නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස
දීඝනිකායො
පාථිකවග්‌ගපාළි
1. පාථිකසුත්‌තං
මෙම සුත්‍ර දේශනාවේ සිංහල පරිවර්තනයට මෙතැනින් පිවිසෙන්න
සිංහල පරිවර්ථනය සදහා font මෙතැනින් ලබාගන්න
සුනක්‌ඛත්‌තවත්‌ථු
1. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා මල්‌ලෙසු විහරති අනුපියං නාම [අනුප්‌පියං නාම (ස්‍යා.)] මල්‌ලානං නිගමො. අථ ඛො භගවා පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය අනුපියං පිණ්‌ඩාය පාවිසි. අථ ඛො භගවතො එතදහොසි – ‘‘අතිප්‌පගො ඛො තාව අනුපියායං [අනුපියං (ක.)] පිණ්‌ඩාය චරිතුං. යංනූනාහං යෙන භග්‌ගවගොත්‌තස්‌ස පරිබ්‌බාජකස්‌ස ආරාමො, යෙන භග්‌ගවගොත්‌තො පරිබ්‌බාජකො තෙනුපසඞ්‌කමෙය්‍ය’’න්‌ති.
2. අථ ඛො භගවා යෙන භග්‌ගවගොත්‌තස්‌ස පරිබ්‌බාජකස්‌ස ආරාමො, යෙන භග්‌ගවගොත්‌තො පරිබ්‌බාජකො තෙනුපසඞ්‌කමි. අථ ඛො භග්‌ගවගොත්‌තො පරිබ්‌බාජකො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘එතු ඛො, භන්‌තෙ, භගවා. ස්‌වාගතං, භන්‌තෙ, භගවතො. චිරස්‌සං ඛො, භන්‌තෙ, භගවා ඉමං පරියායමකාසි යදිදං ඉධාගමනාය. නිසීදතු, භන්‌තෙ, භගවා, ඉදමාසනං පඤ්‌ඤත්‌ත’’න්‌ති. නිසීදි භගවා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ. භග්‌ගවගොත්‌තොපි ඛො පරිබ්‌බාජකො අඤ්‌ඤතරං නීචං ආසනං ගහෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො භග්‌ගවගොත්‌තො පරිබ්‌බාජකො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘පුරිමානි, භන්‌තෙ, දිවසානි පුරිමතරානි සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො යෙනාහං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා මං එතදවොච – ‘පච්‌චක්‌ඛාතො දානි මයා, භග්‌ගව, භගවා. න දානාහං භගවන්‌තං උද්‌දිස්‌ස විහරාමී’ති. කච්‌චෙතං, භන්‌තෙ, තථෙව, යථා සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො අවචා’’ති? ‘‘තථෙව ඛො එතං, භග්‌ගව, යථා සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො අවච’’.
3. පුරිමානි, භග්‌ගව, දිවසානි පුරිමතරානි සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො යෙනාහං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා මං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො මං එතදවොච – ‘පච්‌චක්‌ඛාමි දානාහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං. න දානාහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං උද්‌දිස්‌ස විහරිස්‌සාමී’ති. ‘එවං වුත්‌තෙ, අහං, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තං ලිච්‌ඡවිපුත්‌තං එතදවොචං – ‘අපි නු තාහං, සුනක්‌ඛත්‌ත, එවං අවචං, එහි ත්‌වං, සුනක්‌ඛත්‌ත, මමං උද්‌දිස්‌ස විහරාහී’ති? ‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’. ‘ත්‌වං වා පන මං එවං අවච – අහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං උද්‌දිස්‌ස විහරිස්‌සාමී’ති? ‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’. ‘ඉති කිර, සුනක්‌ඛත්‌ත, නෙවාහං තං වදාමි – එහි ත්‌වං, සුනක්‌ඛත්‌ත, මමං උද්‌දිස්‌ස විහරාහීති. නපි කිර මං ත්‌වං වදෙසි – අහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං උද්‌දිස්‌ස විහරිස්‌සාමීති. එවං සන්‌තෙ, මොඝපුරිස, කො සන්‌තො කං පච්‌චාචික්‌ඛසි? පස්‌ස, මොඝපුරිස, යාවඤ්‌ච [යාව ච (ක.)] තෙ ඉදං අපරද්‌ධ’න්‌ති.
4. ‘න හි පන මෙ, භන්‌තෙ, භගවා උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරොතී’ති. ‘අපි නු තාහං, සුනක්‌ඛත්‌ත, එවං අවචං – එහි ත්‌වං, සුනක්‌ඛත්‌ත, මමං උද්‌දිස්‌ස විහරාහි, අහං තෙ උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරිස්‌සාමී’ති? ‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’. ‘ත්‌වං වා පන මං එවං අවච – අහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං උද්‌දිස්‌ස විහරිස්‌සාමි, භගවා මෙ උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරිස්‌සතී’ති? ‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’. ‘ඉති කිර, සුනක්‌ඛත්‌ත, නෙවාහං තං වදාමි – එහි ත්‌වං, සුනක්‌ඛත්‌ත, මමං උද්‌දිස්‌ස විහරාහි, අහං තෙ උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරිස්‌සාමී’ති; නපි කිර මං ත්‌වං වදෙසි – අහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං උද්‌දිස්‌ස විහරිස්‌සාමි, භගවා මෙ උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරිස්‌සතී’ති. එවං සන්‌තෙ, මොඝපුරිස , කො සන්‌තො කං පච්‌චාචික්‌ඛසි? තං කිං මඤ්‌ඤසි, සුනක්‌ඛත්‌ත, කතෙ වා උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියෙ අකතෙ වා උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියෙ යස්‌සත්‌ථාය මයා ධම්‌මො දෙසිතො සො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයායා’ති? ‘කතෙ වා, භන්‌තෙ, උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියෙ අකතෙ වා උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියෙ යස්‌සත්‌ථාය භගවතා ධම්‌මො දෙසිතො සො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයායා’ති. ‘ඉති කිර, සුනක්‌ඛත්‌ත, කතෙ වා උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියෙ, අකතෙ වා උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියෙ, යස්‌සත්‌ථාය මයා ධම්‌මො දෙසිතො, සො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයාය. තත්‍ර, සුනක්‌ඛත්‌ත, කිං උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කතං කරිස්‌සති? පස්‌ස, මොඝපුරිස, යාවඤ්‌ච තෙ ඉදං අපරද්‌ධ’න්‌ති.
5. ‘න හි පන මෙ, භන්‌තෙ, භගවා අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙතී’ති [පඤ්‌ඤාපෙතීති (පී.)]? ‘අපි නු තාහං, සුනක්‌ඛත්‌ත, එවං අවචං – එහි ත්‌වං, සුනක්‌ඛත්‌ත, මමං උද්‌දිස්‌ස විහරාහි, අහං තෙ අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙස්‌සාමී’ති? ‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’. ‘ත්‌වං වා පන මං එවං අවච – අහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං උද්‌දිස්‌ස විහරිස්‌සාමි, භගවා මෙ අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙස්‌සතී’ති? ‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’. ‘ඉති කිර, සුනක්‌ඛත්‌ත, නෙවාහං තං වදාමි – එහි ත්‌වං, සුනක්‌ඛත්‌ත, මමං උද්‌දිස්‌ස විහරාහි, අහං තෙ අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙස්‌සාමීති. නපි කිර මං ත්‌වං වදෙසි – අහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං උද්‌දිස්‌ස විහරිස්‌සාමි, භගවා මෙ අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙස්‌සතී’ති. එවං සන්‌තෙ, මොඝපුරිස, කො සන්‌තො කං පච්‌චාචික්‌ඛසි? තං කිං මඤ්‌ඤසි, සුනක්‌ඛත්‌ත, පඤ්‌ඤත්‌තෙ වා අග්‌ගඤ්‌ඤෙ, අපඤ්‌ඤත්‌තෙ වා අග්‌ගඤ්‌ඤෙ, යස්‌සත්‌ථාය මයා ධම්‌මො දෙසිතො, සො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයායා’ති? ‘පඤ්‌ඤත්‌තෙ වා, භන්‌තෙ, අග්‌ගඤ්‌ඤෙ, අපඤ්‌ඤත්‌තෙ වා අග්‌ගඤ්‌ඤෙ, යස්‌සත්‌ථාය භගවතා ධම්‌මො දෙසිතො, සො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයායා’ති. ‘ඉති කිර, සුනක්‌ඛත්‌ත, පඤ්‌ඤත්‌තෙ වා අග්‌ගඤ්‌ඤෙ, අපඤ්‌ඤත්‌තෙ වා අග්‌ගඤ්‌ඤෙ, යස්‌සත්‌ථාය මයා ධම්‌මො දෙසිතො, සො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයාය. තත්‍ර, සුනක්‌ඛත්‌ත, කිං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤත්‌තං කරිස්‌සති? පස්‌ස, මොඝපුරිස, යාවඤ්‌ච තෙ ඉදං අපරද්‌ධං’.
6. ‘අනෙකපරියායෙන ඛො තෙ, සුනක්‌ඛත්‌ත, මම වණ්‌ණො භාසිතො වජ්‌ජිගාමෙ – ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතොලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවාති. ඉති ඛො තෙ, සුනක්‌ඛත්‌ත, අනෙකපරියායෙන මම වණ්‌ණො භාසිතො වජ්‌ජිගාමෙ.
‘අනෙකපරියායෙන ඛො තෙ, සුනක්‌ඛත්‌ත, ධම්‌මස්‌ස වණ්‌ණො භාසිතො වජ්‌ජිගාමෙ – ස්‌වාක්‌ඛාතො භගවතා ධම්‌මො සන්‌දිට්‌ඨිකො අකාලිකො එහිපස්‌සිකො ඔපනෙය්‍යිකො පච්‌චත්‌තං වෙදිතබ්‌බො විඤ්‌ඤූහීති. ඉති ඛො තෙ, සුනක්‌ඛත්‌ත, අනෙකපරියායෙන ධම්‌මස්‌ස වණ්‌ණො භාසිතො වජ්‌ජිගාමෙ.
‘අනෙකපරියායෙන ඛො තෙ, සුනක්‌ඛත්‌ත, සඞ්‌ඝස්‌ස වණ්‌ණො භාසිතො වජ්‌ජිගාමෙ – සුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො, උජුප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො, ඤායප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො, සාමීචිප්‌පටිපන්‌නො භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො, යදිදං චත්‌තාරි පුරිසයුගානි අට්‌ඨ පුරිසපුග්‌ගලා, එස භගවතො සාවකසඞ්‌ඝො, ආහුනෙය්‍යො පාහුනෙය්‍යො දක්‌ඛිණෙය්‍යො අඤ්‌ජලිකරණීයො අනුත්‌තරං පුඤ්‌ඤක්‌ඛෙත්‌තං ලොකස්‌සාති. ඉති ඛො තෙ, සුනක්‌ඛත්‌ත, අනෙකපරියායෙන සඞ්‌ඝස්‌ස වණ්‌ණො භාසිතො වජ්‌ජිගාමෙ.
‘ආරොචයාමි ඛො තෙ, සුනක්‌ඛත්‌ත, පටිවෙදයාමි ඛො තෙ, සුනක්‌ඛත්‌ත. භවිස්‌සන්‌ති ඛො තෙ, සුනක්‌ඛත්‌ත, වත්‌තාරො, නො විසහි සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො සමණෙ ගොතමෙ බ්‍රහ්‌මචරියං චරිතුං, සො අවිසහන්‌තො සික්‌ඛං පච්‌චක්‌ඛාය හීනායාවත්‌තොති. ඉති ඛො තෙ, සුනක්‌ඛත්‌ත, භවිස්‌සන්‌ති වත්‌තාරො’ති.
එවං පි ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො මයා වුච්‌චමානො අපක්‌කමෙව ඉමස්‌මා ධම්‌මවිනයා, යථා තං ආපායිකො නෙරයිකො.
කොරක්‌ඛත්‌තියවත්‌ථු
7. ‘‘එකමිදාහං, භග්‌ගව, සමයං ථූලූසු [බුමූසු (සී. පී.)] විහරාමි උත්‌තරකා නාම ථූලූනං නිගමො. අථ ඛ්‌වාහං, භග්‌ගව, පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය සුනක්‌ඛත්‌තෙන ලිච්‌ඡවිපුත්‌තෙන පච්‌ඡාසමණෙන උත්‌තරකං පිණ්‌ඩාය පාවිසිං. තෙන ඛො පන සමයෙන අචෙලො කොරක්‌ඛත්‌තියො කුක්‌කුරවතිකො චතුක්‌කුණ්‌ඩිකො [චතුකුණ්‌ඩිකො (සී. පී.) චතුකොණ්‌ඩිකො (ස්‍යා. ක.)] ඡමානිකිණ්‌ණං භක්‌ඛසං මුඛෙනෙව ඛාදති, මුඛෙනෙව භුඤ්‌ජති. අද්‌දසා ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො අචෙලං කොරක්‌ඛත්‌තියං කුක්‌කුරවතිකං චතුක්‌කුණ්‌ඩිකං ඡමානිකිණ්‌ණං භක්‌ඛසං මුඛෙනෙව ඛාදන්‌තං මුඛෙනෙව භුඤ්‌ජන්‌තං. දිස්‌වානස්‌ස එතදහොසි – ‘සාධුරූපො වත, භො, අයං [අරහං (සී. ස්‍යා. පී.)] සමණො චතුක්‌කුණ්‌ඩිකො ඡමානිකිණ්‌ණං භක්‌ඛසං මුඛෙනෙව ඛාදති, මුඛෙනෙව භුඤ්‌ජතී’ති.
‘‘අථ ඛ්‌වාහං, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තස්‌ස ලිච්‌ඡවිපුත්‌තස්‌ස චෙතසා චෙතොපරිවිතක්‌කමඤ්‌ඤාය සුනක්‌ඛත්‌තං ලිච්‌ඡවිපුත්‌තං එතදවොචං – ‘ත්‌වම්‌පි නාම, මොඝපුරිස, සමණො සක්‍යපුත්‌තියො [මොඝපුරිස සක්‍යපුත්‌තියො (සී. ස්‍යා. පී.)] පටිජානිස්‌සසී’ති! ‘කිං පන මං, භන්‌තෙ, භගවා එවමාහ – ‘ත්‌වම්‌පි නාම, මොඝපුරිස, සමණො සක්‍යපුත්‌තියො [මොඝපුරිස සක්‍යපුත්‌තියො (සී. ස්‍යා. පී.)] පටිජානිස්‌සසී’ති? ‘නනු තෙ, සුනක්‌ඛත්‌ත, ඉමං අචෙලං කොරක්‌ඛත්‌තියං කුක්‌කුරවතිකං චතුක්‌කුණ්‌ඩිකං ඡමානිකිණ්‌ණං භක්‌ඛසං මුඛෙනෙව ඛාදන්‌තං මුඛෙනෙව භුඤ්‌ජන්‌තං දිස්‌වාන එතදහොසි – සාධුරූපො වත, භො, අයං සමණො චතුක්‌කුණ්‌ඩිකො ඡමානිකිණ්‌ණං භක්‌ඛසං මුඛෙනෙව ඛාදති, මුඛෙනෙව භුඤ්‌ජතී’ති? ‘එවං, භන්‌තෙ. කිං පන, භන්‌තෙ, භගවා අරහත්‌තස්‌ස මච්‌ඡරායතී’ති? ‘න ඛො අහං, මොඝපුරිස, අරහත්‌තස්‌ස මච්‌ඡරායාමි. අපි ච, තුය්‌හෙවෙතං පාපකං දිට්‌ඨිගතං උප්‌පන්‌නං, තං පජහ. මා තෙ අහොසි දීඝරත්‌තං අහිතාය දුක්‌ඛාය. යං ඛො පනෙතං, සුනක්‌ඛත්‌ත, මඤ්‌ඤසි අචෙලං කොරක්‌ඛත්‌තියං – සාධුරූපො අයං සමණොති [මඤ්‌ඤසි ‘‘අචෙලො කොරඛත්‌තියො සාධුරූපො අරහං සමණොති’’ (ස්‍යා.)]. සො සත්‌තමං දිවසං අලසකෙන කාලඞ්‌කරිස්‌සති. කාලඞ්‌කතො [කාලකතො (සී. ස්‍යා. පී.)] ච කාලකඤ්‌චිකා [කාලකඤ්‌ජා (සී. පී.), කාලකඤ්‌ජිකා (ස්‍යා.)] නාම අසුරා සබ්‌බනිහීනො අසුරකායො, තත්‍ර උපපජ්‌ජිස්‌සති. කාලඞ්‌කතඤ්‌ච නං බීරණත්‌ථම්‌බකෙ සුසානෙ ඡඩ්‌ඩෙස්‌සන්‌ති. ආකඞ්‌ඛමානො ච ත්‌වං, සුනක්‌ඛත්‌ත, අචෙලං කොරක්‌ඛත්‌තියං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පුච්‌ඡෙය්‍යාසි – ජානාසි, ආවුසො කොරක්‌ඛත්‌තිය [අචෙල කොරඛත්‌තිය (ක.)], අත්‌තනො ගතින්‌ති? ඨානං ඛො පනෙතං, සුනක්‌ඛත්‌ත, විජ්‌ජති යං තෙ අචෙලො කොරක්‌ඛත්‌තියො බ්‍යාකරිස්‌සති – ජානාමි, ආවුසො සුනක්‌ඛත්‌ත, අත්‌තනො ගතිං; කාලකඤ්‌චිකා නාම අසුරා සබ්‌බනිහීනො අසුරකායො, තත්‍රාම්‌හි උපපන්‌නොති.
‘‘අථ ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො යෙන අචෙලො කොරක්‌ඛත්‌තියො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා අචෙලං කොරක්‌ඛත්‌තියං එතදවොච – ‘බ්‍යාකතො ඛොසි, ආවුසො කොරක්‌ඛත්‌තිය, සමණෙන ගොතමෙන – අචෙලො කොරක්‌ඛත්‌තියො සත්‌තමං දිවසං අලසකෙන කාලඞ්‌කරිස්‌සති. කාලඞ්‌කතො ච කාලකඤ්‌චිකා නාම අසුරා සබ්‌බනිහීනො අසුරකායො , තත්‍ර උපපජ්‌ජිස්‌සති. කාලඞ්‌කතඤ්‌ච නං බීරණත්‌ථම්‌බකෙ සුසානෙ ඡඩ්‌ඩෙස්‌සන්‌තී’ති. යෙන ත්‌වං, ආවුසො කොරක්‌ඛත්‌තිය, මත්‌තං මත්‌තඤ්‌ච භත්‌තං භුඤ්‌ජෙය්‍යාසි, මත්‌තං මත්‌තඤ්‌ච පානීයං පිවෙය්‍යාසි. යථා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස මිච්‌ඡා අස්‌ස වචන’න්‌ති.
8. ‘‘අථ ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො එකද්‌වීහිකාය සත්‌තරත්‌තින්‌දිවානි ගණෙසි, යථා තං තථාගතස්‌ස අසද්‌දහමානො. අථ ඛො, භග්‌ගව, අචෙලො කොරක්‌ඛත්‌තියො සත්‌තමං දිවසං අලසකෙන කාලමකාසි. කාලඞ්‌කතො ච කාලකඤ්‌චිකා නාම අසුරා සබ්‌බනිහීනො අසුරකායො, තත්‍ර උපපජ්‌ජි. කාලඞ්‌කතඤ්‌ච නං බීරණත්‌ථම්‌බකෙ සුසානෙ ඡඩ්‌ඩෙසුං.
9. ‘‘අස්‌සොසි ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො – ‘අචෙලො කිර කොරක්‌ඛත්‌තියො අලසකෙන කාලඞ්‌කතො බීරණත්‌ථම්‌බකෙ සුසානෙ ඡඩ්‌ඩිතො’ති. අථ ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො යෙන බීරණත්‌ථම්‌බකං සුසානං, යෙන අචෙලො කොරක්‌ඛත්‌තියො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා අචෙලං කොරක්‌ඛත්‌තියං තික්‌ඛත්‌තුං පාණිනා ආකොටෙසි – ‘ජානාසි, ආවුසො කොරක්‌ඛත්‌තිය, අත්‌තනො ගති’න්‌ති? අථ ඛො, භග්‌ගව, අචෙලො කොරක්‌ඛත්‌තියො පාණිනා පිට්‌ඨිං පරිපුඤ්‌ඡන්‌තො වුට්‌ඨාසි. ‘ජානාමි, ආවුසො සුනක්‌ඛත්‌ත, අත්‌තනො ගතිං. කාලකඤ්‌චිකා නාම අසුරා සබ්‌බනිහීනො අසුරකායො, තත්‍රාම්‌හි උපපන්‌නො’ති වත්‌වා තත්‌ථෙව උත්‌තානො පපති [පරිපති (ස්‍යා. ක.)].
10. ‘‘අථ ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො යෙනාහං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා මං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො අහං, භග්‌ගව , සුනක්‌ඛත්‌තං ලිච්‌ඡවිපුත්‌තං එතදවොචං – ‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, සුනක්‌ඛත්‌ත, යථෙව තෙ අහං අචෙලං කොරක්‌ඛත්‌තියං ආරබ්‌භ බ්‍යාකාසිං, තථෙව තං විපාකං, අඤ්‌ඤථා වා’ති? ‘යථෙව මෙ, භන්‌තෙ, භගවා අචෙලං කොරක්‌ඛත්‌තියං ආරබ්‌භ බ්‍යාකාසි, තථෙව තං විපාකං, නො අඤ්‌ඤථා’ති. ‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, සුනක්‌ඛත්‌ත, යදි එවං සන්‌තෙ කතං වා හොති උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං, අකතං වාති? ‘අද්‌ධා ඛො, භන්‌තෙ, එවං සන්‌තෙ කතං හොති උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං, නො අකත’න්‌ති. ‘එවම්‌පි ඛො මං ත්‌වං, මොඝපුරිස, උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරොන්‌තං එවං වදෙසි – න හි පන මෙ, භන්‌තෙ, භගවා උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරොතීති. පස්‌ස, මොඝපුරිස, යාවඤ්‌ච තෙ ඉදං අපරද්‌ධ’න්‌ති. ‘‘එවම්‌පි ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො මයා වුච්‌චමානො අපක්‌කමෙව ඉමස්‌මා ධම්‌මවිනයා, යථා තං ආපායිකො නෙරයිකො.
අචෙලකළාරමට්‌ටකවත්‌ථු
11. ‘‘එකමිදාහං, භග්‌ගව, සමයං වෙසාලියං විහරාමි මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. තෙන ඛො පන සමයෙන අචෙලො කළාරමට්‌ටකො වෙසාලියං පටිවසති ලාභග්‌ගප්‌පත්‌තො චෙව යසග්‌ගප්‌පත්‌තො ච වජ්‌ජිගාමෙ. තස්‌ස සත්‌තවතපදානි [සත්‌තවත්‌තපදානි (ස්‍යා. පී.)] සමත්‌තානි සමාදින්‌නානි හොන්‌ති – ‘යාවජීවං අචෙලකො අස්‌සං, න වත්‌ථං පරිදහෙය්‍යං, යාවජීවං බ්‍රහ්‌මචාරී අස්‌සං, න මෙථුනං ධම්‌මං පටිසෙවෙය්‍යං, යාවජීවං සුරාමංසෙනෙව යාපෙය්‍යං, න ඔදනකුම්‌මාසංභුඤ්‌ජෙය්‍යං. පුරත්‌ථිමෙන වෙසාලිං උදෙනං නාම චෙතියං, තං නාතික්‌කමෙය්‍යං, දක්‌ඛිණෙන වෙසාලිං ගොතමකං නාම චෙතියං, තං නාතික්‌කමෙය්‍යං, පච්‌ඡිමෙන වෙසාලිං සත්‌තම්‌බං නාම චෙතියං, තං නාතික්‌කමෙය්‍යං, උත්‌තරෙන වෙසාලිං බහුපුත්‌තං නාම [බහුපුත්‌තකං නාම (ස්‍යා.)] චෙතියං තං නාතික්‌කමෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඉමෙසං සත්‌තන්‌නං වතපදානං සමාදානහෙතු ලාභග්‌ගප්‌පත්‌තො චෙව යසග්‌ගප්‌පත්‌තො ච වජ්‌ජිගාමෙ.
12. ‘‘අථ ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො යෙන අචෙලො කළාරමට්‌ටකො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා අචෙලං කළාරමට්‌ටකං පඤ්‌හං අපුච්‌ඡි. තස්‌ස අචෙලො කළාරමට්‌ටකො පඤ්‌හං පුට්‌ඨො න සම්‌පායාසි. අසම්‌පායන්‌තො කොපඤ්‌ච දොසඤ්‌ච අප්‌පච්‌චයඤ්‌ච පාත්‌වාකාසි. අථ ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තස්‌ස ලිච්‌ඡවිපුත්‌තස්‌ස එතදහොසි – ‘සාධුරූපං වත භො අරහන්‌තං සමණං ආසාදිම්‌හසෙ [අසාදියිම්‌හසෙ (ස්‍යා.)]. මා වත නො අහොසි දීඝරත්‌තං අහිතාය දුක්‌ඛායා’ති.
13. ‘‘අථ ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො යෙනාහං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා මං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො අහං, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තං ලිච්‌ඡවිපුත්‌තං එතදවොචං – ‘ත්‌වම්‌පි නාම, මොඝපුරිස, සමණො සක්‍යපුත්‌තියො පටිජානිස්‌සසී’ති! ‘කිං පන මං, භන්‌තෙ, භගවා එවමාහ – ත්‌වම්‌පි නාම, මොඝපුරිස, සමණො සක්‍යපුත්‌තියො පටිජානිස්‌සසී’ති? ‘නනු ත්‌වං, සුනක්‌ඛත්‌ත, අචෙලං කළාරමට්‌ටකං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌හං අපුච්‌ඡි. තස්‌ස තෙ අචෙලො කළාරමට්‌ටකො පඤ්‌හං පුට්‌ඨො න සම්‌පායාසි. අසම්‌පායන්‌තො කොපඤ්‌ච දොසඤ්‌ච අප්‌පච්‌චයඤ්‌ච පාත්‌වාකාසි. තස්‌ස තෙ එතදහොසි – ‘‘සාධුරූපං වත, භො, අරහන්‌තං සමණං ආසාදිම්‌හසෙ. මා වත නො අහොසි දීඝරත්‌තං අහිතාය දුක්‌ඛායා’ති. ‘එවං, භන්‌තෙ. කිං පන, භන්‌තෙ, භගවා අරහත්‌තස්‌ස මච්‌ඡරායතී’ති? ‘න ඛො අහං, මොඝපුරිස, අරහත්‌තස්‌ස මච්‌ඡරායාමි, අපි ච තුය්‌හෙවෙතං පාපකං දිට්‌ඨිගතං උප්‌පන්‌නං, තං පජහ. මා තෙ අහොසි දීඝරත්‌තං අහිතාය දුක්‌ඛාය. යං ඛො පනෙතං, සුනක්‌ඛත්‌ත, මඤ්‌ඤසි අචෙලං කළාරමට්‌ටකං – සාධුරූපො අයං [අරහං (ස්‍යා.)] සමණොති, සො නචිරස්‌සෙව පරිහිතො සානුචාරිකො විචරන්‌තො ඔදනකුම්‌මාසං භුඤ්‌ජමානො සබ්‌බානෙව වෙසාලියානි චෙතියානි සමතික්‌කමිත්‌වා යසා නිහීනො [යසානිකිණ්‌ණො (ක.)] කාලං කරිස්‌සතී’ති.
‘‘‘අථ ඛො, භග්‌ගව, අචෙලො කළාරමට්‌ටකො නචිරස්‌සෙව පරිහිතො සානුචාරිකො විචරන්‌තො ඔදනකුම්‌මාසං භුඤ්‌ජමානො සබ්‌බානෙව වෙසාලියානි චෙතියානි සමතික්‌කමිත්‌වා යසා නිහීනො කාලමකාසි.
14. ‘‘අස්‌සොසි ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො – ‘අචෙලො කිර කළාරමට්‌ටකො පරිහිතො සානුචාරිකො විචරන්‌තො ඔදනකුම්‌මාසං භුඤ්‌ජමානො සබ්‌බානෙව වෙසාලියානි චෙතියානි සමතික්‌කමිත්‌වා යසා නිහීනො කාලඞ්‌කතො’ති. අථ ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො යෙනාහං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා මං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො අහං, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තං ලිච්‌ඡවිපුත්‌තං එතදවොචං – ‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, සුනක්‌ඛත්‌ත, යථෙව තෙ අහං අචෙලං කළාරමට්‌ටකං ආරබ්‌භ බ්‍යාකාසිං, තථෙව තං විපාකං, අඤ්‌ඤථා වා’ති? ‘යථෙව මෙ, භන්‌තෙ, භගවා අචෙලං කළාරමට්‌ටකං ආරබ්‌භ බ්‍යාකාසි, තථෙව තං විපාකං, නො අඤ්‌ඤථා’ති. ‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, සුනක්‌ඛත්‌ත, යදි එවං සන්‌තෙ කතං වා හොති උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං අකතං වා’ති? ‘අද්‌ධා ඛො, භන්‌තෙ, එවං සන්‌තෙ කතං හොති උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං, නො අකත’න්‌ති. ‘එවම්‌පි ඛො මං ත්‌වං, මොඝපුරිස, උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරොන්‌තං එවං වදෙසි – න හි පන මෙ, භන්‌තෙ, භගවා උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරොතී’’ති. පස්‌ස, මොඝපුරිස, යාවඤ්‌ච තෙ ඉදං අපරද්‌ධ’න්‌ති. ‘‘එව’ම්‌පි ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො මයා වුච්‌චමානො අපක්‌කමෙව ඉමස්‌මා ධම්‌මවිනයා, යථා තං ආපායිකො නෙරයිකො.
අචෙලපාථිකපුත්‌තවත්‌ථු
15. ‘‘එකමිදාහං, භග්‌ගව, සමයං තත්‌ථෙව වෙසාලියං විහරාමි මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. තෙන ඛො පන සමයෙන අචෙලො පාථිකපුත්‌තො [පාටිකපුත්‌තො (සී. ස්‍යා. පී.)] වෙසාලියං පටිවසති ලාභග්‌ගප්‌පත්‌තො චෙව යසග්‌ගප්‌පත්‌තො ච වජ්‌ජිගාමෙ. සො වෙසාලියං පරිසති එවං වාචං භාසති – ‘සමණොපි ගොතමො ඤාණවාදො, අහම්‌පි ඤාණවාදො. ඤාණවාදො ඛො පන ඤාණවාදෙන අරහති උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං දස්‌සෙතුං. සමණො ගොතමො උපඩ්‌ඪපථං ආගච්‌ඡෙය්‍ය, අහම්‌පි උපඩ්‌ඪපථං ගච්‌ඡෙය්‍යං. තෙ තත්‌ථ උභොපි උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරෙය්‍යාම. එකං චෙ සමණො ගොතමො උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරිස්‌සති, ද්‌වාහං කරිස්‌සාමි. ද්‌වෙ චෙ සමණො ගොතමො උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියානි කරිස්‌සති, චත්‌තාරාහං කරිස්‌සාමි . චත්‌තාරි චෙ සමණො ගොතමො උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියානි කරිස්‌සති, අට්‌ඨාහං කරිස්‌සාමි. ඉති යාවතකං යාවතකං සමණො ගොතමො උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරිස්‌සති, තද්‌දිගුණං තද්‌දිගුණාහං කරිස්‌සාමී’ති.
16. ‘‘අථ ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො යෙනාහං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා මං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො මං එතදවොච – ‘අචෙලො, භන්‌තෙ, පාථිකපුත්‌තො වෙසාලියං පටිවසති ලාභග්‌ගප්‌පත්‌තො චෙව යසග්‌ගප්‌පත්‌තො ච වජ්‌ජිගාමෙ. සො වෙසාලියං පරිසති එවං වාචං භාසති – සමණොපි ගොතමො ඤාණවාදො, අහම්‌පි ඤාණවාදො. ඤාණවාදො ඛො පන ඤාණවාදෙන අරහති උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං දස්‌සෙතුං. සමණො ගොතමො උපඩ්‌ඪපථං ආගච්‌ඡෙය්‍ය, අහම්‌පි උපඩ්‌ඪපථං ගච්‌ඡෙය්‍යං. තෙ තත්‌ථ උභොපි උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරෙය්‍යාම. එකං චෙ සමණො ගොතමො උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරිස්‌සති, ද්‌වාහං කරිස්‌සාමි. ද්‌වෙ චෙ සමණො ගොතමො උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියානි කරිස්‌සති, චත්‌තාරාහං කරිස්‌සාමි. චත්‌තාරි චෙ සමණො ගොතමො උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියානි කරිස්‌සති, අට්‌ඨාහං කරිස්‌සාමි. ඉති යාවතකං යාවතකං සමණො ගොතමො උත්‌තරි මනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරිස්‌සති, තද්‌දිගුණං තද්‌දිගුණාහං කරිස්‌සාමී’’ති.
‘‘එවං වුත්‌තෙ, අහං, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තං ලිච්‌ඡවිපුත්‌තං එතදවොචං – ‘අභබ්‌බො ඛො, සුනක්‌ඛත්‌ත, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා මම සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යා’ති.
17. ‘රක්‌ඛතෙතං, භන්‌තෙ, භගවා වාචං, රක්‌ඛතෙතං සුගතො වාච’න්‌ති. ‘කිං පන මං ත්‌වං, සුනක්‌ඛත්‌ත, එවං වදෙසි – රක්‌ඛතෙතං, භන්‌තෙ, භගවා වාචං, රක්‌ඛතෙතං සුගතො වාච’න්‌ති? ‘භගවතා චස්‌ස, භන්‌තෙ, එසා වාචා එකංසෙන ඔධාරිතා [ඔවාදිතා (ක.)] – අභබ්‌බො අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා මම සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යාති. අචෙලො ච, භන්‌තෙ, පාථිකපුත්‌තො විරූපරූපෙන භගවතො සම්‌මුඛීභාවං ආගච්‌ඡෙය්‍ය, තදස්‌ස භගවතො මුසා’ති.
18. ‘අපි නු, සුනක්‌ඛත්‌ත, තථාගතො තං වාචං භාසෙය්‍ය යා සා වාචා ද්‌වයගාමිනී’ති? ‘කිං පන, භන්‌තෙ, භගවතා අචෙලො පාථිකපුත්‌තො චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච විදිතො – අභබ්‌බො අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා මම සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යා’ති?
‘උදාහු , දෙවතා භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං – අභබ්‌බො, භන්‌තෙ, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා භගවතො සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යා’ති?
19. ‘චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච විදිතො චෙව මෙ, සුනක්‌ඛත්‌ත , අචෙලො පාථිකපුත්‌තො අභබ්‌බො අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා මම සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යා’ති.
‘දෙවතාපි මෙ එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං – අභබ්‌බො , භන්‌තෙ, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා භගවතො සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යා’ති.
‘අජිතොපි නාම ලිච්‌ඡවීනං සෙනාපති අධුනා කාලඞ්‌කතො තාවතිංසකායං උපපන්‌නො. සොපි මං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවමාරොචෙසි – අලජ්‌ජී, භන්‌තෙ, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො; මුසාවාදී, භන්‌තෙ, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො. මම්‌පි, භන්‌තෙ, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො බ්‍යාකාසි වජ්‌ජිගාමෙ – අජිතො ලිච්‌ඡවීනං සෙනාපති මහානිරයං උපපන්‌නොති. න ඛො පනාහං, භන්‌තෙ, මහානිරයං උපපන්‌නො; තාවතිංසකායම්‌හි උපපන්‌නො. අලජ්‌ජී, භන්‌තෙ, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො; මුසාවාදී, භන්‌තෙ, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො; අභබ්‌බො ච, භන්‌තෙ, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා භගවතො සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යා’ති.
‘ඉති ඛො, සුනක්‌ඛත්‌ත, චෙතසා චෙතො පරිච්‌ච විදිතො චෙව මෙ අචෙලො පාථිකපුත්‌තො අභබ්‌බො අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා මම සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යාති. දෙවතාපි මෙ එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං – අභබ්‌බො, භන්‌තෙ , අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා භගවතො සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යා’ති.
‘සො ඛො පනාහං, සුනක්‌ඛත්‌ත, වෙසාලියං පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතප්‌පටික්‌කන්‌තො යෙන අචෙලස්‌ස පාථිකපුත්‌තස්‌ස ආරාමො තෙනුපසඞ්‌කමිස්‌සාමි දිවාවිහාරාය. යස්‌සදානි ත්‌වං, සුනක්‌ඛත්‌ත, ඉච්‌ඡසි, තස්‌ස ආරොචෙහී’ති.
ඉද්‌ධිපාටිහාරියකථා
20. ‘‘අථ ඛ්‌වාහං [අථ ඛො ස්‌වාහං (ස්‍යා.)], භග්‌ගව, පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය වෙසාලිං පිණ්‌ඩාය පාවිසිං. වෙසාලියං පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතප්‌පටික්‌කන්‌තො යෙන අචෙලස්‌ස පාථිකපුත්‌තස්‌ස ආරාමො තෙනුපසඞ්‌කමිං දිවාවිහාරාය. අථ ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො තරමානරූපො වෙසාලිං පවිසිත්‌වා යෙන අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා ලිච්‌ඡවී තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා අභිඤ්‌ඤාතෙ අභිඤ්‌ඤාතෙ ලිච්‌ඡවී එතදවොච – ‘එසාවුසො, භගවා වෙසාලියං පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතප්‌පටික්‌කන්‌තො යෙන අචෙලස්‌ස පාථිකපුත්‌තස්‌ස ආරාමො තෙනුපසඞ්‌කමි දිවාවිහාරාය. අභික්‌කමථායස්‌මන්‌තො අභික්‌කමථායස්‌මන්‌තො, සාධුරූපානං සමණානං උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං භවිස්‌සතී’ති . අථ ඛො, භග්‌ගව, අභිඤ්‌ඤාතානං අභිඤ්‌ඤාතානං ලිච්‌ඡවීනං එතදහොසි – ‘සාධුරූපානං කිර, භො, සමණානං උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං භවිස්‌සති; හන්‌ද වත, භො, ගච්‌ඡාමා’ති. යෙන ච අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා ගහපතිනෙචයිකා නානාතිත්‌ථියා [නානාතිත්‌ථිය (ස්‍යා.)] සමණබ්‍රාහ්‌මණා තෙනුපසඞ්‌කමි. උපසඞ්‌කමිත්‌වා අභිඤ්‌ඤාතෙ අභිඤ්‌ඤාතෙ නානාතිත්‌ථියෙ [නානාතිත්‌ථිය (ස්‍යා.)] සමණබ්‍රාහ්‌මණෙ එතදවොච – ‘එසාවුසො, භගවා වෙසාලියං පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතප්‌පටික්‌කන්‌තො යෙන අචෙලස්‌ස පාථිකපුත්‌තස්‌ස ආරාමො තෙනුපසඞ්‌කමි දිවාවිහාරාය. අභික්‌කමථායස්‌මන්‌තො අභික්‌කමථායස්‌මන්‌තො, සාධුරූපානං සමණානං උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං භවිස්‌සතී’ති. අථ ඛො, භග්‌ගව, අභිඤ්‌ඤාතානං අභිඤ්‌ඤාතානං නානාතිත්‌ථියානං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං එතදහොසි – ‘සාධුරූපානං කිර, භො, සමණානං උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං භවිස්‌සති; හන්‌ද වත, භො, ගච්‌ඡාමා’ති.
‘‘අථ ඛො, භග්‌ගව, අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා ලිච්‌ඡවී, අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා ච බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා ගහපතිනෙචයිකා නානාතිත්‌ථියා සමණබ්‍රාහ්‌මණා යෙන අචෙලස්‌ස පාථිකපුත්‌තස්‌ස ආරාමො තෙනුපසඞ්‌කමිංසු. සා එසා, භග්‌ගව, පරිසා මහා හොති [පරිසා හොති (සී. ස්‍යා. පී.)] අනෙකසතා අනෙකසහස්‌සා.
21. ‘‘අස්‌සොසි ඛො, භග්‌ගව, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො – ‘අභික්‌කන්‌තා කිර අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා ලිච්‌ඡවී, අභික්‌කන්‌තා අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා ච බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා ගහපතිනෙචයිකා නානාතිත්‌ථියා සමණබ්‍රාහ්‌මණා. සමණොපි ගොතමො මය්‌හං ආරාමෙ දිවාවිහාරං නිසින්‌නො’ති. සුත්‌වානස්‌ස භයං ඡම්‌භිතත්‌තං ලොමහංසො උදපාදි. අථ ඛො, භග්‌ගව, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො භීතො සංවිග්‌ගො ලොමහට්‌ඨජාතො යෙන තින්‌දුකඛාණුපරිබ්‌බාජකාරාමො තෙනුපසඞ්‌කමි.
‘‘අස්‌සොසි ඛො, භග්‌ගව, සා පරිසා – ‘අචෙලො කිර පාථිකපුත්‌තො භීතො සංවිග්‌ගො ලොමහට්‌ඨජාතො යෙන තින්‌දුකඛාණුපරිබ්‌බාජකාරාමොතෙනුපසඞ්‌කන්‌තො’ති [තෙනුපසඞ්‌කමන්‌තො (සී. පී. ක.)]. අථ ඛො, භග්‌ගව, සා පරිසා අඤ්‌ඤතරං පුරිසං ආමන්‌තෙසි –
‘එහි ත්‌වං, භො පුරිස, යෙන තින්‌දුකඛාණුපරිබ්‌බාජකාරාමො, යෙන අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කම. උපසඞ්‌කමිත්‌වා අචෙලං පාථිකපුත්‌තං එවං වදෙහි – අභික්‌කමාවුසො, පාථිකපුත්‌ත, අභික්‌කන්‌තා අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා ලිච්‌ඡවී, අභික්‌කන්‌තා අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා ච බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා ගහපතිනෙචයිකා නානාතිත්‌ථියා සමණබ්‍රාහ්‌මණා, සමණොපි ගොතමො ආයස්‌මතො ආරාමෙ දිවාවිහාරං නිසින්‌නො; භාසිතා ඛො පන තෙ එසා, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, වෙසාලියං පරිසති වාචා සමණොපි ගොතමො ඤාණවාදො, අහම්‌පි ඤාණවාදො. ඤාණවාදො ඛො පන ඤාණවාදෙන අරහති උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං දස්‌සෙතුං. සමණො ගොතමො උපඩ්‌ඪපථං ආගච්‌ඡෙය්‍ය අහම්‌පි උපඩ්‌ඪපථං ගච්‌ඡෙය්‍යං. තෙ තත්‌ථ උභොපි උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරෙය්‍යාම. එකං චෙ සමණො ගොතමො උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරිස්‌සති, ද්‌වාහං කරිස්‌සාමි. ද්‌වෙ චෙ සමණො ගොතමො උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියානි කරිස්‌සති, චත්‌තාරාහං කරිස්‌සාමි. චත්‌තාරි චෙ සමණො ගොතමො උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියානි කරිස්‌සති , අට්‌ඨාහං කරිස්‌සාමි. ඉති යාවතකං යාවතකං සමණො ගොතමො උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරිස්‌සති, තද්‌දිගුණං තද්‌දිගුණාහං කරිස්‌සාමී’ති අභික්‌කමස්‌සෙව [අභික්‌කමයෙව (සී. ස්‍යා. පී.)] ඛො; ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, උපඩ්‌ඪපථං. සබ්‌බපඨමංයෙව ආගන්‌ත්‌වා සමණො ගොතමො ආයස්‌මතො ආරාමෙ දිවාවිහාරං නිසින්‌නො’ති.
22. ‘‘එවං, භොති ඛො, භග්‌ගව, සො පුරිසො තස්‌සා පරිසාය පටිස්‌සුත්‌වා යෙන තින්‌දුකඛාණුපරිබ්‌බාජකාරාමො, යෙන අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමි. උපසඞ්‌කමිත්‌වා අචෙලං පාථිකපුත්‌තං එතදවොච – ‘අභික්‌කමාවුසො පාථිකපුත්‌ත, අභික්‌කන්‌තා අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා ලිච්‌ඡවී, අභික්‌කන්‌තා අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා ච බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා ගහපතිනෙචයිකා නානාතිත්‌ථියා සමණබ්‍රාහ්‌මණා. සමණොපි ගොතමො ආයස්‌මතො ආරාමෙ දිවාවිහාරං නිසින්‌නො. භාසිතාඛො පන තෙ එසා, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, වෙසාලියං පරිසති වාචා – සමණොපි ගොතමො ඤාණවාදො; අහම්‌පි ඤාණවාදො. ඤාණවාදො ඛො පන ඤාණවාදෙන අරහති උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං දස්‌සෙතුං…පෙ.… තද්‌දිගුණං තද්‌දිගුණාහං කරිස්‌සාමීති. අභික්‌කමස්‌සෙව ඛො, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, උපඩ්‌ඪපථං. සබ්‌බපඨමංයෙව ආගන්‌ත්‌වා සමණො ගොතමො ආයස්‌මතො ආරාමෙ දිවාවිහාරං නිසින්‌නො’ති.
‘‘එවං වුත්‌තෙ, භග්‌ගව, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො ‘ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසො’ති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පති [සංසබ්‌බති (ක.)], න සක්‌කොති ආසනාපි වුට්‌ඨාතුං. අථ ඛො සො, භග්‌ගව, පුරිසො අචෙලං පාථිකපුත්‌තං එතදවොච – ‘කිං සු නාම තෙ, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, පාවළා සු නාම තෙ පීඨකස්‌මිං අල්‌ලීනා, පීඨකං සු නාම තෙ පාවළාසු අල්‌ලීනං? ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසොති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පසි, න සක්‌කොසි ආසනාපි වුට්‌ඨාතු’න්‌ති. එවම්‌පි ඛො, භග්‌ගව, වුච්‌චමානො අචෙලො පාථිකපුත්‌තො ‘ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසො’ති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පති , න සක්‌කොති ආසනාපි වුට්‌ඨාතුං.
23. ‘‘යදා ඛො සො, භග්‌ගව, පුරිසො අඤ්‌ඤාසි – ‘පරාභූතරූපො අයං අචෙලො පාථිකපුත්‌තො. ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසොති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පති, න සක්‌කොති ආසනාපි වුට්‌ඨාතු’න්‌ති. අථ තං පරිසං ආගන්‌ත්‌වා එවමාරොචෙසි – ‘පරාභූතරූපො, භො [පරාභූතරූපො භො අයං (ස්‍යා. ක.), පරාභූතරූපො (සී. පී.)], අචෙලො පාථිකපුත්‌තො. ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසොති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පති, න සක්‌කොති ආසනාපි වුට්‌ඨාතු’න්‌ති. එවං වුත්‌තෙ, අහං, භග්‌ගව, තං පරිසං එතදවොචං – ‘අභබ්‌බො ඛො, ආවුසො, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා මම සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – ‘අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍ය’න්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යාති.
පඨමභාණවාරො නිට්‌ඨිතො.
24. ‘‘අථ ඛො, භග්‌ගව, අඤ්‌ඤතරො ලිච්‌ඡවිමහාමත්‌තො උට්‌ඨායාසනා තං පරිසං එතදවොච – ‘තෙන හි, භො, මුහුත්‌තං තාව ආගමෙථ, යාවාහං ගච්‌ඡාමි[පච්‌චාගච්‌ඡාමි (?)]. අප්‌පෙව නාම අහම්‌පි සක්‌කුණෙය්‍යං අචෙලං පාථිකපුත්‌තං ඉමං පරිසං ආනෙතු’න්‌ති.
‘‘අථ ඛො සො, භග්‌ගව, ලිච්‌ඡවිමහාමත්‌තො යෙන තින්‌දුකඛාණුපරිබ්‌බාජකාරාමො, යෙන අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමි. උපසඞ්‌කමිත්‌වා අචෙලං පාථිකපුත්‌තං එතදවොච – ‘අභික්‌කමාවුසො පාථිකපුත්‌ත, අභික්‌කන්‌තං තෙ සෙය්‍යො, අභික්‌කන්‌තා අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා ලිච්‌ඡවී, අභික්‌කන්‌තා අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා ච බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා ගහපතිනෙචයිකා නානාතිත්‌ථියා සමණබ්‍රාහ්‌මණා. සමණොපි ගොතමො ආයස්‌මතො ආරාමෙ දිවාවිහාරං නිසින්‌නො. භාසිතා ඛො පන තෙ එසා, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, වෙසාලියං පරිසති වාචා – සමණොපි ගොතමො ඤාණවාදො…පෙ.… තද්‌දිගුණං තද්‌දිගුණාහං කරිස්‌සාමීති. අභික්‌කමස්‌සෙව ඛො, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, උපඩ්‌ඪපථං. සබ්‌බපඨමංයෙව ආගන්‌ත්‌වා සමණො ගොතමො ආයස්‌මතො ආරාමෙ දිවාවිහාරං නිසින්‌නො. භාසිතා ඛො පනෙසා, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, සමණෙන ගොතමෙන පරිසති වාචා – අභබ්‌බො ඛො අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා මම සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යාති. අභික්‌කමාවුසො පාථිකපුත්‌ත, අභික්‌කමනෙනෙව තෙ ජයං කරිස්‌සාම, සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස පරාජය’න්‌ති.
‘‘එවං වුත්‌තෙ, භග්‌ගව, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො ‘ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසො’ති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පති, න සක්‌කොති ආසනාපි වුට්‌ඨාතුං. අථ ඛො සො, භග්‌ගව, ලිච්‌ඡවිමහාමත්‌තො අචෙලං පාථිකපුත්‌තං එතදවොච – ‘කිං සු නාම තෙ, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, පාවළා සු නාම තෙ පීඨකස්‌මිං අල්‌ලීනා, පීඨකං සු නාම තෙ පාවළාසු අල්‌ලීනං ? ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසොති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පසි, න සක්‌කොසි ආසනාපි වුට්‌ඨාතු’න්‌ති . එවම්‌පි ඛො, භග්‌ගව, වුච්‌චමානො අචෙලො පාථිකපුත්‌තො ‘ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසො’ති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පති, න සක්‌කොති ආසනාපි වුට්‌ඨාතුං.
25. ‘‘යදා ඛො සො, භග්‌ගව, ලිච්‌ඡවිමහාමත්‌තො අඤ්‌ඤාසි – ‘පරාභූතරූපො අයං අචෙලො පාථිකපුත්‌තො ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසොති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පති, න සක්‌කොති ආසනාපි වුට්‌ඨාතු’න්‌ති. අථ තං පරිසං ආගන්‌ත්‌වා එවමාරොචෙසි – ‘පරාභූතරූපො, භො [පරාභූතරූපො (සී. පී.), පරාභූතරූපො අයං (ස්‍යා.)], අචෙලො පාථිකපුත්‌තො ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසොති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පති, න සක්‌කොති ආසනාපි වුට්‌ඨාතු’න්‌ති. එවං වුත්‌තෙ, අහං, භග්‌ගව, තං පරිසං එතදවොචං – ‘අභබ්‌බො ඛො, ආවුසො, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා මම සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍ය. සචෙ පායස්‌මන්‌තානං ලිච්‌ඡවීනං එවමස්‌ස – මයං අචෙලං පාථිකපුත්‌තං වරත්‌තාහි [යාහි වරත්‌තාහි (ස්‍යා. ක.)] බන්‌ධිත්‌වා ගොයුගෙහි ආවිඤ්‌ඡෙය්‍යාමාති [ආවිඤ්‌ජෙය්‍යාමාති (ස්‍යා.), ආවිජ්‌ඣෙය්‍යාමාති (සී. පී.)], තා වරත්‌තා ඡිජ්‌ජෙය්‍යුං පාථිකපුත්‌තො වා. අභබ්‌බො පන අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා මම සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යා’ති.
26. ‘‘අථ ඛො, භග්‌ගව, ජාලියො දාරුපත්‌තිකන්‌තෙවාසී උට්‌ඨායාසනා තං පරිසං එතදවොච – ‘තෙන හි, භො, මුහුත්‌තං තාව ආගමෙථ, යාවාහං ගච්‌ඡාමි; අප්‌පෙව නාම අහම්‌පි සක්‌කුණෙය්‍යං අචෙලං පාථිකපුත්‌තං ඉමං පරිසං ආනෙතු’’න්‌ති.
‘‘අථ ඛො, භග්‌ගව, ජාලියො දාරුපත්‌තිකන්‌තෙවාසී යෙන තින්‌දුකඛාණුපරිබ්‌බාජකාරාමො, යෙන අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමි. උපසඞ්‌කමිත්‌වා අචෙලං පාථිකපුත්‌තං එතදවොච – ‘අභික්‌කමාවුසො පාථිකපුත්‌ත, අභික්‌කන්‌තං තෙ සෙය්‍යො. අභික්‌කන්‌තා අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා ලිච්‌ඡවී, අභික්‌කන්‌තා අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා ච බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා ගහපතිනෙචයිකා නානාතිත්‌ථියා සමණබ්‍රාහ්‌මණා. සමණොපි ගොතමො ආයස්‌මතො ආරාමෙ දිවාවිහාරං නිසින්‌නො. භාසිතා ඛො පන තෙ එසා, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, වෙසාලියං පරිසති වාචා – සමණොපි ගොතමො ඤාණවාදො…පෙ.… තද්‌දිගුණං තද්‌දිගුණාහං කරිස්‌සාමීති. අභික්‌කමස්‌සෙව, ඛො ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, උපඩ්‌ඪපථං. සබ්‌බපඨමංයෙව ආගන්‌ත්‌වා සමණො ගොතමො ආයස්‌මතො ආරාමෙ දිවාවිහාරං නිසින්‌නො. භාසිතා ඛො පනෙසා, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, සමණෙන ගොතමෙන පරිසති වාචා – අභබ්‌බො අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා මම සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍ය. සචෙ පායස්‌මන්‌තානං ලිච්‌ඡවීනං එවමස්‌ස – මයං අචෙලං පාථිකපුත්‌තං වරත්‌තාහි බන්‌ධිත්‌වා ගොයුගෙහි ආවිඤ්‌ඡෙය්‍යාමාති. තා වරත්‌තා ඡිජ්‌ජෙය්‍යුං පාථිකපුත්‌තො වා. අභබ්‌බො පන අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා මම සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ආගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යාති. අභික්‌කමාවුසො පාථිකපුත්‌ත, අභික්‌කමනෙනෙව තෙ ජයං කරිස්‌සාම, සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස පරාජය’න්‌ති.
‘‘එවං වුත්‌තෙ, භග්‌ගව, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො ‘ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසො’ති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පති, න සක්‌කොති ආසනාපි වුට්‌ඨාතුං. අථ ඛො, භග්‌ගව, ජාලියො දාරුපත්‌තිකන්‌තෙවාසී අචෙලං පාථිකපුත්‌තං එතදවොච – ‘කිං සු නාම තෙ, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, පාවළා සු නාම තෙ පීඨකස්‌මිං අල්‌ලීනා, පීඨකං සු නාම තෙ පාවළාසු අල්‌ලීනං? ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසොති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පසි, න සක්‌කොසි ආසනාපි වුට්‌ඨාතු’න්‌ති. එවම්‌පි ඛො, භග්‌ගව, වුච්‌චමානො අචෙලො පාථිකපුත්‌තො ‘‘ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසො’’ති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පති, න සක්‌කොති ආසනාපි වුට්‌ඨාතුන්‌ති.
27. ‘‘යදා ඛො, භග්‌ගව, ජාලියො දාරුපත්‌තිකන්‌තෙවාසී අඤ්‌ඤාසි – ‘පරාභූතරූපො අයං අචෙලො පාථිකපුත්‌තො ‘ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසොති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පති, න සක්‌කොති ආසනාපි වුට්‌ඨාතු’න්‌ති, අථ නං එතදවොච –
‘භූතපුබ්‌බං, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, සීහස්‌ස මිගරඤ්‌ඤො එතදහොසි – යංනූනාහං අඤ්‌ඤතරං වනසණ්‌ඩං නිස්‌සාය ආසයං කප්‌පෙය්‍යං. තත්‍රාසයං කප්‌පෙත්‌වා සායන්‌හසමයං ආසයා නික්‌ඛමෙය්‍යං, ආසයා නික්‌ඛමිත්‌වා විජම්‌භෙය්‍යං, විජම්‌භිත්‌වා සමන්‌තා චතුද්‌දිසා අනුවිලොකෙය්‍යං, සමන්‌තා චතුද්‌දිසා අනුවිලොකෙත්‌වා තික්‌ඛත්‌තුං සීහනාදං නදෙය්‍යං, තික්‌ඛත්‌තුං සීහනාදං නදිත්‌වා ගොචරාය පක්‌කමෙය්‍යං. සො වරං වරං මිගසංඝෙ [මිගසංඝං (ස්‍යා. ක.)] වධිත්‌වා මුදුමංසානි මුදුමංසානි භක්‌ඛයිත්‌වා තමෙව ආසයං අජ්‌ඣුපෙය්‍ය’න්‌ති.
‘අථ ඛො, ආවුසො, සො සීහො මිගරාජා අඤ්‌ඤතරං වනසණ්‌ඩං නිස්‌සාය ආසයං කප්‌පෙසි. තත්‍රාසයං කප්‌පෙත්‌වා සායන්‌හසමයං ආසයා නික්‌ඛමි, ආසයා නික්‌ඛමිත්‌වා විජම්‌භි, විජම්‌භිත්‌වා සමන්‌තා චතුද්‌දිසා අනුවිලොකෙසි, සමන්‌තා චතුද්‌දිසා අනුවිලොකෙත්‌වා තික්‌ඛත්‌තුං සීහනාදං නදි, තික්‌ඛත්‌තුං සීහනාදං නදිත්‌වා ගොචරාය පක්‌කාමි. සො වරං වරං මිගසඞ්‌ඝෙ වධිත්‌වා මුදුමංසානි මුදුමංසානි භක්‌ඛයිත්‌වා තමෙව ආසයං අජ්‌ඣුපෙසි.
28. ‘තස්‌සෙව ඛො, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, සීහස්‌ස මිගරඤ්‌ඤො විඝාසසංවඩ්‌ඪො ජරසිඞ්‌ගාලො [ජරසිගාලො (සී. ස්‍යා. පී.)] දිත්‌තො චෙව බලවා ච. අථ ඛො, ආවුසො, තස්‌ස ජරසිඞ්‌ගාලස්‌ස එතදහොසි – කො චාහං, කො සීහො මිගරාජා. යංනූනාහම්‌පි අඤ්‌ඤතරං වනසණ්‌ඩං නිස්‌සාය ආසයං කප්‌පෙය්‍යං. තත්‍රාසයං කප්‌පෙත්‌වා සායන්‌හසමයං ආසයා නික්‌ඛමෙය්‍යං, ආසයා නික්‌ඛමිත්‌වා විජම්‌භෙය්‍යං, විජම්‌භිත්‌වා සමන්‌තා චතුද්‌දිසා අනුවිලොකෙය්‍යං, සමන්‌තා චතුද්‌දිසා අනුවිලොකෙත්‌වා තික්‌ඛත්‌තුං සීහනාදං නදෙය්‍යං, තික්‌ඛත්‌තුං සීහනාදං නදිත්‌වා ගොචරාය පක්‌කමෙය්‍යං. සො වරං වරං මිගසඞ්‌ඝෙ වධිත්‌වා මුදුමංසානි මුදුමංසානි භක්‌ඛයිත්‌වා තමෙව ආසයං අජ්‌ඣුපෙය්‍ය’න්‌ති.
‘අථ ඛො සො, ආවුසො, ජරසිඞ්‌ගාලො අඤ්‌ඤතරං වනසණ්‌ඩං නිස්‌සාය ආසයං කප්‌පෙසි. තත්‍රාසයං කප්‌පෙත්‌වා සායන්‌හසමයං ආසයා නික්‌ඛමි, ආසයා නික්‌ඛමිත්‌වා විජම්‌භි, විජම්‌භිත්‌වා සමන්‌තා චතුද්‌දිසා අනුවිලොකෙසි, සමන්‌තා චතුද්‌දිසා අනුවිලොකෙත්‌වා තික්‌ඛත්‌තුං සීහනාදං නදිස්‌සාමීති සිඞ්‌ගාලකංයෙව අනදි භෙරණ්‌ඩකංයෙව [භෙදණ්‌ඩකංයෙව (ක.)] අනදි, කෙ ච ඡවෙ සිඞ්‌ගාලෙ, කෙ පන සීහනාදෙති [සීහනාදෙ (?)].
‘එවමෙව ඛො ත්‌වං, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, සුගතාපදානෙසු ජීවමානො සුගතාතිරිත්‌තානි භුඤ්‌ජමානො තථාගතෙ අරහන්‌තෙ සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙ ආසාදෙතබ්‌බං මඤ්‌ඤසි. කෙ ච ඡවෙ පාථිකපුත්‌තෙ, කා ච තථාගතානං අරහන්‌තානං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධානං ආසාදනා’ති.
29. ‘‘යතො ඛො, භග්‌ගව, ජාලියො දාරුපත්‌තිකන්‌තෙවාසී ඉමිනා ඔපම්‌මෙන නෙව අසක්‌ඛි අචෙලං පාථිකපුත්‌තං තම්‌හා ආසනා චාවෙතුං. අථ නං එතදවොච –
අමඤ්‌ඤි කොත්‌ථු මිගරාජාහමස්‌මි;
තථෙව [තමෙව (ස්‍යා.)] සො සිඞ්‌ගාලකං අනදි,
කෙ ච ඡවෙ සිඞ්‌ගාලෙ කෙ පන සීහනාදෙ’ති.
‘එවමෙව ඛො ත්‌වං, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, සුගතාපදානෙසු ජීවමානො සුගතාතිරිත්‌තානි භුඤ්‌ජමානො තථාගතෙ අරහන්‌තෙ සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙ ආසාදෙතබ්‌බං මඤ්‌ඤසි. කෙ ච ඡවෙ පාථිකපුත්‌තෙ, කා ච තථාගතානං අරහන්‌තානං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධානං ආසාදනා’ති.
30. ‘‘යතො ඛො, භග්‌ගව, ජාලියො දාරුපත්‌තිකන්‌තෙවාසී ඉමිනාපි ඔපම්‌මෙන නෙව අසක්‌ඛි අචෙලං පාථිකපුත්‌තං තම්‌හා ආසනා චාවෙතුං. අථ නං එතදවොච –
‘අඤ්‌ඤං අනුචඞ්‌කමනං, අත්‌තානං විඝාසෙ සමෙක්‌ඛිය;
යාව අත්‌තානං න පස්‌සති, කොත්‌ථු තාව බ්‍යග්‌ඝොති මඤ්‌ඤති.
කෙ ච ඡවෙ සිඞ්‌ගාලෙ කෙ පන සීහනාදෙ’ති.
‘එවමෙව ඛො ත්‌වං, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, සුගතාපදානෙසු ජීවමානො සුගතාතිරිත්‌තානි භුඤ්‌ජමානො තථාගතෙ අරහන්‌තෙ සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙ ආසාදෙතබ්‌බං මඤ්‌ඤසි. කෙ ච ඡවෙ පාථිකපුත්‌තෙ, කා ච තථාගතානං අරහන්‌තානං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධානං ආසාදනා’ති.
31. ‘‘යතො ඛො, භග්‌ගව, ජාලියො දාරුපත්‌තිකන්‌තෙවාසී ඉමිනාපි ඔපම්‌මෙන නෙව අසක්‌ඛි අචෙලං පාථිකපුත්‌තං තම්‌හා ආසනා චාවෙතුං. අථ නං එතදවොච –
‘භුත්‌වාන භෙකෙ [භිඞ්‌ගෙ (ක.)] ඛලමූසිකායො,
කටසීසු ඛිත්‌තානි ච කොණපානි [කූණපානි (ස්‍යා.)];
මහාවනෙ සුඤ්‌ඤවනෙ විවඩ්‌ඪො,
අමඤ්‌ඤි කොත්‌ථු මිගරාජාහමස්‌මි.
තථෙව සො සිඞ්‌ගාලකං අනදි;
කෙ ච ඡවෙ සිඞ්‌ගාලෙ කෙ පන සීහනාදෙ’ති.
‘එවමෙව ඛො ත්‌වං, ආවුසො පාථිකපුත්‌ත, සුගතාපදානෙසු ජීවමානො සුගතාතිරිත්‌තානි භුඤ්‌ජමානො තථාගතෙ අරහන්‌තෙ සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙ ආසාදෙතබ්‌බං මඤ්‌ඤසි. කෙ ච ඡවෙ පාථිකපුත්‌තෙ, කා ච තථාගතානං අරහන්‌තානං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධානං ආසාදනා’ති.
32. ‘‘යතො ඛො, භග්‌ගව, ජාලියො දාරුපත්‌තිකන්‌තෙවාසී ඉමිනාපි ඔපම්‌මෙන නෙව අසක්‌ඛි අචෙලං පාථිකපුත්‌තං තම්‌හා ආසනා චාවෙතුං. අථ තං පරිසං ආගන්‌ත්‌වා එවමාරොචෙසි – ‘පරාභූතරූපො, භො, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො ආයාමි ආවුසො, ආයාමි ආවුසොති වත්‌වා තත්‌ථෙව සංසප්‌පති, න සක්‌කොති ආසනාපි වුට්‌ඨාතු’න්‌ති.
33. ‘‘එවං වුත්‌තෙ, අහං, භග්‌ගව, තං පරිසං එතදවොචං – ‘අභබ්‌බො ඛො, ආවුසො, අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා මම සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍ය. සචෙපායස්‌මන්‌තානං ලිච්‌ඡවීනං එවමස්‌ස – මයං අචෙලං පාථිකපුත්‌තං වරත්‌තාහි බන්‌ධිත්‌වා නාගෙහි [ගොයුගෙහි (සබ්‌බත්‌ථ) අට්‌ඨකථා පස්‌සිතබ්‌බා] ආවිඤ්‌ඡෙය්‍යාමාති . තා වරත්‌තා ඡිජ්‌ජෙය්‍යුං පාථිකපුත්‌තො වා. අභබ්‌බො පන අචෙලො පාථිකපුත්‌තො තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා මම සම්‌මුඛීභාවං ආගන්‌තුං. සචෙපිස්‌ස එවමස්‌ස – අහං තං වාචං අප්‌පහාය තං චිත්‌තං අප්‌පහාය තං දිට්‌ඨිං අප්‌පටිනිස්‌සජ්‌ජිත්‌වා සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස සම්‌මුඛීභාවං ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති, මුද්‌ධාපි තස්‌ස විපතෙය්‍යා’ති.
34. ‘‘අථ ඛ්‌වාහං, භග්‌ගව, තං පරිසං ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සෙසිං සමාදපෙසිං සමුත්‌තෙජෙසිං සම්‌පහංසෙසිං, තං පරිසං ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සෙත්‌වා සමාදපෙත්‌වා සමුත්‌තෙජෙත්‌වා සම්‌පහංසෙත්‌වා මහාබන්‌ධනා මොක්‌ඛං කරිත්‌වා චතුරාසීතිපාණසහස්‌සානි මහාවිදුග්‌ගා උද්‌ධරිත්‌වා තෙජොධාතුං සමාපජ්‌ජිත්‌වා සත්‌තතාලං වෙහාසං අබ්‌භුග්‌ගන්‌ත්‌වා අඤ්‌ඤං සත්‌තතාලම්‌පි අච්‌චිං [අග්‌ගිං (ස්‍යා.)] අභිනිම්‌මිනිත්‌වා පජ්‌ජලිත්‌වා ධූමායිත්‌වා [ධූපායිත්‌වා (සී. පී.)] මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං පච්‌චුට්‌ඨාසිං.
35. ‘‘අථ ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො යෙනාහං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා මං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො අහං, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තං ලිච්‌ඡවිපුත්‌තං එතදවොචං – ‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, සුනක්‌ඛත්‌ත, යථෙව තෙ අහං අචෙලං පාථිකපුත්‌තං ආරබ්‌භ බ්‍යාකාසිං, තථෙව තං විපාකං අඤ්‌ඤථා වා’ති? ‘යථෙව මෙ, භන්‌තෙ, භගවා අචෙලං පාථිකපුත්‌තං ආරබ්‌භ බ්‍යාකාසි, තථෙව තං විපාකං, නො අඤ්‌ඤථා’ති.
‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, සුනක්‌ඛත්‌ත, යදි එවං සන්‌තෙ කතං වා හොති උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං, අකතං වා’ති? ‘අද්‌ධා ඛො, භන්‌තෙ, එවං සන්‌තෙ කතං හොති උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං, නො අකත’න්‌ති. ‘එවම්‌පි ඛො මං ත්‌වං, මොඝපුරිස, උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරොන්‌තං එවං වදෙසි – න හි පන මෙ, භන්‌තෙ, භගවා උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා ඉද්‌ධිපාටිහාරියං කරොතීති. පස්‌ස, මොඝපුරිස, යාවඤ්‌ච තෙ ඉදං අපරද්‌ධං’ති.
‘‘එවම්‌පි ඛො, භග්‌ගව, සුනක්‌ඛත්‌තො ලිච්‌ඡවිපුත්‌තො මයා වුච්‌චමානො අපක්‌කමෙව ඉමස්‌මා ධම්‌මවිනයා, යථා තං ආපායිකො නෙරයිකො.
අග්‌ගඤ්‌ඤපඤ්‌ඤත්‌තිකථා
36. ‘‘අග්‌ගඤ්‌ඤඤ්‌චාහං, භග්‌ගව, පජානාමි. තඤ්‌ච පජානාමි [‘‘තඤ්‌චපජානාමී’’ති ඉදං ස්‍යාපොත්‌ථකෙනත්‌ථි], තතො ච උත්‌තරිතරං පජානාමි, තඤ්‌ච පජානං[පජානනං (ස්‍යා. ක.) අට්‌ඨකථාසංවණ්‌ණනා පස්‌සිතබ්‌බා] න පරාමසාමි, අපරාමසතො ච මෙ පච්‌චත්‌තඤ්‌ඤෙව නිබ්‌බුති විදිතා, යදභිජානං තථාගතො නො අනයං ආපජ්‌ජති .
37. ‘‘සන්‌ති, භග්‌ගව, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා ඉස්‌සරකුත්‌තං බ්‍රහ්‌මකුත්‌තං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති. ත්‍යාහං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවං වදාමි – ‘සච්‌චං කිර තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො ඉස්‌සරකුත්‌තං බ්‍රහ්‌මකුත්‌තං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙථා’ති? තෙ ච මෙ එවං පුට්‌ඨා, ‘ආමො’ති [ආමාති (ස්‍යා.)] පටිජානන්‌ති. ත්‍යාහං එවං වදාමි – ‘කථංවිහිතකං පන [කථං විහිතකංනො පන (ක.)] තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො ඉස්‌සරකුත්‌තං බ්‍රහ්‌මකුත්‌තං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙථා’ති? තෙ මයා පුට්‌ඨා න සම්‌පායන්‌ති, අසම්‌පායන්‌තා මමඤ්‌ඤෙව පටිපුච්‌ඡන්‌ති. තෙසාහං පුට්‌ඨො බ්‍යාකරොමි –
38. ‘හොති ඛො සො, ආවුසො, සමයො යං කදාචි කරහචි දීඝස්‌ස අද්‌ධුනො අච්‌චයෙන අයං ලොකො සංවට්‌ටති. සංවට්‌ටමානෙ ලොකෙ යෙභුය්‍යෙන සත්‌තා ආභස්‌සරසංවත්‌තනිකා හොන්‌ති. තෙ තත්‌ථ හොන්‌ති මනොමයා පීතිභක්‌ඛා සයංපභා අන්‌තලික්‌ඛචරා සුභට්‌ඨායිනො චිරං දීඝමද්‌ධානං තිට්‌ඨන්‌ති.
‘හොති ඛො සො, ආවුසො, සමයො යං කදාචි කරහචි දීඝස්‌ස අද්‌ධුනො අච්‌චයෙන අයං ලොකො විවට්‌ටති. විවට්‌ටමානෙ ලොකෙ සුඤ්‌ඤං බ්‍රහ්‌මවිමානං පාතුභවති. අථ ඛො [අථ (සී. ස්‍යා. පී.)] අඤ්‌ඤතරො සත්‌තො ආයුක්‌ඛයා වා පුඤ්‌ඤක්‌ඛයා වා ආභස්‌සරකායා චවිත්‌වා සුඤ්‌ඤං බ්‍රහ්‌මවිමානං උපපජ්‌ජති . සො තත්‌ථ හොති මනොමයො පීතිභක්‌ඛො සයංපභො අන්‌තලික්‌ඛචරො සුභට්‌ඨායී, චිරං දීඝමද්‌ධානං තිට්‌ඨති.
‘තස්‌ස තත්‌ථ එකකස්‌ස දීඝරත්‌තං නිවුසිතත්‌තා අනභිරති පරිතස්‌සනා උප්‌පජ්‌ජති – අහො වත අඤ්‌ඤෙපි සත්‌තා ඉත්‌ථත්‌තං ආගච්‌ඡෙය්‍යුන්‌ති. අථ අඤ්‌ඤෙපි සත්‌තා ආයුක්‌ඛයා වා පුඤ්‌ඤක්‌ඛයා වා ආභස්‌සරකායා චවිත්‌වා බ්‍රහ්‌මවිමානං උපපජ්‌ජන්‌ති තස්‌ස සත්‌තස්‌ස සහබ්‍යතං. තෙපි තත්‌ථ හොන්‌ති මනොමයා පීතිභක්‌ඛා සයංපභා අන්‌තලික්‌ඛචරා සුභට්‌ඨායිනො, චිරං දීඝමද්‌ධානං තිට්‌ඨන්‌ති.
39. ‘තත්‍රාවුසො, යො සො සත්‌තො පඨමං උපපන්‌නො, තස්‌ස එවං හොති – අහමස්‌මි බ්‍රහ්‌මා මහාබ්‍රහ්‌මා අභිභූ අනභිභූතො අඤ්‌ඤදත්‌ථුදසො වසවත්‌තී ඉස්‌සරො කත්‌තා නිම්‌මාතා සෙට්‌ඨො සජිතා [සඤ්‌ජිතා (සී. පී.), සජ්‌ජිතා (ස්‍යා. කං.)] වසී පිතා භූතභබ්‍යානං, මයා ඉමෙ සත්‌තා නිම්‌මිතා. තං කිස්‌ස හෙතු? මමඤ්‌හි පුබ්‌බෙ එතදහොසි – අහො වත අඤ්‌ඤෙපි සත්‌තා ඉත්‌ථත්‌තං ආගච්‌ඡෙය්‍යුන්‌ති; ඉති මම ච මනොපණිධි. ඉමෙ ච සත්‌තා ඉත්‌ථත්‌තං ආගතාති.
‘යෙපි තෙ සත්‌තා පච්‌ඡා උපපන්‌නා, තෙසම්‌පි එවං හොති – අයං ඛො භවං බ්‍රහ්‌මා මහාබ්‍රහ්‌මා අභිභූ අනභිභූතො අඤ්‌ඤදත්‌ථුදසො වසවත්‌තී ඉස්‌සරො කත්‌තා නිම්‌මාතා සෙට්‌ඨො සජිතා වසී පිතා භූතභබ්‍යානං; ඉමිනා මයං භොතා බ්‍රහ්‌මුනා නිම්‌මිතා. තං කිස්‌ස හෙතු? ඉමඤ්‌හි මයං අද්‌දසාම ඉධ පඨමං උපපන්‌නං; මයං පනාම්‌හ පච්‌ඡා උපපන්‌නාති.
40. ‘තත්‍රාවුසො , යො සො සත්‌තො පඨමං උපපන්‌නො, සො දීඝායුකතරො ච හොති වණ්‌ණවන්‌තතරො ච මහෙසක්‌ඛතරො ච. යෙ පන තෙ සත්‌තා පච්‌ඡා උපපන්‌නා, තෙ අප්‌පායුකතරා ච හොන්‌ති දුබ්‌බණ්‌ණතරා ච අප්‌පෙසක්‌ඛතරා ච.
‘ඨානං ඛො පනෙතං, ආවුසො, විජ්‌ජති, යං අඤ්‌ඤතරො සත්‌තො තම්‌හා කායා චවිත්‌වා ඉත්‌ථත්‌තං ආගච්‌ඡති. ඉත්‌ථත්‌තං ආගතො සමානො අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජති. අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො සමානො ආතප්‌පමන්‌වාය පධානමන්‌වාය අනුයොගමන්‌වාය අප්‌පමාදමන්‌වාය සම්‌මාමනසිකාරමන්‌වාය තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ තං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති; තතො පරං නානුස්‌සරති.
‘සො එවමාහ – යො ඛො සො භවං බ්‍රහ්‌මා මහාබ්‍රහ්‌මා අභිභූ අනභිභූතො අඤ්‌ඤදත්‌ථුදසො වසවත්‌තී ඉස්‌සරො කත්‌තා නිම්‌මාතා සෙට්‌ඨො සජිතා වසී පිතා භූතභබ්‍යානං, යෙන මයං භොතා බ්‍රහ්‌මුනා නිම්‌මිතා. සො නිච්‌චො ධුවො [සස්‌සතො දීඝායුකො (ස්‍යා. ක.)] සස්‌සතො අවිපරිණාමධම්‌මො සස්‌සතිසමං තථෙව ඨස්‌සති. යෙ පන මයං අහුම්‌හා තෙන භොතා බ්‍රහ්‌මුනා නිම්‌මිතා, තෙ මයං අනිච්‌චා අද්‌ධුවා [අද්‌ධුවා අසස්‌සතා (ස්‍යා. ක.)] අප්‌පායුකා චවනධම්‌මා ඉත්‌ථත්‌තං ආගතා’ති. එවංවිහිතකං නො තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො ඉස්‌සරකුත්‌තං බ්‍රහ්‌මකුත්‌තං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙථාති. ‘තෙ එවමාහංසු – එවං ඛො නො, ආවුසො ගොතම, සුතං, යථෙවායස්‌මා ගොතමො ආහා’ති. ‘‘අග්‌ගඤ්‌ඤඤ්‌චාහං, භග්‌ගව, පජානාමි. තඤ්‌ච පජානාමි, තතො ච උත්‌තරිතරං පජානාමි, තඤ්‌ච පජානං න පරාමසාමි, අපරාමසතො ච මෙ පච්‌චත්‌තඤ්‌ඤෙව නිබ්‌බුති විදිතා. යදභිජානං තථාගතො නො අනයං ආපජ්‌ජති.
41. ‘‘සන්‌ති, භග්‌ගව, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා ඛිඩ්‌ඩාපදොසිකං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති. ත්‍යාහං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවං වදාමි – ‘සච්‌චං කිර තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො ඛිඩ්‌ඩාපදොසිකං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙථා’ති? තෙ ච මෙ එවං පුට්‌ඨා ‘ආමො’ති පටිජානන්‌ති. ත්‍යාහං එවං වදාමි – ‘කථංවිහිතකං පන තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො ඛිඩ්‌ඩාපදොසිකං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙථා’ති? තෙ මයා පුට්‌ඨා න සම්‌පායන්‌ති, අසම්‌පායන්‌තා මමඤ්‌ඤෙව පටිපුච්‌ඡන්‌ති, තෙසාහං පුට්‌ඨො බ්‍යාකරොමි –
42. ‘සන්‌තාවුසො, ඛිඩ්‌ඩාපදොසිකා නාම දෙවා. තෙ අතිවෙලං හස්‌සඛිඩ්‌ඩාරතිධම්‌මසමාපන්‌නා [හසඛිඩ්‌ඩාරතිධම්‌මසමාපන්‌නා (ක.)] විහරන්‌ති. තෙසං අතිවෙලං හස්‌සඛිඩ්‌ඩාරතිධම්‌මසමාපන්‌නානං විහරතං සති සම්‌මුස්‌සති, සතියා සම්‌මොසා [සතියා සම්‌මොසාය (ස්‍යා.)] තෙ දෙවා තම්‌හා කායා චවන්‌ති.
‘ඨානං ඛො පනෙතං, ආවුසො, විජ්‌ජති, යං අඤ්‌ඤතරො සත්‌තො තම්‌හා කායා චවිත්‌වා ඉත්‌ථත්‌තං ආගච්‌ඡති, ඉත්‌ථත්‌තං ආගතො සමානො අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජති, අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො සමානො ආතප්‌පමන්‌වාය පධානමන්‌වාය අනුයොගමන්‌වාය අප්‌පමාදමන්‌වාය සම්‌මාමනසිකාරමන්‌වාය තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ තං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති; තතො පරං නානුස්‌සරති.
‘සො එවමාහ – යෙ ඛො තෙ භොන්‌තො දෙවා න ඛිඩ්‌ඩාපදොසිකා තෙ න අතිවෙලං හස්‌සඛිඩ්‌ඩාරතිධම්‌මසමාපන්‌නා විහරන්‌ති. තෙසං නාතිවෙලං හස්‌සඛිඩ්‌ඩාරතිධම්‌මසමාපන්‌නානං විහරතං සති න සම්‌මුස්‌සති, සතියා අසම්‌මොසා තෙ දෙවා තම්‌හා කායා න චවන්‌ති, නිච්‌චා ධුවා සස්‌සතා අවිපරිණාමධම්‌මා සස්‌සතිසමං තථෙව ඨස්‌සන්‌ති. යෙ පන මයං අහුම්‌හා ඛිඩ්‌ඩාපදොසිකා තෙ මයං අතිවෙලං හස්‌සඛිඩ්‌ඩාරතිධම්‌මසමාපන්‌නා විහරිම්‌හා, තෙසං නො අතිවෙලං හස්‌සඛිඩ්‌ඩාරතිධම්‌මසමාපන්‌නානං විහරතං සති සම්‌මුස්‌සති, සතියා සම්‌මොසා එවං [සම්‌මොසා එව (සී. පී.) සම්‌මොසා තෙ (ස්‍යා. ක.)] මයං තම්‌හා කායා චුතා, අනිච්‌චා අද්‌ධුවා අප්‌පායුකා චවනධම්‌මා ඉත්‌ථත්‌තං ආගතාති. එවංවිහිතකං නො තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො ඛිඩ්‌ඩාපදොසිකං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙථා’ති. ‘තෙ එවමාහංසු – එවං ඛො නො, ආවුසො ගොතම, සුතං, යථෙවායස්‌මා ගොතමො ආහා’ති. ‘‘අග්‌ගඤ්‌ඤඤ්‌චාහං, භග්‌ගව, පජානාමි…පෙ.… යදභිජානං තථාගතො නො අනයං ආපජ්‌ජති.
43. ‘‘සන්‌ති, භග්‌ගව, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා මනොපදොසිකං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති. ත්‍යාහං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවං වදාමි – ‘සච්‌චං කිර තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො මනොපදොසිකං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙථා’ති? තෙ ච මෙ එවං පුට්‌ඨා ‘ආමො’ති පටිජානන්‌ති. ත්‍යාහං එවං වදාමි – ‘කථංවිහිතකං පන තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො මනොපදොසිකං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙථා’ති? තෙ මයා පුට්‌ඨා න සම්‌පායන්‌ති, අසම්‌පායන්‌තා මමඤ්‌ඤෙව පටිපුච්‌ඡන්‌ති. තෙසාහං පුට්‌ඨො බ්‍යාකරොමි –
44. ‘සන්‌තාවුසො, මනොපදොසිකා නාම දෙවා. තෙ අතිවෙලං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං උපනිජ්‌ඣායන්‌ති. තෙ අතිවෙලං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං උපනිජ්‌ඣායන්‌තා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤම්‌හි චිත්‌තානි පදූසෙන්‌ති. තෙ අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං පදුට්‌ඨචිත්‌තා කිලන්‌තකායා කිලන්‌තචිත්‌තා. තෙ දෙවා තම්‌හා කායා චවන්‌ති.
‘ඨානං ඛො පනෙතං, ආවුසො, විජ්‌ජති, යං අඤ්‌ඤතරො සත්‌තො තම්‌හා කායා චවිත්‌වා ඉත්‌ථත්‌තං ආගච්‌ඡති. ඉත්‌ථත්‌තං ආගතො සමානො අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජති. අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො සමානො ආතප්‌පමන්‌වාය පධානමන්‌වාය අනුයොගමන්‌වාය අප්‌පමාදමන්‌වාය සම්‌මාමනසිකාරමන්‌වාය තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ තං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති, තතො පරං නානුස්‌සරති.
‘සො එවමාහ – යෙ ඛො තෙ භොන්‌තො දෙවා න මනොපදොසිකා තෙ නාතිවෙලං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං උපනිජ්‌ඣායන්‌ති. තෙ නාතිවෙලං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං උපනිජ්‌ඣායන්‌තා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤම්‌හි චිත්‌තානි නප්‌පදූසෙන්‌ති. තෙ අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං අප්‌පදුට්‌ඨචිත්‌තා අකිලන්‌තකායා අකිලන්‌තචිත්‌තා. තෙ දෙවා තම්‌හා[අකිලන්‌තචිත්‌තා තම්‌හා (ක.)] කායා න චවන්‌ති, නිච්‌චා ධුවා සස්‌සතා අවිපරිණාමධම්‌මා සස්‌සතිසමං තථෙව ඨස්‌සන්‌ති. යෙ පන මයං අහුම්‌හා මනොපදොසිකා, තෙ මයං අතිවෙලං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං උපනිජ්‌ඣායිම්‌හා. තෙ මයං අතිවෙලං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං උපනිජ්‌ඣායන්‌තා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤම්‌හි චිත්‌තානි පදූසිම්‌හා [පදොසියිම්‌හා (ස්‍යා.), පදූසයිම්‌හා (?)]. තෙ මයං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං පදුට්‌ඨචිත්‌තා කිලන්‌තකායා කිලන්‌තචිත්‌තා. එවං මයං [කිලන්‌තචිත්‌තාඑව මයං (සී. පී.), කිලන්‌තචිත්‌තා (ක.)] තම්‌හා කායා චුතා, අනිච්‌චා අද්‌ධුවා අප්‌පායුකා චවනධම්‌මා ඉත්‌ථත්‌තං ආගතාති. එවංවිහිතකං නො තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො මනොපදොසිකං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙථා’ති. ‘තෙ එවමාහංසු – එවං ඛො නො, ආවුසො ගොතම, සුතං, යථෙවායස්‌මා ගොතමො ආහා’ති. ‘‘අග්‌ගඤ්‌ඤඤ්‌චාහං, භග්‌ගව, පජානාමි…පෙ.… යදභිජානං තථාගතො නො අනයං ආපජ්‌ජති.
45. ‘‘සන්‌ති, භග්‌ගව, එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා අධිච්‌චසමුප්‌පන්‌නං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති. ත්‍යාහං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවං වදාමි – ‘සච්‌චං කිර තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො අධිච්‌චසමුප්‌පන්‌නං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙථා’ති? තෙ ච මෙ එවං පුට්‌ඨා ‘ආමො’ති පටිජානන්‌ති. ත්‍යාහං එවං වදාමි – ‘කථංවිහිතකං පන තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො අධිච්‌චසමුප්‌පන්‌නං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙථා’ති? තෙ මයා පුට්‌ඨා න සම්‌පායන්‌ති, අසම්‌පායන්‌තා මමඤ්‌ඤෙව පටිපුච්‌ඡන්‌ති. තෙසාහං පුට්‌ඨො බ්‍යාකරොමි –
46. ‘සන්‌තාවුසො, අසඤ්‌ඤසත්‌තා නාම දෙවා. සඤ්‌ඤුප්‌පාදා ච පන තෙ දෙවා තම්‌හා කායා චවන්‌ති.
‘ඨානං ඛො පනෙතං, ආවුසො, විජ්‌ජති. යං අඤ්‌ඤතරො සත්‌තො තම්‌හා කායා චවිත්‌වා ඉත්‌ථත්‌තං ආගච්‌ඡති. ඉත්‌ථත්‌තං ආගතො සමානො අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජති. අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො සමානො ආතප්‌පමන්‌වාය පධානමන්‌වාය අනුයොගමන්‌වාය අප්‌පමාදමන්‌වාය සම්‌මාමනසිකාරමන්‌වාය තථාරූපං චෙතොසමාධිං ඵුසති, යථාසමාහිතෙ චිත්‌තෙ තං [ඉදං පදං බ්‍රහ්‌මජාලසුත්‌තෙ න දිස්‌සති. එවං (පී. ක.)] සඤ්‌ඤුප්‌පාදං අනුස්‌සරති, තතො පරං නානුස්‌සරති.
‘සො එවමාහ – අධිච්‌චසමුප්‌පන්‌නො අත්‌තා ච ලොකො ච. තං කිස්‌ස හෙතු? අහඤ්‌හි පුබ්‌බෙ නාහොසිං, සොම්‌හි එතරහි අහුත්‌වා සන්‌තතාය [සත්‌තකාය (සී. පී.), සත්‌තාය (ක. සී.)] පරිණතොති. එවංවිහිතකං නො තුම්‌හෙ ආයස්‌මන්‌තො අධිච්‌චසමුප්‌පන්‌නං ආචරියකං අග්‌ගඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙථා’ති? ‘තෙ එවමාහංසු – එවං ඛො නො, ආවුසො ගොතම, සුතං යථෙවායස්‌මා ගොතමො ආහා’ති. ‘‘අග්‌ගඤ්‌ඤඤ්‌චාහං, භග්‌ගව, පජානාමි තඤ්‌ච පජානාමි, තතො ච උත්‌තරිතරං පජානාමි, තඤ්‌ච පජානං න පරාමසාමි, අපරාමසතො ච මෙ පච්‌චත්‌තඤ්‌ඤෙව නිබ්‌බුති විදිතා. යදභිජානං තථාගතො නො අනයං ආපජ්‌ජති.
47. ‘‘එවංවාදිං ඛො මං, භග්‌ගව, එවමක්‌ඛායිං එකෙ සමණබ්‍රාහ්‌මණා අසතා තුච්‌ඡා මුසා අභූතෙන අබ්‌භාචික්‌ඛන්‌ති – ‘විපරීතො සමණො ගොතමො භික්‌ඛවො ච. සමණො ගොතමො එවමාහ – යස්‌මිං සමයෙ සුභං විමොක්‌ඛං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, සබ්‌බං තස්‌මිං සමයෙ අසුභන්‌ත්‌වෙව [අසුභන්‌තෙව (සී. ස්‍යා. පී.)] පජානාතී’ති[සඤ්‌ජානාතීති (සී. පී.)]. න ඛො පනාහං, භග්‌ගව, එවං වදාමි – ‘යස්‌මිං සමයෙ සුභං විමොක්‌ඛං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, සබ්‌බං තස්‌මිං සමයෙ අසුභන්‌ත්‌වෙව පජානාතී’ති. එවඤ්‌ච ඛ්‌වාහං, භග්‌ගව, වදාමි – ‘යස්‌මිං සමයෙ සුභං විමොක්‌ඛං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, සුභන්‌ත්‌වෙව තස්‌මිං සමයෙ පජානාතී’ති.
‘‘තෙ ච, භන්‌තෙ, විපරීතා, යෙ භගවන්‌තං විපරීතතො දහන්‌ති භික්‌ඛවො ච. එවංපසන්‌නො අහං, භන්‌තෙ, භගවති. පහොති මෙ භගවා තථා ධම්‌මං දෙසෙතුං, යථා අහං සුභං විමොක්‌ඛං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍ය’’න්‌ති.
48. ‘‘දුක්‌කරං ඛො එතං, භග්‌ගව, තයා අඤ්‌ඤදිට්‌ඨිකෙන අඤ්‌ඤඛන්‌තිකෙන අඤ්‌ඤරුචිකෙන අඤ්‌ඤත්‍රායොගෙන අඤ්‌ඤත්‍රාචරියකෙන සුභං විමොක්‌ඛං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරිතුං. ඉඞ්‌ඝ ත්‌වං, භග්‌ගව, යො ච තෙ අයං මයි පසාදො, තමෙව ත්‌වං සාධුකමනුරක්‌ඛා’’ති. ‘‘සචෙ තං, භන්‌තෙ, මයා දුක්‌කරං අඤ්‌ඤදිට්‌ඨිකෙන අඤ්‌ඤඛන්‌තිකෙන අඤ්‌ඤරුචිකෙන අඤ්‌ඤත්‍රායොගෙන අඤ්‌ඤත්‍රාචරියකෙන සුභං විමොක්‌ඛං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරිතුං. යො ච මෙ අයං, භන්‌තෙ, භගවති පසාදො, තමෙවාහං සාධුකමනුරක්‌ඛිස්‌සාමී’’ති. ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනො භග්‌ගවගොත්‌තො පරිබ්‌බාජකො භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දීති.
පාථිකසුත්‌තං [පාටිකසුත්‌තන්‌තං (සී. ස්‍යා. කං. පී.)] නිට්‌ඨිතං පඨමං.
No comments:
Post a Comment