6. මහාගොවින්‌දසුත්‌තං
මෙම සුත්‍ර දේශනාවේ සිංහල පරිවර්තනයට මෙතැනින් පිවිසෙන්න
සිංහල පරිවර්ථනය සදහා font මෙතැනින් ලබාගන්න
293. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති ගිජ්‌ඣකූටෙ පබ්‌බතෙ. අථ ඛො පඤ්‌චසිඛො ගන්‌ධබ්‌බපුත්‌තො අභික්‌කන්‌තාය රත්‌තියා අභික්‌කන්‌තවණ්‌ණො කෙවලකප්‌පං ගිජ්‌ඣකූටං පබ්‌බතං ඔභාසෙත්‌වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං අට්‌ඨාසි. එකමන්‌තං ඨිතො ඛො පඤ්‌චසිඛො ගන්‌ධබ්‌බපුත්‌තො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘යං ඛො මෙ, භන්‌තෙ, දෙවානං තාවතිංසානං සම්‌මුඛා සුතං සම්‌මුඛා පටිග්‌ගහිතං, ආරොචෙමි තං භගවතො’’ති. ‘‘ආරොචෙහි මෙ ත්‌වං, පඤ්‌චසිඛා’’ති භගවා අවොච.
දෙවසභා
294. ‘‘පුරිමානි, භන්‌තෙ, දිවසානි පුරිමතරානි තදහුපොසථෙ පන්‌නරසෙ පවාරණාය පුණ්‌ණාය පුණ්‌ණමාය රත්‌තියා කෙවලකප්‌පා ච දෙවා තාවතිංසා සුධම්‌මායං සභායං සන්‌නිසින්‌නා හොන්‌ති සන්‌නිපතිතා; මහතී ච දිබ්‌බපරිසා සමන්‌තතො නිසින්‌නා හොන්‌ති, චත්‌තාරො ච මහාරාජානො චතුද්‌දිසා නිසින්‌නා හොන්‌ති; පුරත්‌ථිමාය දිසාය ධතරට්‌ඨො මහාරාජා පච්‌ඡිමාභිමුඛො නිසින්‌නො හොති දෙවෙ පුරක්‌ඛත්‌වා; දක්‌ඛිණාය දිසාය විරූළ්‌හකො මහාරාජා උත්‌තරාභිමුඛො නිසින්‌නො හොති දෙවෙ පුරක්‌ඛත්‌වා; පච්‌ඡිමාය දිසාය විරූපක්‌ඛො මහාරාජා පුරත්‌ථාභිමුඛො නිසින්‌නො හොති දෙවෙ පුරක්‌ඛත්‌වා; උත්‌තරාය දිසාය වෙස්‌සවණො මහාරාජා දක්‌ඛිණාභිමුඛො නිසින්‌නො හොති දෙවෙ පුරක්‌ඛත්‌වා. යදා භන්‌තෙ, කෙවලකප්‌පා ච දෙවා තාවතිංසා සුධම්‌මායං සභායං සන්‌නිසින්‌නා හොන්‌ති සන්‌නිපතිතා, මහතී ච දිබ්‌බපරිසා සමන්‌තතො නිසින්‌නා හොන්‌ති, චත්‌තාරො ච මහාරාජානො චතුද්‌දිසා නිසින්‌නා හොන්‌ති, ඉදං නෙසං හොති ආසනස්‌මිං; අථ පච්‌ඡා අම්‌හාකං ආසනං හොති.
‘‘යෙ තෙ, භන්‌තෙ, දෙවා භගවති බ්‍රහ්‌මචරියං චරිත්‌වා අධුනූපපන්‌නා තාවතිංසකායං, තෙ අඤ්‌ඤෙ දෙවෙ අතිරොචන්‌ති වණ්‌ණෙන චෙව යසසා ච. තෙන සුදං, භන්‌තෙ, දෙවා තාවතිංසා අත්‌තමනා හොන්‌ති පමුදිතා පීතිසොමනස්‌සජාතා; ‘දිබ්‌බා වත, භො, කායා පරිපූරෙන්‌ති, හායන්‌ති අසුරකායා’ති.
295. ‘‘අථ ඛො, භන්‌තෙ, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො දෙවානං තාවතිංසානං සම්‌පසාදං විදිත්‌වා ඉමාහි ගාථාහි අනුමොදි –
‘මොදන්‌ති වත භො දෙවා, තාවතිංසා සහින්‌දකා;
තථාගතං නමස්‌සන්‌තා, ධම්‌මස්‌ස ච සුධම්‌මතං.
නවෙ දෙවෙ ච පස්‌සන්‌තා, වණ්‌ණවන්‌තෙ යසස්‌සිනෙ;
සුගතස්‌මිං බ්‍රහ්‌මචරියං, චරිත්‌වාන ඉධාගතෙ.
තෙ අඤ්‌ඤෙ අතිරොචන්‌ති, වණ්‌ණෙන යසසායුනා;
සාවකා භූරිපඤ්‌ඤස්‌ස, විසෙසූපගතා ඉධ.
ඉදං දිස්‌වාන නන්‌දන්‌ති, තාවතිංසා සහින්‌දකා;
තථාගතං නමස්‌සන්‌තා, ධම්‌මස්‌ස ච සුධම්‌මත’න්‌ති.
‘‘තෙන සුදං , භන්‌තෙ, දෙවා තාවතිංසා භිය්‍යොසො මත්‌තාය අත්‌තමනා හොන්‌ති පමුදිතා පීතිසොමනස්‌සජාතා; ‘දිබ්‌බා වත, භො, කායා පරිපූරෙන්‌ති, හායන්‌ති අසුරකායා’’’ති.
අට්‌ඨ යථාභුච්‌චවණ්‌ණා
296. ‘‘අථ ඛො, භන්‌තෙ, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො දෙවානං තාවතිංසානං සම්‌පසාදං විදිත්‌වා දෙවෙ තාවතිංසෙ ආමන්‌තෙසි – ‘ඉච්‌ඡෙය්‍යාථ නො තුම්‌හෙ, මාරිසා, තස්‌ස භගවතො අට්‌ඨ යථාභුච්‌චෙ වණ්‌ණෙ සොතු’න්‌ති? ‘ඉච්‌ඡාම මයං, මාරිස, තස්‌ස භගවතො අට්‌ඨ යථාභුච්‌චෙ වණ්‌ණෙ සොතු’න්‌ති. අථ ඛො, භන්‌තෙ, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො දෙවානං තාවතිංසානං භගවතො අට්‌ඨ යථාභුච්‌චෙ වණ්‌ණෙ පයිරුදාහාසි – ‘තං කිං මඤ්‌ඤන්‌ති, භොන්‌තො දෙවා තාවතිංසා? යාවඤ්‌ච සො භගවා බහුජනහිතාය පටිපන්‌නො බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්‌පාය අත්‌ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්‌සානං. එවං බහුජනහිතාය පටිපන්‌නං බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්‌පාය අත්‌ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්‌සානං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘ස්‌වාක්‌ඛාතො ඛො පන තෙන භගවතා ධම්‌මො සන්‌දිට්‌ඨිකො අකාලිකො එහිපස්‌සිකො ඔපනෙය්‍යිකො පච්‌චත්‌තං වෙදිතබ්‌බො විඤ්‌ඤූහි. එවං ඔපනෙය්‍යිකස්‌ස ධම්‌මස්‌ස දෙසෙතාරං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘ඉදං කුසලන්‌ති ඛො පන තෙන භගවතා සුපඤ්‌ඤත්‌තං, ඉදං අකුසලන්‌ති සුපඤ්‌ඤත්‌තං. ඉදං සාවජ්‌ජං ඉදං අනවජ්‌ජං, ඉදං සෙවිතබ්‌බං ඉදං න සෙවිතබ්‌බං, ඉදං හීනං ඉදං පණීතං, ඉදං කණ්‌හසුක්‌කසප්‌පටිභාගන්‌ති සුපඤ්‌ඤත්‌තං. එවං කුසලාකුසලසාවජ්‌ජානවජ්‌ජසෙවිතබ්‌බාසෙවිතබ්‌බහීන-පණීතකණ්‌හසුක්‌කසප්‌පටිභාගානංධම්‌මානං පඤ්‌ඤපෙතාරං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘සුපඤ්‌ඤත්‌තා ඛො පන තෙන භගවතා සාවකානං නිබ්‌බානගාමිනී පටිපදා, සංසන්‌දති නිබ්‌බානඤ්‌ච පටිපදා ච. සෙය්‍යථාපි නාම ගඞ්‌ගොදකං යමුනොදකෙන සංසන්‌දති සමෙති, එවමෙව සුපඤ්‌ඤත්‌තා තෙන භගවතා සාවකානං නිබ්‌බානගාමිනී පටිපදා, සංසන්‌දති නිබ්‌බානඤ්‌ච පටිපදා ච. එවං නිබ්‌බානගාමිනියා පටිපදාය පඤ්‌ඤපෙතාරං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘අභිනිප්‌ඵන්‌නො [අභිනිප්‌පන්‌නො (පී. ක.)] ඛො පන තස්‌ස භගවතො ලාභො අභිනිප්‌ඵන්‌නො සිලොකො, යාව මඤ්‌ඤෙ ඛත්‌තියා සම්‌පියායමානරූපා විහරන්‌ති, විගතමදො ඛො පන සො භගවා ආහාරං ආහාරෙති. එවං විගතමදං ආහාරං ආහරයමානං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘ලද්‌ධසහායො ඛො පන සො භගවා සෙඛානඤ්‌චෙව පටිපන්‌නානං ඛීණාසවානඤ්‌ච වුසිතවතං. තෙ භගවා අපනුජ්‌ජ එකාරාමතං අනුයුත්‌තො විහරති. එවං එකාරාමතං අනුයුත්‌තං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘යථාවාදී ඛො පන සො භගවා තථාකාරී, යථාකාරී තථාවාදී, ඉති යථාවාදී තථාකාරී, යථාකාරී තථාවාදී. එවං ධම්‌මානුධම්‌මප්‌පටිපන්‌නං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘තිණ්‌ණවිචිකිච්‌ඡො ඛො පන සො භගවා විගතකථංකථො පරියොසිතසඞ්‌කප්‌පො අජ්‌ඣාසයං ආදිබ්‍රහ්‌මචරියං. එවං තිණ්‌ණවිචිකිච්‌ඡං විගතකථංකථං පරියොසිතසඞ්‌කප්‌පං අජ්‌ඣාසයං ආදිබ්‍රහ්‌මචරියං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා’ති.
297. ‘‘ඉමෙ ඛො, භන්‌තෙ, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො දෙවානං තාවතිංසානං භගවතො අට්‌ඨ යථාභුච්‌චෙ වණ්‌ණෙ පයිරුදාහාසි. තෙන සුදං, භන්‌තෙ, දෙවා තාවතිංසා භිය්‍යොසො මත්‌තාය අත්‌තමනා හොන්‌ති පමුදිතා පීතිසොමනස්‌සජාතා භගවතො අට්‌ඨ යථාභුච්‌චෙ වණ්‌ණෙ සුත්‌වා. තත්‍ර, භන්‌තෙ, එකච්‌චෙ දෙවා එවමාහංසු – ‘අහො වත, මාරිසා, චත්‌තාරො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං ධම්‌මඤ්‌ච දෙසෙය්‍යුං යථරිව භගවා. තදස්‌ස බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්‌පාය අත්‌ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්‌සාන’න්‌ති. එකච්‌චෙ දෙවා එවමාහංසු – ‘තිට්‌ඨන්‌තු, මාරිසා, චත්‌තාරො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා, අහො වත, මාරිසා, තයො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං ධම්‌මඤ්‌ච දෙසෙය්‍යුං යථරිව භගවා. තදස්‌ස බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්‌පාය අත්‌ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්‌සාන’න්‌ති. එකච්‌චෙ දෙවා එවමාහංසු – ‘තිට්‌ඨන්‌තු, මාරිසා, තයො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා, අහො වත, මාරිසා, ද්‌වෙ සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං ධම්‌මඤ්‌ච දෙසෙය්‍යුං යථරිව භගවා. තදස්‌ස බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්‌පාය අත්‌ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්‌සාන’න්‌ති.
298. ‘‘එවං වුත්‌තෙ , භන්‌තෙ, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො දෙවෙ තාවතිංසෙ එතදවොච – ‘අට්‌ඨානං ඛො එතං, මාරිසා, අනවකාසො, යං එකිස්‌සා ලොකධාතුයා ද්‌වෙ අරහන්‌තො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා අපුබ්‌බං අචරිමං උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. අහො වත, මාරිසා, සො භගවා අප්‌පාබාධො අප්‌පාතඞ්‌කො චිරං දීඝමද්‌ධානං තිට්‌ඨෙය්‍ය. තදස්‌ස බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්‌පාය අත්‌ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්‌සාන’න්‌ති. අථ ඛො, භන්‌තෙ, යෙනත්‌ථෙන දෙවා තාවතිංසා සුධම්‌මායං සභායං සන්‌නිසින්‌නා හොන්‌ති සන්‌නිපතිතා, තං අත්‌ථං චින්‌තයිත්‌වා තං අත්‌ථං මන්‌තයිත්‌වා වුත්‌තවචනාපි තං චත්‌තාරො මහාරාජානො තස්‌මිං අත්‌ථෙ හොන්‌ති. පච්‌චානුසිට්‌ඨවචනාපි තං චත්‌තාරො මහාරාජානො තස්‌මිං අත්‌ථෙ හොන්‌ති, සකෙසු සකෙසු ආසනෙසු ඨිතා අවිපක්‌කන්‌තා.
තෙ වුත්‌තවාක්‍යා රාජානො, පටිග්‌ගය්‌හානුසාසනිං;
විප්‌පසන්‌නමනා සන්‌තා, අට්‌ඨංසු සම්‌හි ආසනෙති.
299. ‘‘අථ ඛො, භන්‌තෙ, උත්‌තරාය දිසාය උළාරො ආලොකො සඤ්‌ජායි, ඔභාසො පාතුරහොසි අතික්‌කම්‌මෙව දෙවානං දෙවානුභාවං. අථ ඛො, භන්‌තෙ, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො දෙවෙ තාවතිංසෙ ආමන්‌තෙසි – ‘යථා ඛො, මාරිසා, නිමිත්‌තානි දිස්‌සන්‌ති, උළාරො ආලොකො සඤ්‌ජායති, ඔභාසො පාතුභවති , බ්‍රහ්‌මා පාතුභවිස්‌සති; බ්‍රහ්‌මුනො හෙතං පුබ්‌බනිමිත්‌තං පාතුභාවාය, යදිදං ආලොකො සඤ්‌ජායති ඔභාසො පාතුභවතීති.
‘යථා නිමිත්‌තා දිස්‌සන්‌ති, බ්‍රහ්‌මා පාතුභවිස්‌සති;
බ්‍රහ්‌මුනො හෙතං නිමිත්‌තං, ඔභාසො විපුලො මහා’ති.
සනඞ්‌කුමාරකථා
300. ‘‘අථ ඛො, භන්‌තෙ, දෙවා තාවතිංසා යථාසකෙසු ආසනෙසු නිසීදිංසු – ‘ඔභාසමෙතං ඤස්‌සාම, යංවිපාකො භවිස්‌සති, සච්‌ඡිකත්‌වාව නං ගමිස්‌සාමා’ති. චත්‌තාරොපි මහාරාජානො යථාසකෙසු ආසනෙසු නිසීදිංසු – ‘ඔභාසමෙතං ඤස්‌සාම, යංවිපාකො භවිස්‌සති, සච්‌ඡිකත්‌වාව නං ගමිස්‌සාමා’ති. ඉදං සුත්‌වා දෙවා තාවතිංසා එකග්‌ගා සමාපජ්‌ජිංසු – ‘ඔභාසමෙතං ඤස්‌සාම, යංවිපාකො භවිස්‌සති, සච්‌ඡිකත්‌වාව නං ගමිස්‌සාමා’ති.
‘‘යදා, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො දෙවානං තාවතිංසානං පාතුභවති, ඔළාරිකං අත්‌තභාවං අභිනිම්‌මිනිත්‌වා පාතුභවති. යො ඛො පන, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මුනො පකතිවණ්‌ණො, අනභිසම්‌භවනීයො සො දෙවානං තාවතිංසානං චක්‌ඛුපථස්‌මිං. යදා, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො දෙවානං තාවතිංසානං පාතුභවති, සො අඤ්‌ඤෙ දෙවෙ අතිරොචති වණ්‌ණෙන චෙව යසසා ච. සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ, සොවණ්‌ණො විග්‌ගහො මානුසං විග්‌ගහං අතිරොචති, එවමෙව ඛො, භන්‌තෙ, යදා බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො දෙවානං තාවතිංසානං පාතුභවති, සො අඤ්‌ඤෙ දෙවෙ අතිරොචති වණ්‌ණෙන චෙව යසසා ච. යදා, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො දෙවානං තාවතිංසානං පාතුභවති, න තස්‌සං පරිසායං කොචි දෙවො අභිවාදෙති වා පච්‌චුට්‌ඨෙති වා ආසනෙන වා නිමන්‌තෙති. සබ්‌බෙව තුණ්‌හීභූතා පඤ්‌ජලිකා පල්‌ලඞ්‌කෙන නිසීදන්‌ති – ‘යස්‌සදානි දෙවස්‌ස පල්‌ලඞ්‌කං ඉච්‌ඡිස්‌සති බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො, තස්‌ස දෙවස්‌ස පල්‌ලඞ්‌කෙ නිසීදිස්‌සතී’ති. යස්‌ස ඛො පන, භන්‌තෙ, දෙවස්‌ස බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො පල්‌ලඞ්‌කෙ නිසීදති, උළාරං සො ලභති දෙවො වෙදපටිලාභං, උළාරං සො ලභති දෙවො සොමනස්‌සපටිලාභං . සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ, රාජා ඛත්‌තියො මුද්‌ධාවසිත්‌තො අධුනාභිසිත්‌තො රජ්‌ජෙන, උළාරං සො ලභති වෙදපටිලාභං, උළාරං සො ලභති සොමනස්‌සපටිලාභං, එවමෙව ඛො, භන්‌තෙ, යස්‌ස දෙවස්‌ස බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො පල්‌ලඞ්‌කෙ නිසීදති, උළාරං සො ලභති දෙවො වෙදපටිලාභං, උළාරං සො ලභති දෙවො සොමනස්‌සපටිලාභං. අථ, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො දෙවානං තාවතිංසානං සම්‌පසාදං විදිත්‌වා අන්‌තරහිතො ඉමාහි ගාථාහි අනුමොදි –
‘මොදන්‌ති වත භො දෙවා, තාවතිංසා සහින්‌දකා;
තථාගතං නමස්‌සන්‌තා, ධම්‌මස්‌ස ච සුධම්‌මතං.
‘නවෙ දෙවෙ ච පස්‌සන්‌තා, වණ්‌ණවන්‌තෙ යසස්‌සිනෙ;
සුගතස්‌මිං බ්‍රහ්‌මචරියං, චරිත්‌වාන ඉධාගතෙ.
‘තෙ අඤ්‌ඤෙ අතිරොචන්‌ති, වණ්‌ණෙන යසසායුනා;
සාවකා භූරිපඤ්‌ඤස්‌ස, විසෙසූපගතා ඉධ.
‘ඉදං දිස්‌වාන නන්‌දන්‌ති, තාවතිංසා සහින්‌දකා;
තථාගතං නමස්‌සන්‌තා, ධම්‌මස්‌ස ච සුධම්‌මත’න්‌ති.
301. ‘‘ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො අභාසිත්‌ථ. ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ , බ්‍රහ්‌මුනො සනඞ්‌කුමාරස්‌ස භාසතො අට්‌ඨඞ්‌ගසමන්‌නාගතො සරො හොති විස්‌සට්‌ඨො ච විඤ්‌ඤෙය්‍යො ච මඤ්‌ජු ච සවනීයො ච බින්‌දු ච අවිසාරී ච ගම්‌භීරො ච නින්‌නාදී ච. යථාපරිසං ඛො පන, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො සරෙන විඤ්‌ඤාපෙති, න චස්‌ස බහිද්‌ධා පරිසාය ඝොසො නිච්‌ඡරති. යස්‌ස ඛො පන, භන්‌තෙ, එවං අට්‌ඨඞ්‌ගසමන්‌නාගතො සරො හොති, සො වුච්‌චති ‘බ්‍රහ්‌මස්‌සරො’ති. අථ ඛො, භන්‌තෙ, දෙවා තාවතිංසා බ්‍රහ්‌මානං සනඞ්‌කුමාරං එතදවොචුං – ‘සාධු, මහාබ්‍රහ්‌මෙ, එතදෙව මයං සඞ්‌ඛාය මොදාම; අත්‌ථි ච සක්‌කෙන දෙවානමින්‌දෙන තස්‌ස භගවතො අට්‌ඨ යථාභුච්‌චා වණ්‌ණා භාසිතා; තෙ ච මයං සඞ්‌ඛාය මොදාමා’ති.
අට්‌ඨ යථාභුච්‌චවණ්‌ණා
302. ‘‘අථ , භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො සක්‌කං දෙවානමින්‌දං එතදවොච – ‘සාධු, දෙවානමින්‌ද, මයම්‌පි තස්‌ස භගවතො අට්‌ඨ යථාභුච්‌චෙ වණ්‌ණෙ සුණෙය්‍යාමා’ති. ‘එවං මහාබ්‍රහ්‌මෙ’ති ඛො, භන්‌තෙ, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො බ්‍රහ්‌මුනො සනඞ්‌කුමාරස්‌ස භගවතො අට්‌ඨ යථාභුච්‌චෙ වණ්‌ණෙ පයිරුදාහාසි.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤති, භවං මහාබ්‍රහ්‌මා? යාවඤ්‌ච සො භගවා බහුජනහිතාය පටිපන්‌නො බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්‌පාය අත්‌ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්‌සානං. එවං බහුජනහිතාය පටිපන්‌නං බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්‌පාය අත්‌ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්‌සානං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘ස්‌වාක්‌ඛාතො ඛො පන තෙන භගවතා ධම්‌මො සන්‌දිට්‌ඨිකො අකාලිකො එහිපස්‌සිකො ඔපනෙය්‍යිකො පච්‌චත්‌තං වෙදිතබ්‌බො විඤ්‌ඤූහි. එවං ඔපනෙය්‍යිකස්‌ස ධම්‌මස්‌ස දෙසෙතාරං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘ඉදං කුසල’න්‌ති ඛො පන තෙන භගවතා සුපඤ්‌ඤත්‌තං, ‘ඉදං අකුසල’න්‌ති සුපඤ්‌ඤත්‌තං, ‘ඉදං සාවජ්‌ජං ඉදං අනවජ්‌ජං, ඉදං සෙවිතබ්‌බං ඉදං න සෙවිතබ්‌බං, ඉදං හීනං ඉදං පණීතං, ඉදං කණ්‌හසුක්‌කසප්‌පටිභාග’න්‌ති සුපඤ්‌ඤත්‌තං. එවං කුසලාකුසලසාවජ්‌ජානවජ්‌ජසෙවිතබ්‌බාසෙවිතබ්‌බහීනපණීතකණ්‌හසුක්‌කසප්‌පටිභාගානං ධම්‌මානං පඤ්‌ඤාපෙතාරං. ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘සුපඤ්‌ඤත්‌තා ඛො පන තෙන භගවතා සාවකානං නිබ්‌බානගාමිනී පටිපදා සංසන්‌දති නිබ්‌බානඤ්‌ච පටිපදා ච. සෙය්‍යථාපි නාම ගඞ්‌ගොදකං යමුනොදකෙන සංසන්‌දති සමෙති, එවමෙව සුපඤ්‌ඤත්‌තා තෙන භගවතා සාවකානං නිබ්‌බානගාමිනී පටිපදා සංසන්‌දති නිබ්‌බානඤ්‌ච පටිපදා ච. එවං නිබ්‌බානගාමිනියා පටිපදාය පඤ්‌ඤාපෙතාරං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘අභිනිප්‌ඵන්‌නො ඛො පන තස්‌ස භගවතො ලාභො අභිනිප්‌ඵන්‌නො සිලොකො, යාව මඤ්‌ඤෙ ඛත්‌තියා සම්‌පියායමානරූපා විහරන්‌ති. විගතමදො ඛො පන සො භගවා ආහාරං ආහාරෙති. එවං විගතමදං ආහාරං ආහරයමානං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘ලද්‌ධසහායො ඛො පන සො භගවා සෙඛානඤ්‌චෙව පටිපන්‌නානං ඛීණාසවානඤ්‌ච වුසිතවතං, තෙ භගවා අපනුජ්‌ජ එකාරාමතං අනුයුත්‌තො විහරති. එවං එකාරාමතං අනුයුත්‌තං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘යථාවාදී ඛො පන සො භගවා තථාකාරී, යථාකාරී තථාවාදී; ඉති යථාවාදී තථාකාරී, යථාකාරී තථාවාදී. එවං ධම්‌මානුධම්‌මප්‌පටිප්‌පන්‌නං ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා.
‘‘තිණ්‌ණවිචිකිච්‌ඡො ඛො පන සො භගවා විගතකථංකථො පරියොසිතසඞ්‌කප්‌පො අජ්‌ඣාසයං ආදිබ්‍රහ්‌මචරියං . එවං තිණ්‌ණවිචිකිච්‌ඡං විගතකථංකථං පරියොසිතසඞ්‌කප්‌පං අජ්‌ඣාසයං ආදිබ්‍රහ්‌මචරියං. ඉමිනාපඞ්‌ගෙන සමන්‌නාගතං සත්‌ථාරං නෙව අතීතංසෙ සමනුපස්‌සාම, න පනෙතරහි, අඤ්‌ඤත්‍ර තෙන භගවතා’ති.
303. ‘‘ඉමෙ ඛො, භන්‌තෙ, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො බ්‍රහ්‌මුනො සනඞ්‌කුමාරස්‌ස භගවතො අට්‌ඨ යථාභුච්‌චෙ වණ්‌ණෙ පයිරුදාහාසි. තෙන සුදං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො අත්‌තමනො හොති පමුදිතො පීතිසොමනස්‌සජාතො භගවතො අට්‌ඨ යථාභුච්‌චෙ වණ්‌ණෙ සුත්‌වා. අථ, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො ඔළාරිකං අත්‌තභාවං අභිනිම්‌මිනිත්‌වා කුමාරවණ්‌ණී හුත්‌වා පඤ්‌චසිඛො දෙවානං තාවතිංසානං පාතුරහොසි . සො වෙහාසං අබ්‌භුග්‌ගන්‌ත්‌වා ආකාසෙ අන්‌තලික්‌ඛෙ පල්‌ලඞ්‌කෙන නිසීදි. සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ, බලවා පුරිසො සුපච්‌චත්‌ථතෙ වා පල්‌ලඞ්‌කෙ සමෙ වා භූමිභාගෙ පල්‌ලඞ්‌කෙන නිසීදෙය්‍ය, එවමෙව ඛො, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො වෙහාසං අබ්‌භුග්‌ගන්‌ත්‌වා ආකාසෙ අන්‌තලික්‌ඛෙ පල්‌ලඞ්‌කෙන නිසීදිත්‌වා දෙවෙ තාවතිංසෙ ආමන්‌තෙසි –
ගොවින්‌දබ්‍රාහ්‌මණවත්‌ථු
304. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤන්‌ති, භොන්‌තො දෙවා තාවතිංසා, යාව දීඝරත්‌තං මහාපඤ්‌ඤොව සො භගවා අහොසි. භූතපුබ්‌බං, භො, රාජා දිසම්‌පති නාම අහොසි. දිසම්‌පතිස්‌ස රඤ්‌ඤො ගොවින්‌දො නාම බ්‍රාහ්‌මණො පුරොහිතො අහොසි. දිසම්‌පතිස්‌ස රඤ්‌ඤො රෙණු නාම කුමාරො පුත්‌තො අහොසි. ගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස ජොතිපාලො නාම මාණවො පුත්‌තො අහොසි. ඉති රෙණු ච රාජපුත්‌තො ජොතිපාලො ච මාණවො අඤ්‌ඤෙ ච ඡ ඛත්‌තියා ඉච්‌චෙතෙ අට්‌ඨ සහායා අහෙසුං. අථඛො, භො, අහොරත්‌තානං අච්‌චයෙන ගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො කාලමකාසි. ගොවින්‌දෙ බ්‍රාහ්‌මණෙ කාලඞ්‌කතෙ රාජා දිසම්‌පති පරිදෙවෙසි – ‘‘යස්‌මිං වත, භො, මයං සමයෙ ගොවින්‌දෙ බ්‍රාහ්‌මණෙ සබ්‌බකිච්‌චානි සම්‌මා වොස්‌සජ්‌ජිත්‌වා පඤ්‌චහි කාමගුණෙහි සමප්‌පිතා සමඞ්‌ගීභූතා පරිචාරෙම, තස්‌මිං නො සමයෙ ගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො කාලඞ්‌කතො’’ති. එවං වුත්‌තෙ භො රෙණු රාජපුත්‌තො රාජානං දිසම්‌පතිං එතදවොච – ‘‘මා ඛො ත්‌වං, දෙව, ගොවින්‌දෙ බ්‍රාහ්‌මණෙ කාලඞ්‌කතෙ අතිබාළ්‌හං පරිදෙවෙසි. අත්‌ථි, දෙව, ගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස ජොතිපාලො නාම මාණවො පුත්‌තො පණ්‌ඩිතතරො චෙව පිතරා, අලමත්‌ථදසතරො චෙව පිතරා; යෙපිස්‌ස පිතා අත්‌ථෙ අනුසාසි, තෙපි ජොතිපාලස්‌සෙව මාණවස්‌ස අනුසාසනියා’’ති. ‘‘එවං කුමාරා’’ති? ‘‘එවං දෙවා’’ති.
මහාගොවින්‌දවත්‌ථු
305. ‘‘අථ ඛො, භො, රාජා දිසම්‌පති අඤ්‌ඤතරං පුරිසං ආමන්‌තෙසි – ‘‘එහි ත්‌වං, අම්‌භො පුරිස, යෙන ජොතිපාලො නාම මාණවො තෙනුපසඞ්‌කම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ජොතිපාලං මාණවං එවං වදෙහි – ‘භවමත්‌ථු භවන්‌තං ජොතිපාලං, රාජා දිසම්‌පති භවන්‌තං ජොතිපාලං මාණවං ආමන්‌තයති, රාජා දිසම්‌පති භොතො ජොතිපාලස්‌ස මාණවස්‌ස දස්‌සනකාමො’’’ති. ‘‘එවං, දෙවා’’ති ඛො, භො, සො පුරිසො දිසම්‌පතිස්‌ස රඤ්‌ඤො පටිස්‌සුත්‌වා යෙන ජොතිපාලො මාණවො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ජොතිපාලං මාණවං එතදවොච – ‘‘භවමත්‌ථු භවන්‌තං ජොතිපාලං, රාජා දිසම්‌පති භවන්‌තං ජොතිපාලං මාණවං ආමන්‌තයති , රාජා දිසම්‌පති භොතො ජොතිපාලස්‌ස මාණවස්‌ස දස්‌සනකාමො’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො භො ජොතිපාලො මාණවො තස්‌ස පුරිසස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා යෙන රාජා දිසම්‌පති තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා දිසම්‌පතිනා රඤ්‌ඤා සද්‌ධිං සම්‌මොදි; සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො, භො, ජොතිපාලං මාණවං රාජා දිසම්‌පති එතදවොච – ‘‘අනුසාසතු නො භවං ජොතිපාලො, මා නො භවං ජොතිපාලො අනුසාසනියා පච්‌චබ්‍යාහාසි. පෙත්‌තිකෙ තං ඨානෙ ඨපෙස්‌සාමි, ගොවින්‌දියෙ අභිසිඤ්‌චිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො, භො, සො ජොතිපාලො මාණවො දිසම්‌පතිස්‌ස රඤ්‌ඤො පච්‌චස්‌සොසි. අථ ඛො, භො, රාජා දිසම්‌පති ජොතිපාලං මාණවං ගොවින්‌දියෙ අභිසිඤ්‌චි, තං පෙත්‌තිකෙ ඨානෙ ඨපෙසි. අභිසිත්‌තො ජොතිපාලො මාණවො ගොවින්‌දියෙ පෙත්‌තිකෙ ඨානෙ ඨපිතො යෙපිස්‌ස පිතා අත්‌ථෙ අනුසාසි තෙපි අත්‌ථෙ අනුසාසති, යෙපිස්‌ස පිතා අත්‌ථෙ නානුසාසි, තෙපි අත්‌ථෙ අනුසාසති; යෙපිස්‌ස පිතා කම්‌මන්‌තෙ අභිසම්‌භොසි, තෙපි කම්‌මන්‌තෙ අභිසම්‌භොති, යෙපිස්‌ස පිතා කම්‌මන්‌තෙ නාභිසම්‌භොසි, තෙපි කම්‌මන්‌තෙ අභිසම්‌භොති. තමෙනං මනුස්‌සා එවමාහංසු – ‘‘ගොවින්‌දො වත, භො, බ්‍රාහ්‌මණො, මහාගොවින්‌දො වත, භො, බ්‍රාහ්‌මණො’’ති. ඉමිනා ඛො එවං, භො, පරියායෙන ජොතිපාලස්‌ස මාණවස්‌ස ගොවින්‌දො මහාගොවින්‌දොත්‌වෙව සමඤ්‌ඤා උදපාදි.
රජ්‌ජසංවිභජනං
306. ‘‘අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන තෙ ඡ ඛත්‌තියා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා තෙ ඡ ඛත්‌තියෙ එතදවොච – ‘‘දිසම්‌පති ඛො, භො, රාජා ජිණ්‌ණො වුද්‌ධො මහල්‌ලකො අද්‌ධගතො වයොඅනුප්‌පත්‌තො, කො නු ඛො පන, භො, ජානාති ජීවිතං? ඨානං ඛො පනෙතං විජ්‌ජති, යං දිසම්‌පතිම්‌හි රඤ්‌ඤෙ කාලඞ්‌කතෙ රාජකත්‌තාරො රෙණුං රාජපුත්‌තං රජ්‌ජෙ අභිසිඤ්‌චෙය්‍යුං. ආයන්‌තු, භොන්‌තො, යෙන රෙණු රාජපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමථ; උපසඞ්‌කමිත්‌වා රෙණුං රාජපුත්‌තං එවං වදෙථ – ‘‘මයං ඛො භොතො රෙණුස්‌ස සහායා පියා මනාපා අප්‌පටිකූලා, යංසුඛො භවං තංසුඛා මයං, යංදුක්‌ඛො භවං තංදුක්‌ඛා මයං. දිසම්‌පති ඛො, භො, රාජා ජිණ්‌ණො වුද්‌ධො මහල්‌ලකො අද්‌ධගතො වයොඅනුප්‌පත්‌තො, කො නු ඛො පන, භො, ජානාති ජීවිතං? ඨානං ඛො පනෙතං විජ්‌ජති, යං දිසම්‌පතිම්‌හි රඤ්‌ඤෙ කාලඞ්‌කතෙ රාජකත්‌තාරො භවන්‌තං රෙණුං රජ්‌ජෙ අභිසිඤ්‌චෙය්‍යුං. සචෙ භවං රෙණු රජ්‌ජං ලභෙථ, සංවිභජෙථ නො රජ්‌ජෙනා’’ති. ‘‘එවං භො’’ති ඛො, භො, තෙ ඡ ඛත්‌තියා මහාගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා යෙන රෙණු රාජපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා රෙණුං රාජපුත්‌තං එතදවොචුං – ‘‘මයං ඛො භොතො රෙණුස්‌ස සහායා පියා මනාපා අප්‌පටිකූලා ; යංසුඛො භවං තංසුඛා මයං, යංදුක්‌ඛො භවං තංදුක්‌ඛා මයං. දිසම්‌පති ඛො, භො, රාජා ජිණ්‌ණො වුද්‌ධො මහල්‌ලකො අද්‌ධගතො වයොඅනුප්‌පත්‌තො, කො නු ඛො පන භො ජානාති ජීවිතං? ඨානං ඛො පනෙතං විජ්‌ජති, යං දිසම්‌පතිම්‌හි රඤ්‌ඤෙ කාලඞ්‌කතෙ රාජකත්‌තාරො භවන්‌තං රෙණුං රජ්‌ජෙ අභිසිඤ්‌චෙය්‍යුං. සචෙ භවං රෙණු රජ්‌ජං ලභෙථ, සංවිභජෙථ නො රජ්‌ජෙනා’’ති. ‘‘කො නු ඛො, භො, අඤ්‌ඤො මම විජිතෙ සුඛො භවෙථ [සුඛා භවෙය්‍යාථ (ක.), සුඛං භවෙය්‍යාථ, සුඛමෙධෙය්‍යාථ (සී. පී.),සුඛ මෙධෙථ (?)], අඤ්‌ඤත්‍ර භවන්‌තෙභි? සචාහං, භො, රජ්‌ජං ලභිස්‌සාමි, සංවිභජිස්‌සාමි වො රජ්‌ජෙනා’’’ති.
307. ‘‘අථ ඛො, භො, අහොරත්‌තානං අච්‌චයෙන රාජා දිසම්‌පති කාලමකාසි. දිසම්‌පතිම්‌හි රඤ්‌ඤෙ කාලඞ්‌කතෙ රාජකත්‌තාරො රෙණුං රාජපුත්‌තං රජ්‌ජෙ අභිසිඤ්‌චිංසු. අභිසිත්‌තො රෙණු රජ්‌ජෙන පඤ්‌චහි කාමගුණෙහි සමප්‌පිතො සමඞ්‌ගීභූතො පරිචාරෙති. අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන තෙ ඡ ඛත්‌තියා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා තෙ ඡ ඛත්‌තියෙ එතදවොච – ‘‘දිසම්‌පති ඛො, භො, රාජා කාලඞ්‌කතො. අභිසිත්‌තො රෙණු රජ්‌ජෙන පඤ්‌චහි කාමගුණෙහි සමප්‌පිතො සමඞ්‌ගීභූතො පරිචාරෙති. කො නු ඛො පන, භො, ජානාති, මදනීයා කාමා? ආයන්‌තු, භොන්‌තො, යෙන රෙණු රාජා තෙනුපසඞ්‌කමථ; උපසඞ්‌කමිත්‌වා රෙණුං රාජානං එවං වදෙථ – දිසම්‌පති ඛො, භො, රාජා කාලඞ්‌කතො, අභිසිත්‌තො භවං රෙණු රජ්‌ජෙන, සරති භවං තං වචන’’’න්‌ති?
308. ‘‘‘එවං , භො’’ති ඛො, භො, තෙ ඡ ඛත්‌තියා මහාගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා යෙන රෙණු රාජා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා රෙණුං රාජානං එතදවොචුං – ‘‘දිසම්‌පති ඛො, භො, රාජා කාලඞ්‌කතො, අභිසිත්‌තො භවං රෙණු රජ්‌ජෙන, සරති භවං තං වචන’’න්‌ති? ‘‘සරාමහං, භො, තං වචනං [වචනන්‌ති (ස්‍යා. ක.)]. කො නු ඛො, භො, පහොති ඉමං මහාපථවිං උත්‌තරෙන ආයතං දක්‌ඛිණෙන සකටමුඛං සත්‌තධා සමං සුවිභත්‌තං විභජිතු’’න්‌ති? ‘‘කො නු ඛො, භො, අඤ්‌ඤො පහොති, අඤ්‌ඤත්‍ර මහාගොවින්‌දෙන බ්‍රාහ්‌මණෙනා’’ති? අථ ඛො, භො, රෙණු රාජා අඤ්‌ඤතරං පුරිසං ආමන්‌තෙසි – ‘‘එහි ත්‌වං, අම්‌භො පුරිස, යෙන මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො තෙනුපසඞ්‌කම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා මහාගොවින්‌දං බ්‍රාහ්‌මණං එවං වදෙහි – ‘රාජා තං, භන්‌තෙ, රෙණු ආමන්‌තෙතී’’’ති. ‘‘එවං දෙවා’’ති ඛො, භො, සො පුරිසො රෙණුස්‌ස රඤ්‌ඤො පටිස්‌සුත්‌වා යෙන මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා මහාගොවින්‌දං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොච – ‘‘රාජා තං, භන්‌තෙ, රෙණු ආමන්‌තෙතී’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො තස්‌ස පුරිසස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා යෙන රෙණු රාජා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා රෙණුනා රඤ්‌ඤා සද්‌ධිං සම්‌මොදි. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො, භො, මහාගොවින්‌දං බ්‍රාහ්‌මණං රෙණු රාජා එතදවොච – ‘‘එතු, භවං ගොවින්‌දො, ඉමං මහාපථවිං උත්‌තරෙන ආයතං දක්‌ඛිණෙන සකටමුඛං සත්‌තධා සමං සුවිභත්‌තං විභජතූ’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො රෙණුස්‌ස රඤ්‌ඤො පටිස්‌සුත්‌වා ඉමං මහාපථවිං උත්‌තරෙන ආයතං දක්‌ඛිණෙන සකටමුඛං සත්‌තධා සමං සුවිභත්‌තං විභජි. සබ්‌බානි සකටමුඛානි පට්‌ඨපෙසි [අට්‌ඨපෙසි (සී. පී.)]. තත්‍ර සුදං මජ්‌ඣෙ රෙණුස්‌ස රඤ්‌ඤො ජනපදො හොති.
309. දන්‌තපුරං කලිඞ්‌ගානං [කාලිඞ්‌ගානං (ස්‍යා. පී. ක.)], අස්‌සකානඤ්‌ච පොතනං.
මහෙසයං [මාහිස්‌සති (සී. ස්‍යා. පී.)] අවන්‌තීනං, සොවීරානඤ්‌ච රොරුකං.
මිථිලා ච විදෙහානං, චම්‌පා අඞ්‌ගෙසු මාපිතා;
බාරාණසී ච කාසීනං, එතෙ ගොවින්‌දමාපිතාති.
310. ‘‘අථ ඛො, භො, තෙ ඡ ඛත්‌තියා යථාසකෙන ලාභෙන අත්‌තමනා අහෙසුං පරිපුණ්‌ණසඞ්‌කප්‌පා – ‘‘යං වත නො අහොසි ඉච්‌ඡිතං, යං ආකඞ්‌ඛිතං, යං අධිප්‌පෙතං, යං අභිපත්‌ථිතං, තං නො ලද්‌ධ’’න්‌ති.
‘‘සත්‌තභූ බ්‍රහ්‌මදත්‌තො ච, වෙස්‌සභූ භරතො සහ;
රෙණු ද්‌වෙ ධතරට්‌ඨා ච, තදාසුං සත්‌ත භාරධා’ති.
පඨමභාණවාරො නිට්‌ඨිතො.
කිත්‌තිසද්‌දඅබ්‌භුග්‌ගමනං
311. ‘‘අථ ඛො, භො, තෙ ඡ ඛත්‌තියා යෙන මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා මහාගොවින්‌දං බ්‍රාහ්‌මණං එතදවොචුං – ‘‘යථා ඛො භවං ගොවින්‌දො රෙණුස්‌ස රඤ්‌ඤො සහායො පියො මනාපො අප්‌පටිකූලො. එවමෙව ඛො භවං ගොවින්‌දො අම්‌හාකම්‌පි සහායො පියො මනාපො අප්‌පටිකූලො, අනුසාසතු නො භවං ගොවින්‌දො; මා නො භවං ගොවින්‌දො අනුසාසනියා පච්‌චබ්‍යාහාසී’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො තෙසං ඡන්‌නං ඛත්‌තියානං පච්‌චස්‌සොසි. අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො සත්‌ත ච රාජානො ඛත්‌තියෙ මුද්‌ධාවසිත්‌තෙ රජ්‌ජෙ [මුද්‌ධාභිසිත්‌තෙ රජ්‌ජෙන (ස්‍යා.)]අනුසාසි, සත්‌ත ච බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලෙ සත්‌ත ච න්‌හාතකසතානි මන්‌තෙ වාචෙසි.
312. ‘‘අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස අපරෙන සමයෙන එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගච්‌ඡි [අබ්‌භුග්‌ගඤ්‌ඡි (සී. පී.)] – ‘‘සක්‌ඛි මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සති, සක්‌ඛි මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙති සල්‌ලපති මන්‌තෙතී’’ති. අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස එතදහොසි – ‘‘මය්‌හං ඛො එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘සක්‌ඛි මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සති, සක්‌ඛි මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙති සල්‌ලපති මන්‌තෙතී’ති. න ඛො පනාහං බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සාමි, න බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙමි, න බ්‍රහ්‌මුනා සල්‌ලපාමි , න බ්‍රහ්‌මුනා මන්‌තෙමි. සුතං ඛො පන මෙතං බ්‍රාහ්‌මණානං වුද්‌ධානං මහල්‌ලකානං ආචරියපාචරියානං භාසමානානං – ‘යො වස්‌සිකෙ චත්‌තාරො මාසෙ පටිසල්‌ලීයති, කරුණං ඣානං ඣායති, සො බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සති බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙති බ්‍රහ්‌මුනා සල්‌ලපති බ්‍රහ්‌මුනා මන්‌තෙතී’ති. යංනූනාහං වස්‌සිකෙ චත්‌තාරො මාසෙ පටිසල්‌ලීයෙය්‍යං, කරුණං ඣානං ඣායෙය්‍ය’’න්‌ති.
313. ‘‘අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන රෙණු රාජා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා රෙණුං රාජානං එතදවොච – ‘‘මය්‌හං ඛො, භො, එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘සක්‌ඛි මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සති, සක්‌ඛි මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙති සල්‌ලපති මන්‌තෙතී’ති. න ඛො පනාහං, භො, බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සාමි, න බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙමි, න බ්‍රහ්‌මුනා සල්‌ලපාමි, න බ්‍රහ්‌මුනා මන්‌තෙමි. සුතං ඛො පන මෙතං බ්‍රාහ්‌මණානං වුද්‌ධානං මහල්‌ලකානං ආචරියපාචරියානං භාසමානානං – ‘යො වස්‌සිකෙ චත්‌තාරො මාසෙ පටිසල්‌ලීයති, කරුණං ඣානං ඣායති, සො බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සති, බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙති බ්‍රහ්‌මුනා සල්‌ලපති බ්‍රහ්‌මුනා මන්‌තෙතී’ති. ඉච්‌ඡාමහං, භො, වස්‌සිකෙ චත්‌තාරො මාසෙ පටිසල්‌ලීයිතුං, කරුණං ඣානං ඣායිතුං; නම්‌හි කෙනචි උපසඞ්‌කමිතබ්‌බො අඤ්‌ඤත්‍ර එකෙන භත්‌තාභිහාරෙනා’’ති. ‘‘යස්‌සදානි භවං ගොවින්‌දො කාලං මඤ්‌ඤතී’’ති.
314. ‘‘අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන තෙ ඡ ඛත්‌තියා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා තෙ ඡ ඛත්‌තියෙ එතදවොච – ‘‘මය්‌හං ඛො, භො, එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘සක්‌ඛි මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සති, සක්‌ඛි මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙති සල්‌ලපති මන්‌තෙතී’ති. න ඛො පනාහං, භො, බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සාමි, න බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙමි, න බ්‍රහ්‌මුනා සල්‌ලපාමි, න බ්‍රහ්‌මුනා මන්‌තෙමි. සුතං ඛො පන මෙතං බ්‍රාහ්‌මණානං වුද්‌ධානං මහල්‌ලකානං ආචරියපාචරියානං භාසමානානං, ‘යො වස්‌සිකෙ චත්‌තාරො මාසෙ පටිසල්‌ලීයති, කරුණං ඣානං ඣායති, සො බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සති බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙති බ්‍රහ්‌මුනා සල්‌ලපති බ්‍රහ්‌මුනා මන්‌තෙතී’ති. ඉච්‌ඡාමහං, භො, වස්‌සිකෙ චත්‌තාරො මාසෙ පටිසල්‌ලීයිතුං, කරුණං ඣානං ඣායිතුං; නම්‌හි කෙනචි උපසඞ්‌කමිතබ්‌බො අඤ්‌ඤත්‍ර එකෙන භත්‌තාභිහාරෙනා’’ති. ‘‘යස්‌සදානි භවං ගොවින්‌දො කාලං මඤ්‌ඤතී’’’ති.
315. ‘‘අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන තෙ සත්‌ත ච බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා සත්‌ත ච න්‌හාතකසතානි තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා තෙ සත්‌ත ච බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලෙ සත්‌ත ච න්‌හාතකසතානි එතදවොච – ‘‘මය්‌හං ඛො, භො, එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘සක්‌ඛි මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සති, සක්‌ඛි මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙති සල්‌ලපති මන්‌තෙතී’ති. න ඛො පනාහං, භො, බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සාමි, න බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙමි, න බ්‍රහ්‌මුනා සල්‌ලපාමි, න බ්‍රහ්‌මුනා මන්‌තෙමි. සුතං ඛො පන මෙතං බ්‍රාහ්‌මණානං වුද්‌ධානං මහල්‌ලකානං ආචරියපාචරියානං භාසමානානං – ‘යො වස්‌සිකෙ චත්‌තාරො මාසෙ පටිසල්‌ලීයති, කරුණං ඣානං ඣායති, සො බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සති, බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙති, බ්‍රහ්‌මුනා සල්‌ලපති, බ්‍රහ්‌මුනා මන්‌තෙතී’ති. තෙන හි, භො, යථාසුතෙ යථාපරියත්‌තෙ මන්‌තෙ විත්‌ථාරෙන සජ්‌ඣායං කරොථ, අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤඤ්‌ච මන්‌තෙ වාචෙථ; ඉච්‌ඡාමහං, භො, වස්‌සිකෙ චත්‌තාරො මාසෙ පටිසල්‌ලීයිතුං, කරුණං ඣානං ඣායිතුං; නම්‌හි කෙනචි උපසඞ්‌කමිතබ්‌බො අඤ්‌ඤත්‍ර එකෙන භත්‌තාභිහාරෙනා’’ති. ‘‘යස්‌ස දානි භවං ගොවින්‌දො කාලං මඤ්‌ඤතී’’ති.
316. ‘‘අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන චත්‌තාරීසා භරියා සාදිසියො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා චත්‌තාරීසා භරියා සාදිසියො එතදවොච – ‘‘මය්‌හං ඛො, භොතී, එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘සක්‌ඛි මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සති, සක්‌ඛි මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙති සල්‌ලපති මන්‌තෙතී’ති. න ඛො පනාහං, භොතී, බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සාමි, න බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙමි, න බ්‍රහ්‌මුනා සල්‌ලපාමි, න බ්‍රහ්‌මුනා මන්‌තෙමි. සුතං ඛො පන මෙතං බ්‍රාහ්‌මණානං වුද්‌ධානං මහල්‌ලකානං ආචරියපාචරියානං භාසමානානං ‘යො වස්‌සිකෙ චත්‌තාරො මාසෙ පටිසල්‌ලීයති, කරුණං ඣානං ඣායති, සො බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සති, බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙති, බ්‍රහ්‌මුනා සල්‌ලපති, බ්‍රහ්‌මුනා මන්‌තෙතීති, ඉච්‌ඡාමහං, භොතී, වස්‌සිකෙ චත්‌තාරො මාසෙ පටිසල්‌ලීයිතුං, කරුණං ඣානං ඣායිතුං; නම්‌හි කෙනචි උපසඞ්‌කමිතබ්‌බො අඤ්‌ඤත්‍ර එකෙන භත්‌තාභිහාරෙනා’’ති. ‘‘යස්‌ස දානි භවං ගොවින්‌දො කාලං මඤ්‌ඤතී’’’ති.
317. ‘‘අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො පුරත්‌ථිමෙන නගරස්‌ස නවං සන්‌ධාගාරං කාරාපෙත්‌වා වස්‌සිකෙ චත්‌තාරො මාසෙ පටිසල්‌ලීයි, කරුණං ඣානං ඣායි; නාස්‌සුධ කොචි උපසඞ්‌කමති [උපසඞ්‌කමි (පී.)] අඤ්‌ඤත්‍ර එකෙන භත්‌තාභිහාරෙන. අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස චතුන්‌නං මාසානං අච්‌චයෙන අහුදෙව උක්‌කණ්‌ඨනා අහු පරිතස්‌සනා – ‘‘සුතං ඛො පන මෙතං බ්‍රාහ්‌මණානං වුද්‌ධානං මහල්‌ලකානං ආචරියපාචරියානං භාසමානානං – ‘යො වස්‌සිකෙ චත්‌තාරො මාසෙ පටිසල්‌ලීයති, කරුණං ඣානං ඣායති, සො බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සති, බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙති බ්‍රහ්‌මුනා සල්‌ලපති බ්‍රහ්‌මුනා මන්‌තෙතී’ති. න ඛො පනාහං බ්‍රහ්‌මානං පස්‌සාමි, න බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡෙමි න බ්‍රහ්‌මුනා සල්‌ලපාමි න බ්‍රහ්‌මුනා මන්‌තෙමී’’’ති.
බ්‍රහ්‌මුනා සාකච්‌ඡා
318. ‘‘අථ ඛො, භො, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො මහාගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස චෙතසා චෙතොපරිවිතක්‌කමඤ්‌ඤාය සෙය්‍යථාපි නාම බලවා පුරිසො සමිඤ්‌ජිතං වා බාහං පසාරෙය්‍ය, පසාරිතං වා බාහං සමිඤ්‌ජෙය්‍ය, එවමෙව, බ්‍රහ්‌මලොකෙ අන්‌තරහිතො මහාගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස සම්‌මුඛෙ පාතුරහොසි. අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස අහුදෙව භයං අහු ඡම්‌භිතත්‌තං අහු ලොමහංසො යථා තං අදිට්‌ඨපුබ්‌බං රූපං දිස්‌වා. අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො භීතො සංවිග්‌ගො ලොමහට්‌ඨජාතො බ්‍රහ්‌මානං සනඞ්‌කුමාරං ගාථාය අජ්‌ඣභාසි –
‘‘‘වණ්‌ණවා යසවා සිරිමා, කො නු ත්‌වමසි මාරිස;
අජානන්‌තා තං පුච්‌ඡාම, කථං ජානෙමු තං මය’’න්‌ති.
‘‘මං වෙ කුමාරං ජානන්‌ති, බ්‍රහ්‌මලොකෙ සනන්‌තනං [සනන්‌තිච (ක.)];
සබ්‌බෙ ජානන්‌ති මං දෙවා, එවං ගොවින්‌ද ජානහි’’.
‘‘‘ආසනං උදකං පජ්‌ජං, මධුසාකඤ්‌ච [මධුපාකඤ්‌ච (සී. ස්‍යා. පී.)] බ්‍රහ්‌මුනො;
අග්‌ඝෙ භවන්‌තං පුච්‌ඡාම, අග්‌ඝං කුරුතු නො භවං’’.
‘‘පටිග්‌ගණ්‌හාම තෙ අග්‌ඝං, යං ත්‌වං ගොවින්‌ද භාසසි;
දිට්‌ඨධම්‌මහිතත්‌ථාය, සම්‌පරාය සුඛාය ච;
කතාවකාසො පුච්‌ඡස්‌සු, යං කිඤ්‌චි අභිපත්‌ථිත’’න්‌ති.
319. ‘‘අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස එතදහොසි – ‘‘කතාවකාසො ඛොම්‌හි බ්‍රහ්‌මුනා සනඞ්‌කුමාරෙන. කිං නු ඛො අහං බ්‍රහ්‌මානං සනඞ්‌කුමාරංපුච්‌ඡෙය්‍යං දිට්‌ඨධම්‌මිකං වා අත්‌ථං සම්‌පරායිකං වා’ති? අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස එතදහොසි – ‘කුසලො ඛො අහං දිට්‌ඨධම්‌මිකානං අත්‌ථානං, අඤ්‌ඤෙපි මං දිට්‌ඨධම්‌මිකං අත්‌ථං පුච්‌ඡන්‌ති. යංනූනාහං බ්‍රහ්‌මානං සනඞ්‌කුමාරං සම්‌පරායිකඤ්‌ඤෙව අත්‌ථං පුච්‌ඡෙය්‍ය’න්‌ති. අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො බ්‍රහ්‌මානං සනඞ්‌කුමාරං ගාථාය අජ්‌ඣභාසි –
‘‘පුච්‌ඡාමි බ්‍රහ්‌මානං සනඞ්‌කුමාරං,
කඞ්‌ඛී අකඞ්‌ඛිං පරවෙදියෙසු;
කත්‌ථට්‌ඨිතො කිම්‌හි ච සික්‌ඛමානො,
පප්‌පොති මච්‌චො අමතං බ්‍රහ්‌මලොක’’න්‌ති.
‘‘හිත්‌වා මමත්‌තං මනුජෙසු බ්‍රහ්‌මෙ,
එකොදිභූතො කරුණෙධිමුත්‌තො [කරුණාධිමුත්‌තො (සී. ස්‍යා. පී.)];
නිරාමගන්‌ධො විරතො මෙථුනස්‌මා,
එත්‌ථට්‌ඨිතො එත්‌ථ ච සික්‌ඛමානො;
පප්‌පොති මච්‌චො අමතං බ්‍රහ්‌මලොක’’න්‌ති.
320. ‘‘හිත්‌වා මමත්‌ත’න්‌ති අහං භොතො ආජානාමි. ඉධෙකච්‌චො අප්‌පං වා භොගක්‌ඛන්‌ධං පහාය මහන්‌තං වා භොගක්‌ඛන්‌ධං පහාය අප්‌පං වා ඤාතිපරිවට්‌ටං පහාය මහන්‌තං වා ඤාතිපරිවට්‌ටං පහාය කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජති, ‘ඉති හිත්‌වා මමත්‌ත’න්‌ති අහං භොතො ආජානාමි. ‘එකොදිභූතො’ති අහං භොතො ආජානාමි. ඉධෙකච්‌චො විවිත්‌තං සෙනාසනං භජති අරඤ්‌ඤං රුක්‌ඛමූලං පබ්‌බතං කන්‌දරං ගිරිගුහං සුසානං වනපත්‌ථං අබ්‌භොකාසං පලාලපුඤ්‌ජං, ඉති එකොදිභූතො’ති අහං භොතො ආජානාමි. ‘කරුණෙධිමුත්‌තො’ති අහං භොතො ආජානාමි. ඉධෙකච්‌චො කරුණාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං. ඉති උද්‌ධමධොතිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං කරුණාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති. ඉති ‘කරුණෙධිමුත්‌තො’ති අහං භොතො ආජානාමි. ආමගන්‌ධෙ ච ඛො අහං භොතො භාසමානස්‌ස න ආජානාමි.
‘‘කෙ ආමගන්‌ධා මනුජෙසු බ්‍රහ්‌මෙ,
එතෙ අවිද්‌වා ඉධ බ්‍රූහි ධීර;
කෙනාවටා [කෙනාවුටා (ස්‍යා.)] වාති පජා කුරුතු [කුරුරූ (ස්‍යා.), කුරුට්‌ඨරූ (පී.), කුරූරු (?)],
ආපායිකා නිවුතබ්‍රහ්‌මලොකා’’ති.
‘‘කොධො මොසවජ්‌ජං නිකති ච දුබ්‌භො,
කදරියතා අතිමානො උසූයා;
ලොභො ච දොසො ච මදො ච මොහො;
එතෙසු යුත්‌තා අනිරාමගන්‌ධා,
ආපායිකා නිවුතබ්‍රහ්‌මලොකා’’ති.
‘‘යථා ඛො අහං භොතො ආමගන්‌ධෙ භාසමානස්‌ස ආජානාමි. තෙ න සුනිම්‌මදයා අගාරං අජ්‌ඣාවසතා. පබ්‌බජිස්‌සාමහං, භො, අගාරස්‌මා අනගාරිය’’න්‌ති. ‘‘යස්‌සදානි භවං ගොවින්‌දො කාලං මඤ්‌ඤතී’’ති.
රෙණුරාජආමන්‌තනා
321. ‘‘අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන රෙණු රාජා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා රෙණුං රාජානං එතදවොච – ‘‘අඤ්‌ඤං දානි භවං පුරොහිතං පරියෙසතු, යො භොතො රජ්‌ජං අනුසාසිස්‌සති. ඉච්‌ඡාමහං, භො , අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතුං. යථා ඛො පන මෙ සුතං බ්‍රහ්‌මුනො ආමගන්‌ධෙ භාසමානස්‌ස, තෙ න සුනිම්‌මදයා අගාරං අජ්‌ඣාවසතා. පබ්‌බජිස්‌සාමහං, භො, අගාරස්‌මා අනගාරිය’’න්‌ති.
‘‘ආමන්‌තයාමි රාජානං, රෙණුං භූමිපතිං අහං;
ත්‌වං පජානස්‌සු රජ්‌ජෙන, නාහං පොරොහිච්‌චෙ රමෙ’’.
‘‘සචෙ තෙ ඌනං කාමෙහි, අහං පරිපූරයාමි තෙ;
යො තං හිංසති වාරෙමි, භූමිසෙනාපති අහං;
තුවං පිතා අහං පුත්‌තො, මා නො ගොවින්‌ද පාජහි’’ [පාජෙහි (අට්‌ඨකථායං සංවණ්‌ණිතපාඨන්‌තරං)].
‘‘නමත්‌ථි ඌනං කාමෙහි, හිංසිතා මෙ න විජ්‌ජති;
අමනුස්‌සවචො සුත්‌වා, තස්‌මාහං න ගහෙ රමෙ’’.
‘‘අමනුස්‌සො කථංවණ්‌ණො, කිං තෙ අත්‌ථං අභාසථ;
යඤ්‌ච සුත්‌වා ජහාසි නො, ගෙහෙ අම්‌හෙ ච කෙවලී’’.
‘‘උපවුත්‌ථස්‌ස මෙ පුබ්‌බෙ, යිට්‌ඨුකාමස්‌ස මෙ සතො;
අග්‌ගි පජ්‌ජලිතො ආසි, කුසපත්‌තපරිත්‌ථතො’’.
‘‘තතො මෙ බ්‍රහ්‌මා පාතුරහු, බ්‍රහ්‌මලොකා සනන්‌තනො;
සො මෙ පඤ්‌හං වියාකාසි, තං සුත්‌වා න ගහෙ රමෙ’’.
‘‘සද්‌දහාමි අහං භොතො, යං ත්‌වං ගොවින්‌ද භාසසි;
අමනුස්‌සවචො සුත්‌වා, කථං වත්‌තෙථ අඤ්‌ඤථා.
‘‘තෙ තං අනුවත්‌තිස්‌සාම, සත්‌ථා ගොවින්‌ද නො භවං;
මණි යථා වෙළුරියො, අකාචො විමලො සුභො;
එවං සුද්‌ධා චරිස්‌සාම, ගොවින්‌දස්‌සානුසාසනෙ’’ති.
‘‘‘සචෙ භවං ගොවින්‌දො අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සති, මයම්‌පි අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාම. අථ යා තෙ ගති, සා නො ගති භවිස්‌සතී’’ති.
ඡ ඛත්‌තියආමන්‌තනා
322. ‘‘අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන තෙ ඡ ඛත්‌තියා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා තෙ ඡ ඛත්‌තියෙ එතදවොච – ‘‘අඤ්‌ඤං දානි භවන්‌තො පුරොහිතං පරියෙසන්‌තු, යො භවන්‌තානං රජ්‌ජෙ අනුසාසිස්‌සති. ඉච්‌ඡාමහං, භො, අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතුං. යථා ඛො පන මෙ සුතං බ්‍රහ්‌මුනො ආමගන්‌ධෙ භාසමානස්‌ස, තෙ න සුනිම්‌මදයා අගාරං අජ්‌ඣාවසතා. පබ්‌බජිස්‌සාමහං, භො, අගාරස්‌මා අනගාරිය’’න්‌ති. අථ ඛො, භො, තෙ ඡ ඛත්‌තියා එකමන්‌තං අපක්‌කම්‌ම එවං සමචින්‌තෙසුං – ‘‘ඉමෙ ඛො බ්‍රාහ්‌මණා නාම ධනලුද්‌ධා; යංනූන මයං මහාගොවින්‌දං බ්‍රාහ්‌මණං ධනෙන සික්‌ඛෙය්‍යාමා’’ති. තෙ මහාගොවින්‌දං බ්‍රාහ්‌මණං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවමාහංසු – ‘‘සංවිජ්‌ජති ඛො, භො, ඉමෙසු සත්‌තසු රජ්‌ජෙසු පහූතං සාපතෙය්‍යං, තතො භොතො යාවතකෙන අත්‌ථො, තාවතකං ආහරීයත’’න්‌ති. ‘‘අලං, භො, මමපිදං පහූතං සාපතෙය්‍යං භවන්‌තානංයෙව වාහසා. තමහං සබ්‌බං පහාය අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාමි. යථා ඛො පන මෙ සුතං බ්‍රහ්‌මුනො ආමගන්‌ධෙ භාසමානස්‌ස, තෙ න සුනිම්‌මදයා අගාරං අජ්‌ඣාවසතා, පබ්‌බජිස්‌සාමහං, භො, අගාරස්‌මා අනගාරිය’’න්‌ති. අථ ඛො, භො, තෙ ඡ ඛත්‌තියා එකමන්‌තං අපක්‌කම්‌ම එවං සමචින්‌තෙසුං – ‘‘ඉමෙ ඛො බ්‍රාහ්‌මණා නාම ඉත්‌ථිලුද්‌ධා; යංනූන මයං මහාගොවින්‌දං බ්‍රාහ්‌මණං ඉත්‌ථීහි සික්‌ඛෙය්‍යාමා’’ති. තෙ මහාගොවින්‌දං බ්‍රාහ්‌මණං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවමාහංසු – ‘‘සංවිජ්‌ජන්‌ති ඛො, භො, ඉමෙසු සත්‌තසු රජ්‌ජෙසු පහූතා ඉත්‌ථියො, තතො භොතො යාවතිකාහි අත්‌ථො, තාවතිකා ආනීයත’’න්‌ති. ‘‘අලං, භො, මමපිමා [මමපිතා (ක.), මමපි (සී.)] චත්‌තාරීසා භරියා සාදිසියො. තාපාහං සබ්‌බා පහාය අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාමි. යථා ඛො පන මෙ සුතං බ්‍රහ්‌මුනො ආමගන්‌ධෙ භාසමානස්‌ස, තෙ න සුනිම්‌මදයා අගාරං අජ්‌ඣාවසතා, පබ්‌බජිස්‌සාමහං, භො, අගාරස්‌මා අනගාරියන්‌ති’’.
323. ‘‘සචෙ භවං ගොවින්‌දො අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සති, මයම්‌පි අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාම, අථ යා තෙ ගති, සා නො ගති භවිස්‌සතීති.
‘‘සචෙ ජහථ කාමානි, යත්‌ථ සත්‌තො පුථුජ්‌ජනො;
ආරම්‌භව්‌හො දළ්‌හා හොථ, ඛන්‌තිබලසමාහිතා.
‘‘එස මග්‌ගො උජුමග්‌ගො, එස මග්‌ගො අනුත්‌තරො;
සද්‌ධම්‌මො සබ්‌භි රක්‌ඛිතො, බ්‍රහ්‌මලොකූපපත්‌තියාති.
‘‘තෙන හි භවං ගොවින්‌දො සත්‌ත වස්‌සානි ආගමෙතු. සත්‌තන්‌නං වස්‌සානං අච්‌චයෙන මයම්‌පි අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාම, අථ යා තෙ ගති, සා නො ගති භවිස්‌සතී’’ති.
‘‘‘අතිචිරං ඛො, භො, සත්‌ත වස්‌සානි, නාහං සක්‌කොමි, භවන්‌තෙ, සත්‌ත වස්‌සානි ආගමෙතුං. කො නු ඛො පන, භො, ජානාති ජීවිතානං! ගමනීයො සම්‌පරායො, මන්‌තායං [මන්‌තාය (බහූසු)] බොද්‌ධබ්‌බං, කත්‌තබ්‌බං කුසලං, චරිතබ්‌බං බ්‍රහ්‌මචරියං, නත්‌ථි ජාතස්‌ස අමරණං. යථා ඛො පන මෙ සුතං බ්‍රහ්‌මුනො ආමගන්‌ධෙ භාසමානස්‌ස, තෙ න සුනිම්‌මදයා අගාරං අජ්‌ඣාවසතා, පබ්‌බජිස්‌සාමහං, භො, අගාරස්‌මා අනගාරිය’’’න්‌ති. ‘‘තෙන හි භවං ගොවින්‌දො ඡබ්‌බස්‌සානි ආගමෙතු…පෙ.… පඤ්‌ච වස්‌සානි ආගමෙතු… චත්‌තාරි වස්‌සානි ආගමෙතු… තීණි වස්‌සානි ආගමෙතු… ද්‌වෙ වස්‌සානි ආගමෙතු… එකං වස්‌සං ආගමෙතු, එකස්‌ස වස්‌සස්‌ස අච්‌චයෙන මයම්‌පි අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාම, අථ යා තෙ ගති, සා නො ගති භවිස්‌සතී’’ති.
‘‘‘අතිචිරං ඛො, භො, එකං වස්‌සං, නාහං සක්‌කොමි භවන්‌තෙ එකං වස්‌සං ආගමෙතුං. කො නු ඛො පන, භො, ජානාති ජීවිතානං! ගමනීයො සම්‌පරායො, මන්‌තායං බොද්‌ධබ්‌බං, කත්‌තබ්‌බං කුසලං , චරිතබ්‌බං බ්‍රහ්‌මචරියං, නත්‌ථි ජාතස්‌ස අමරණං. යථා ඛො පන මෙ සුතං බ්‍රහ්‌මුනො ආමගන්‌ධෙ භාසමානස්‌ස, තෙ න සුනිම්‌මදයා අගාරං අජ්‌ඣාවසතා, පබ්‌බජිස්‌සාමහං, භො, අගාරස්‌මා අනගාරිය’’න්‌ති. ‘‘තෙන හි භවං ගොවින්‌දො සත්‌ත මාසානි ආගමෙතු, සත්‌තන්‌නං මාසානං අච්‌චයෙන මයම්‌පි අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාම, අථ යා තෙ ගති, සා නො ගති භවිස්‌සතී’’ති.
‘‘‘අතිචිරං ඛො, භො, සත්‌ත මාසානි, නාහං සක්‌කොමි භවන්‌තෙ සත්‌ත මාසානි ආගමෙතුං. කො නු ඛො පන, භො, ජානාති ජීවිතානං. ගමනීයො සම්‌පරායො, මන්‌තායං බොද්‌ධබ්‌බං , කත්‌තබ්‌බං කුසලං, චරිතබ්‌බං බ්‍රහ්‌මචරියං, නත්‌ථි ජාතස්‌ස අමරණං. යථා ඛො පන මෙ සුතං බ්‍රහ්‌මුනො ආමගන්‌ධෙ භාසමානස්‌ස, තෙ න සුනිම්‌මදයා අගාරං අජ්‌ඣාවසතා, පබ්‌බජිස්‌සාමහං, භො, අගාරස්‌මා අනගාරිය’’න්‌ති.
‘‘‘තෙන හි භවං ගොවින්‌දො ඡ මාසානි ආගමෙතු…පෙ.… පඤ්‌ච මාසානි ආගමෙතු… චත්‌තාරි මාසානි ආගමෙතු… තීණි මාසානි ආගමෙතු… ද්‌වෙ මාසානි ආගමෙතු… එකං මාසං ආගමෙතු… අද්‌ධමාසං ආගමෙතු, අද්‌ධමාසස්‌ස අච්‌චයෙන මයම්‌පි අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාම, අථ යා තෙ ගති, සා නො ගති භවිස්‌සතී’’ති.
‘‘‘අතිචිරං ඛො, භො, අද්‌ධමාසො, නාහං සක්‌කොමි භවන්‌තෙ අද්‌ධමාසං ආගමෙතුං. කො නු ඛො පන, භො, ජානාති ජීවිතානං! ගමනීයො සම්‌පරායො, මන්‌තායං බොද්‌ධබ්‌බං, කත්‌තබ්‌බං කුසලං, චරිතබ්‌බං බ්‍රහ්‌මචරියං, නත්‌ථි ජාතස්‌ස අමරණං. යථා ඛො පන මෙ සුතං බ්‍රහ්‌මුනො ආමගන්‌ධෙ භාසමානස්‌ස, තෙ න සුනිම්‌මදයා අගාරං අජ්‌ඣාවසතා, පබ්‌බජිස්‌සාමහං, භො, අගාරස්‌මා අනගාරිය’’න්‌ති. ‘‘තෙන හි භවං ගොවින්‌දො සත්‌තාහං ආගමෙතු, යාව මයං සකෙ පුත්‌තභාතරො රජ්‌ජෙන[රජ්‌ජෙ (ස්‍යා.)] අනුසාසිස්‌සාම, සත්‌තාහස්‌ස අච්‌චයෙන මයම්‌පි අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාම, අථ යා තෙ ගති, සා නො ගති භවිස්‌සතී’’ති. ‘‘න චිරං ඛො, භො, සත්‌තාහං, ආගමෙස්‌සාමහං භවන්‌තෙ සත්‌තාහ’’න්‌ති.
බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලාදීනං ආමන්‌තනා
324. ‘‘අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන තෙ සත්‌ත ච බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා සත්‌ත ච න්‌හාතකසතානි තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා තෙ සත්‌ත ච බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලෙ සත්‌ත ච න්‌හාතකසතානි එතදවොච – ‘‘අඤ්‌ඤං දානි භවන්‌තො ආචරියං පරියෙසන්‌තු, යො භවන්‌තානං මන්‌තෙ වාචෙස්‌සති. ඉච්‌ඡාමහං, භො, අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතුං. යථා ඛො පන මෙ සුතං බ්‍රහ්‌මුනො ආමගන්‌ධෙ භාසමානස්‌ස. තෙ න සුනිම්‌මදයා අගාරං අජ්‌ඣාවසතා, පබ්‌බජිස්‌සාමහං, භො, අගාරස්‌මා අනගාරිය’’න්‌ති. ‘‘මා භවං ගොවින්‌දො අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජි. පබ්‌බජ්‌ජා, භො, අප්‌පෙසක්‌ඛා ච අප්‌පලාභා ච; බ්‍රහ්‌මඤ්‌ඤං මහෙසක්‌ඛඤ්‌ච මහාලාභඤ්‌චා’’ති. ‘‘මා භවන්‌තො එවං අවචුත්‌ථ – ‘‘පබ්‌බජ්‌ජා අප්‌පෙසක්‌ඛා ච අප්‌පලාභා ච, බ්‍රහ්‌මඤ්‌ඤං මහෙසක්‌ඛඤ්‌ච මහාලාභඤ්‌චා’’ති. කො නු ඛො, භො, අඤ්‌ඤත්‍ර මයා මහෙසක්‌ඛතරො වා මහාලාභතරො වා! අහඤ්‌හි, භො, එතරහි රාජාව රඤ්‌ඤං බ්‍රහ්‌මාව බ්‍රාහ්‌මණානං [බ්‍රහ්‌මානං (සී. පී. ක.)] දෙවතාව ගහපතිකානං. තමහං සබ්‌බං පහාය අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාමි. යථා ඛො පන මෙ සුතං බ්‍රහ්‌මුනො ආමගන්‌ධෙ භාසමානස්‌ස, තෙ න සුනිම්‌මදයා අගාරං අජ්‌ඣාවසතා. පබ්‌බජිස්‌සාමහං, භො, අගාරස්‌මා අනගාරිය’’න්‌ති. ‘‘සචෙ භවං ගොවින්‌දො අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සති, මයම්‌පි අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාම, අථ යා තෙ ගති, සා නො ගති භවිස්‌සතී’’ති.
භරියානං ආමන්‌තනා
325. ‘‘අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො යෙන චත්‌තාරීසා භරියා සාදිසියො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා චත්‌තාරීසා භරියා සාදිසියො එතදවොච – ‘‘යා භොතීනං ඉච්‌ඡති, සකානි වා ඤාතිකුලානි ගච්‌ඡතු අඤ්‌ඤං වා භත්‌තාරං පරියෙසතු. ඉච්‌ඡාමහං, භොතී, අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතුං. යථා ඛො පන මෙ සුතං බ්‍රහ්‌මුනො ආමගන්‌ධෙ භාසමානස්‌ස, තෙ න සුනිම්‌මදයා අගාරං අජ්‌ඣාවසතා. පබ්‌බජිස්‌සාමහං, භොතී, අගාරස්‌මා අනගාරිය’’න්‌ති. ‘‘ත්‌වඤ්‌ඤෙව නො ඤාති ඤාතිකාමානං, ත්‌වං පන භත්‌තා භත්‌තුකාමානං. සචෙ භවං ගොවින්‌දො අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සති, මයම්‌පි අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිස්‌සාම, අථ යා තෙ ගති, සා නො ගති භවිස්‌සතී’’ති.
මහාගොවින්‌දපබ්‌බජ්‌ජා
326. ‘‘අථ ඛො, භො, මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො තස්‌ස සත්‌තාහස්‌ස අච්‌චයෙන කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජි. පබ්‌බජිතං පන මහාගොවින්‌දං බ්‍රාහ්‌මණං සත්‌ත ච රාජානො ඛත්‌තියා මුද්‌ධාවසිත්‌තා සත්‌ත ච බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා සත්‌ත ච න්‌හාතකසතානි චත්‌තාරීසා ච භරියා සාදිසියො අනෙකානි ච ඛත්‌තියසහස්‌සානි අනෙකානි ච බ්‍රාහ්‌මණසහස්‌සානි අනෙකානි ච ගහපතිසහස්‌සානි අනෙකෙහි ච ඉත්‌ථාගාරෙහි ඉත්‌ථියො කෙසමස්‌සුං ඔහාරෙත්‌වා කාසායානි වත්‌ථානි අච්‌ඡාදෙත්‌වා මහාගොවින්‌දං බ්‍රාහ්‌මණං අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතං අනුපබ්‌බජිංසු. තාය සුදං, භො, පරිසාය පරිවුතො මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො ගාමනිගමරාජධානීසු චාරිකං චරති. යං ඛො පන, භො, තෙන සමයෙන මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො ගාමං වා නිගමං වා උපසඞ්‌කමති, තත්‌ථ රාජාව හොති රඤ්‌ඤං, බ්‍රහ්‌මාව බ්‍රාහ්‌මණානං, දෙවතාව ගහපතිකානං. තෙන ඛො පන සමයෙන මනුස්‌සා ඛිපන්‌ති වා උපක්‌ඛලන්‌ති වා තෙ එවමාහංසු – ‘‘නමත්‌ථු මහාගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස, නමත්‌ථු සත්‌ත පුරොහිතස්‌සා’’’ති.
327. ‘‘මහාගොවින්‌දො, භො, බ්‍රාහ්‌මණො මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහාසි, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං. ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහාසි. කරුණාසහගතෙන චෙතසා…පෙ.… මුදිතාසහගතෙන චෙතසා…පෙ.… උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා…පෙ.… අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහාසි සාවකානඤ්‌ච බ්‍රහ්‌මලොකසහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙසි.
328. ‘‘යෙ ඛො පන, භො, තෙන සමයෙන මහාගොවින්‌දස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස සාවකා සබ්‌බෙන සබ්‌බං සාසනං ආජානිංසු. තෙ කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං බ්‍රහ්‌මලොකං උපපජ්‌ජිංසු. යෙ න සබ්‌බෙන සබ්‌බං සාසනං ආජානිංසු, තෙ කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අප්‌පෙකච්‌චෙ පරනිම්‌මිතවසවත්‌තීනං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජිංසු; අප්‌පෙකච්‌චෙ නිම්‌මානරතීනං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජිංසු; අප්‌පෙකච්‌චෙ තුසිතානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජිංසු; අප්‌පෙකච්‌චෙ යාමානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජිංසු; අප්‌පෙකච්‌චෙ තාවතිංසානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජිංසු; අප්‌පෙකච්‌චෙ චාතුමහාරාජිකානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජිංසු; යෙ සබ්‌බනිහීනං කායං පරිපූරෙසුං තෙ ගන්‌ධබ්‌බකායං පරිපූරෙසුං. ඉති ඛො, භො [පන (ස්‍යා. ක.)], සබ්‌බෙසංයෙව තෙසං කුලපුත්‌තානං අමොඝා පබ්‌බජ්‌ජා අහොසි අවඤ්‌ඣා සඵලා සඋද්‍රයා’’’ති.
329. ‘‘සරති තං භගවා’’ති? ‘‘සරාමහං, පඤ්‌චසිඛ. අහං තෙන සමයෙන මහාගොවින්‌දො බ්‍රාහ්‌මණො අහොසිං. අහං තෙසං සාවකානං බ්‍රහ්‌මලොකසහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙසිං. තං ඛො පන මෙ, පඤ්‌චසිඛ, බ්‍රහ්‌මචරියං න නිබ්‌බිදාය න විරාගාය න නිරොධාය න උපසමාය න අභිඤ්‌ඤාය න සම්‌බොධාය න නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති, යාවදෙව බ්‍රහ්‌මලොකූපපත්‌තියා.
ඉදං ඛො පන මෙ, පඤ්‌චසිඛ, බ්‍රහ්‌මචරියං එකන්‌තනිබ්‌බිදාය විරාගාය නිරොධාය උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති. කතමඤ්‌ච තං, පඤ්‌චසිඛ, බ්‍රහ්‌මචරියං එකන්‌තනිබ්‌බිදාය විරාගාය නිරොධාය උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති? අයමෙව අරියො අට්‌ඨඞ්‌ගිකො මග්‌ගො. සෙය්‍යථිදං – සම්‌මාදිට්‌ඨි සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො සම්‌මාවාචා සම්‌මාකම්‌මන්‌තො සම්‌මාආජීවො සම්‌මාවායාමො සම්‌මාසති සම්‌මාසමාධි. ඉදං ඛො තං, පඤ්‌චසිඛ, බ්‍රහ්‌මචරියං එකන්‌තනිබ්‌බිදාය විරාගාය නිරොධාය උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති.
330. ‘‘යෙ ඛො පන මෙ, පඤ්‌චසිඛ, සාවකා සබ්‌බෙන සබ්‌බං සාසනං ආජානන්‌ති, තෙ ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරන්‌ති; යෙ න සබ්‌බෙන සබ්‌බං සාසනං ආජානන්‌ති, තෙ පඤ්‌චන්‌නං ඔරම්‌භාගියානං සංයොජනානං පරික්‌ඛයාඔපපාතිකා හොන්‌ති තත්‌ථ පරිනිබ්‌බායිනො අනාවත්‌තිධම්‌මා තස්‌මා ලොකා. යෙ න සබ්‌බෙන සබ්‌බං සාසනං ආජානන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා රාගදොසමොහානං තනුත්‌තා සකදාගාමිනො හොන්‌ති සකිදෙව ඉමං ලොකං ආගන්‌ත්‌වා දුක්‌ඛස්‌සන්‌තං කරිස්‌සන්‌ති [කරොන්‌ති (සී. පී.)]. යෙ න සබ්‌බෙන සබ්‌බං සාසනං ආජානන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා සොතාපන්‌නා හොන්‌ති අවිනිපාතධම්‌මා නියතා සම්‌බොධිපරායණා. ඉති ඛො, පඤ්‌චසිඛ, සබ්‌බෙසංයෙව ඉමෙසං කුලපුත්‌තානං අමොඝා පබ්‌බජ්‌ජා [පබ්‌බජා අහොසි (ක.)] අවඤ්‌ඣා සඵලා සඋද්‍රයා’’ති.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනො පඤ්‌චසිඛො ගන්‌ධබ්‌බපුත්‌තො භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දිත්‌වා අනුමොදිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා තත්‌ථෙවන්‌තරධායීති.
මහාගොවින්‌දසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං ඡට්‌ඨං.
No comments:
Post a Comment