඨානෙහි සාමිකං අනුකම්පති – සුසංවිහිතකම්මන්තා ච හොති, සඞ්ගහිතපරිජනා [සුසඞ්ගහිතපරිජනා (සී. ස්යා. පී.)] ච, අනතිචාරිනී ච, සම්භතඤ්ච අනුරක්ඛති, දක්ඛා ච හොති අනලසා සබ්බකිච්චෙසු. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, පඤ්චහි ඨානෙහි සාමිකෙන පච්ඡිමා දිසා භරියා පච්චුපට්ඨිතා ඉමෙහි පඤ්චහි ඨානෙහි සාමිකං අනුකම්පති. එවමස්ස එසා පච්ඡිමා දිසා පටිච්ඡන්නා හොති ඛෙමා අප්පටිභයා.
270. ‘‘පඤ්චහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි කුලපුත්තෙන උත්තරා දිසා මිත්තාමච්චා පච්චුපට්ඨාතබ්බා – දානෙන පෙය්යවජ්ජෙන [වියවජ්ජෙන (ස්යා. ක.)]අත්ථචරියාය සමානත්තතාය අවිසංවාදනතාය. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, පඤ්චහි ඨානෙහි කුලපුත්තෙන උත්තරා දිසා මිත්තාමච්චා පච්චුපට්ඨිතා පඤ්චහි ඨානෙහිකුලපුත්තං අනුකම්පන්ති – පමත්තං රක්ඛන්ති, පමත්තස්ස සාපතෙය්යං රක්ඛන්ති, භීතස්ස සරණං හොන්ති, ආපදාසු න විජහන්ති, අපරපජා චස්ස පටිපූජෙන්ති. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, පඤ්චහි ඨානෙහි කුලපුත්තෙන උත්තරා දිසා මිත්තාමච්චා පච්චුපට්ඨිතා ඉමෙහි පඤ්චහි ඨානෙහි කුලපුත්තං අනුකම්පන්ති. එවමස්ස එසා උත්තරා දිසා පටිච්ඡන්නා හොති ඛෙමා අප්පටිභයා.
271. ‘‘පඤ්චහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි අය්යිරකෙන [අයිරකෙන (සී. ස්යා. පී.)] හෙට්ඨිමා දිසා දාසකම්මකරා පච්චුපට්ඨාතබ්බා – යථාබලං කම්මන්තසංවිධානෙන භත්තවෙතනානුප්පදානෙන ගිලානුපට්ඨානෙන අච්ඡරියානං රසානං සංවිභාගෙන සමයෙ වොස්සග්ගෙන. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, පඤ්චහි ඨානෙහි අය්යිරකෙන හෙට්ඨිමා දිසා දාසකම්මකරා පච්චුපට්ඨිතා පඤ්චහි ඨානෙහි අය්යිරකං අනුකම්පන්ති – පුබ්බුට්ඨායිනො ච හොන්ති, පච්ඡා නිපාතිනො ච, දින්නාදායිනො ච, සුකතකම්මකරා ච, කිත්තිවණ්ණහරා ච. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, පඤ්චහි ඨානෙහි අය්යිරකෙන හෙට්ඨිමා දිසා දාසකම්මකරා පච්චුපට්ඨිතා ඉමෙහි පඤ්චහි ඨානෙහි අය්යිරකං අනුකම්පන්ති. එවමස්ස එසා හෙට්ඨිමා දිසා පටිච්ඡන්නා හොති ඛෙමා අප්පටිභයා.
272. ‘‘පඤ්චහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, ඨානෙහි කුලපුත්තෙන උපරිමා දිසා සමණබ්රාහ්මණා පච්චුපට්ඨාතබ්බා – මෙත්තෙන කායකම්මෙන මෙත්තෙන වචීකම්මෙන මෙත්තෙන මනොකම්මෙන අනාවටද්වාරතාය ආමිසානුප්පදානෙන. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, පඤ්චහි ඨානෙහි කුලපුත්තෙන උපරිමා දිසා සමණබ්රාහ්මණා පච්චුපට්ඨිතා ඡහි ඨානෙහි කුලපුත්තං අනුකම්පන්ති – පාපා නිවාරෙන්ති, කල්යාණෙ නිවෙසෙන්ති, කල්යාණෙන මනසා අනුකම්පන්ති, අස්සුතං සාවෙන්ති, සුතං පරියොදාපෙන්ති, සග්ගස්ස මග්ගං ආචික්ඛන්ති. ඉමෙහි ඛො, ගහපතිපුත්ත, පඤ්චහි ඨානෙහි කුලපුත්තෙන උපරිමා දිසා සමණබ්රාහ්මණා පච්චුපට්ඨිතා ඉමෙහි ඡහි ඨානෙහි කුලපුත්තං අනුකම්පන්ති. එවමස්ස එසා උපරිමා දිසා පටිච්ඡන්නා හොති ඛෙමා අප්පටිභයා’’ති.
273. ඉදමවොච භගවා. ඉදං වත්වාන සුගතො අථාපරං එතදවොච සත්ථා –
‘‘මාතාපිතා දිසා පුබ්බා, ආචරියා දක්ඛිණා දිසා;
පුත්තදාරා දිසා පච්ඡා, මිත්තාමච්චා ච උත්තරා.
‘‘දාසකම්මකරා හෙට්ඨා, උද්ධං සමණබ්රාහ්මණා;
එතා දිසා නමස්සෙය්ය, අලමත්තො කුලෙ ගිහී.
‘‘පණ්ඩිතො සීලසම්පන්නො, සණ්හො ච පටිභානවා;
නිවාතවුත්ති අත්ථද්ධො, තාදිසො ලභතෙ යසං.
‘‘උට්ඨානකො අනලසො, ආපදාසු න වෙධති;
අච්ඡින්නවුත්ති මෙධාවී, තාදිසො ලභතෙ යසං.
‘‘සඞ්ගාහකො මිත්තකරො, වදඤ්ඤූ වීතමච්ඡරො;
නෙතා විනෙතා අනුනෙතා, තාදිසො ලභතෙ යසං.
‘‘දානඤ්ච පෙය්යවජ්ජඤ්ච, අත්ථචරියා ච යා ඉධ;
සමානත්තතා ච ධම්මෙසු, තත්ථ තත්ථ යථාරහං;
එතෙ ඛො සඞ්ගහා ලොකෙ, රථස්සාණීව යායතො.
‘‘එතෙ ච සඞ්ගහා නාස්සු, න මාතා පුත්තකාරණා;
ලභෙථ මානං පූජං වා, පිතා වා පුත්තකාරණා.
‘‘යස්මා ච සඞ්ගහා [සඞ්ගහෙ (ක.) අට්ඨකථායං ඉච්ඡිතපාඨො] එතෙ, සම්මපෙක්ඛන්ති [සමවෙක්ඛන්ති (සී. පී. ක.)] පණ්ඩිතා;
තස්මා මහත්තං පප්පොන්ති, පාසංසා ච භවන්ති තෙ’’ති.
274. එවං වුත්තෙ, සිඞ්ගාලකො ගහපතිපුත්තො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අභික්කන්තං, භන්තෙ! අභික්කන්තං, භන්තෙ! සෙය්යථාපි, භන්තෙ, නික්කුජ්ජිතං වා උක්කුජ්ජෙය්ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරෙය්ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛෙය්ය, අන්ධකාරෙ වා තෙලපජ්ජොතං ධාරෙය්ය ‘චක්ඛුමන්තො රූපානි දක්ඛන්තී’ති. එවමෙවං භගවතා අනෙකපරියායෙන ධම්මො පකාසිතො. එසාහං, භන්තෙ, භගවන්තං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසංඝඤ්ච. උපාසකං මං භගවා ධාරෙතු, අජ්ජතග්ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්ති.
සිඞ්ගාලසුත්තං [සිඞ්ගාලොවාදසුත්තන්තං (පී.)] නිට්ඨිතං අට්ඨමං.
No comments:
Post a Comment