13. තෙවිජ්‌ජසුත්‌තං
මෙම සුත්‍ර දේශනාවේ සිංහල පරිවර්තනයට මෙතැනින් පිවිසෙන්න
සිංහල පරිවර්ථනය සදහා font මෙතැනින් ලබාගන්න
518. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා කොසලෙසු චාරිකං චරමානො මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං පඤ්‌චමත්‌තෙහි භික්‌ඛුසතෙහි යෙන මනසාකටං නාම කොසලානං බ්‍රාහ්‌මණගාමො තදවසරි. තත්‍ර සුදං භගවා මනසාකටෙ විහරති උත්‌තරෙන මනසාකටස්‌ස අචිරවතියා නදියා තීරෙ අම්‌බවනෙ.
519. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්‌බහුලා අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා මනසාකටෙ පටිවසන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – චඞ්‌කී බ්‍රාහ්‌මණො තාරුක්‌ඛො බ්‍රාහ්‌මණො පොක්‌ඛරසාති බ්‍රාහ්‌මණො ජාණුසොණි බ්‍රාහ්‌මණො තොදෙය්‍යො බ්‍රාහ්‌මණො අඤ්‌ඤෙ ච අභිඤ්‌ඤාතා අභිඤ්‌ඤාතා බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා.
520. අථ ඛො වාසෙට්‌ඨභාරද්‌වාජානං මාණවානං ජඞ්‌ඝවිහාරං අනුචඞ්‌කමන්‌තානං අනුවිචරන්‌තානං මග්‌ගාමග්‌ගෙ කථා උදපාදි. අථ ඛො වාසෙට්‌ඨො මාණවො එවමාහ – ‘‘අයමෙව උජුමග්‌ගො, අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතාය, ය්‌වායං අක්‌ඛාතො බ්‍රාහ්‌මණෙන පොක්‌ඛරසාතිනා’’ති. භාරද්‌වාජොපි මාණවො එවමාහ – ‘‘අයමෙව උජුමග්‌ගො, අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො, නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතාය, ය්‌වායං අක්‌ඛාතො බ්‍රාහ්‌මණෙන තාරුක්‌ඛෙනා’’ති. නෙව ඛො අසක්‌ඛි වාසෙට්‌ඨො මාණවො භාරද්‌වාජං මාණවං සඤ්‌ඤාපෙතුං, න පන අසක්‌ඛි භාරද්‌වාජො මාණවොපි වාසෙට්‌ඨං මාණවං සඤ්‌ඤාපෙතුං.
521. අථ ඛො වාසෙට්‌ඨො මාණවො භාරද්‌වාජං මාණවං ආමන්‌තෙසි – ‘‘අයං ඛො, භාරද්‌වාජ, සමණො ගොතමො සක්‍යපුත්‌තො සක්‍යකුලා පබ්‌බජිතො මනසාකටෙ විහරති උත්‌තරෙන මනසාකටස්‌ස අචිරවතියා නදියා තීරෙ අම්‌බවනෙ. තං ඛො පන භවන්‌තං ගොතමං එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා’’ති . ආයාම, භො භාරද්‌වාජ, යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්‌කමිස්‌සාම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා එතමත්‌ථං සමණං ගොතමං පුච්‌ඡිස්‌සාම. යථා නො සමණො ගොතමො බ්‍යාකරිස්‌සති, තථා නං ධාරෙස්‌සාමා’’ති. ‘‘එවං, භො’’ති ඛො භාරද්‌වාජො මාණවො වාසෙට්‌ඨස්‌ස මාණවස්‌ස පච්‌චස්‌සොසි.
මග්‌ගාමග්‌ගකථා
522. අථ ඛො වාසෙට්‌ඨභාරද්‌වාජා මාණවා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවතා සද්‌ධිං සම්‌මොදිංසු. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො වාසෙට්‌ඨො මාණවො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘ඉධ, භො ගොතම, අම්‌හාකං ජඞ්‌ඝවිහාරං අනුචඞ්‌කමන්‌තානං අනුවිචරන්‌තානං මග්‌ගාමග්‌ගෙ කථා උදපාදි. අහං එවං වදාමි – ‘අයමෙව උජුමග්‌ගො, අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතාය, ය්‌වායං අක්‌ඛාතො බ්‍රාහ්‌මණෙන පොක්‌ඛරසාතිනා’ති. භාරද්‌වාජො මාණවො එවමාහ – ‘අයමෙව උජුමග්‌ගො අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතාය, ය්‌වායං අක්‌ඛාතො බ්‍රාහ්‌මණෙන තාරුක්‌ඛෙනා’ති. එත්‌ථ, භො ගොතම, අත්‌ථෙව විග්‌ගහො, අත්‌ථි විවාදො, අත්‌ථි නානාවාදො’’ති.
523. ‘‘ඉති කිර , වාසෙට්‌ඨ, ත්‌වං එවං වදෙසි – ‘‘අයමෙව උජුමග්‌ගො, අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතාය, ය්‌වායං අක්‌ඛාතො බ්‍රාහ්‌මණෙන පොක්‌ඛරසාතිනා’’ති. භාරද්‌වාජො මාණවො එවමාහ – ‘‘අයමෙව උජුමග්‌ගො අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතාය, ය්‌වායං අක්‌ඛාතො බ්‍රාහ්‌මණෙන තාරුක්‌ඛෙනා’’ති. අථ කිස්‌මිං පන වො, වාසෙට්‌ඨ, විග්‌ගහො, කිස්‌මිං විවාදො, කිස්‌මිං නානාවාදො’’ති?
524. ‘‘මග්‌ගාමග්‌ගෙ, භො ගොතම. කිඤ්‌චාපි, භො ගොතම, බ්‍රාහ්‌මණා නානාමග්‌ගෙ පඤ්‌ඤපෙන්‌ති, අද්‌ධරියා බ්‍රාහ්‌මණා තිත්‌තිරියා බ්‍රාහ්‌මණා ඡන්‌දොකා බ්‍රාහ්‌මණා බව්‌හාරිජ්‌ඣා බ්‍රාහ්‌මණා, අථ ඛො සබ්‌බානි තානි නිය්‍යානිකා නිය්‍යන්‌ති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතාය.
‘‘සෙය්‍යථාපි , භො ගොතම, ගාමස්‌ස වා නිගමස්‌ස වා අවිදූරෙ බහූනි චෙපි නානාමග්‌ගානි භවන්‌ති, අථ ඛො සබ්‌බානි තානි ගාමසමොසරණානි භවන්‌ති; එවමෙව ඛො, භො ගොතම, කිඤ්‌චාපි බ්‍රාහ්‌මණා නානාමග්‌ගෙ පඤ්‌ඤපෙන්‌ති, අද්‌ධරියා බ්‍රාහ්‌මණා තිත්‌තිරියා බ්‍රාහ්‌මණා ඡන්‌දොකා බ්‍රාහ්‌මණා බව්‌හාරිජ්‌ඣා බ්‍රාහ්‌මණා, අථ ඛො සබ්‌බානි තානි නිය්‍යානිකා නිය්‍යන්‌ති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතායා’’ති.
වාසෙට්‌ඨමාණවානුයොගො
525. ‘‘නිය්‍යන්‌තීති වාසෙට්‌ඨ වදෙසි’’? ‘‘නිය්‍යන්‌තීති, භො ගොතම, වදාමි’’. ‘‘නිය්‍යන්‌තීති, වාසෙට්‌ඨ, වදෙසි’’? ‘‘නිය්‍යන්‌තීති, භො ගොතම, වදාමි’’. ‘‘නිය්‍යන්‌තීති, වාසෙට්‌ඨ, වදෙසි’’? ‘‘නිය්‍යන්‌තී’’ති, භො ගොතම, වදාමි’’.
‘‘කිං පන, වාසෙට්‌ඨ, අත්‌ථි කොචි තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං එකබ්‍රාහ්‌මණොපි, යෙන බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’ .
‘‘කිං පන, වාසෙට්‌ඨ, අත්‌ථි කොචි තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං එකාචරියොපි, යෙන බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.
‘‘කිං පන, වාසෙට්‌ඨ, අත්‌ථි කොචි තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං එකාචරියපාචරියොපි, යෙන බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.
‘‘කිං පන, වාසෙට්‌ඨ, අත්‌ථි කොචි තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං යාව සත්‌තමා ආචරියාමහයුගා [සත්‌තමාචරියමහයුගා (ස්‍යා.)] යෙන බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.
526. ‘‘කිං පන, වාසෙට්‌ඨ, යෙපි තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං පුබ්‌බකා ඉසයො මන්‌තානං කත්‌තාරො මන්‌තානං පවත්‌තාරො, යෙසමිදං එතරහි තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා පොරාණං මන්‌තපදං ගීතං පවුත්‌තං සමිහිතං [සමීහිතං (ස්‍යා.)], තදනුගායන්‌ති, තදනුභාසන්‌ති, භාසිතමනුභාසන්‌ති, වාචිතමනුවාචෙන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – අට්‌ඨකො වාමකො වාමදෙවො වෙස්‌සාමිත්‌තො යමතග්‌ගි අඞ්‌ගීරසො භාරද්‌වාජො වාසෙට්‌ඨො කස්‌සපො භගු. තෙපි එවමාහංසු – ‘මයමෙතං ජානාම, මයමෙතං පස්‌සාම, යත්‌ථ වා බ්‍රහ්‌මා, යෙන වා බ්‍රහ්‌මා, යහිං වා බ්‍රහ්‌මා’’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.
527. ‘‘ඉති කිර, වාසෙට්‌ඨ, නත්‌ථි කොචි තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං එකබ්‍රාහ්‌මණොපි, යෙන බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො. නත්‌ථි කොචි තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං එකාචරියොපි, යෙන බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො . නත්‌ථි කොචි තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං එකාචරියපාචරියොපි, යෙන බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො. නත්‌ථි කොචි තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං යාව සත්‌තමා ආචරියාමහයුගා යෙන බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො. යෙපි කිර තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං පුබ්‌බකා ඉසයො මන්‌තානං කත්‌තාරො මන්‌තානං පවත්‌තාරො, යෙසමිදං එතරහි තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා පොරාණං මන්‌තපදං ගීතං පවුත්‌තං සමිහිතං, තදනුගායන්‌ති, තදනුභාසන්‌ති, භාසිතමනුභාසන්‌ති, වාචිතමනුවාචෙන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – අට්‌ඨකො වාමකො වාමදෙවො වෙස්‌සාමිත්‌තො යමතග්‌ගි අඞ්‌ගීරසො භාරද්‌වාජො වාසෙට්‌ඨො කස්‌සපො භගු, තෙපි න එවමාහංසු – ‘මයමෙතං ජානාම, මයමෙතං පස්‌සාම, යත්‌ථ වා බ්‍රහ්‌මා, යෙන වා බ්‍රහ්‌මා, යහිං වා බ්‍රහ්‌මා’ති. තෙව තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා එවමාහංසු – ‘යං න ජානාම, යං න පස්‌සාම, තස්‌ස සහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙම. අයමෙව උජුමග්‌ගො අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො, නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතායා’’’ති.
528. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, නනු එවං සන්‌තෙ තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති? ‘‘අද්‌ධා ඛො, භො ගොතම, එවං සන්‌තෙ තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති.
‘‘සාධු, වාසෙට්‌ඨ, තෙ වත [තෙව (ක.)], වාසෙට්‌ඨ, තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා යං න ජානන්‌ති, යං න පස්‌සන්‌ති, තස්‌ස සහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙස්‌සන්‌ති. ‘අයමෙව උජුමග්‌ගො, අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො, නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතායා’ති, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
529. ‘‘සෙය්‍යථාපි, වාසෙට්‌ඨ, අන්‌ධවෙණි පරම්‌පරසංසත්‌තා පුරිමොපි න පස්‌සති, මජ්‌ඣිමොපි න පස්‌සති, පච්‌ඡිමොපි න පස්‌සති. එවමෙව ඛො, වාසෙට්‌ඨ, අන්‌ධවෙණූපමං මඤ්‌ඤෙ තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං භාසිතං, පුරිමොපි න පස්‌සති, මජ්‌ඣිමොපි න පස්‌සති, පච්‌ඡිමොපි න පස්‌සති. තෙසමිදං තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං භාසිතං හස්‌සකඤ්‌ඤෙව සම්‌පජ්‌ජති, නාමකඤ්‌ඤෙව සම්‌පජ්‌ජති, රිත්‌තකඤ්‌ඤෙව සම්‌පජ්‌ජති, තුච්‌ඡකඤ්‌ඤෙව සම්‌පජ්‌ජති.
530. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, පස්‌සන්‌ති තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා චන්‌දිමසූරියෙ, අඤ්‌ඤෙ චාපි බහුජනා, යතො ච චන්‌දිමසූරියා උග්‌ගච්‌ඡන්‌ති, යත්‌ථ ච ඔගච්‌ඡන්‌ති, ආයාචන්‌ති ථොමයන්‌ති පඤ්‌ජලිකා නමස්‌සමානා අනුපරිවත්‌තන්‌තී’’ති?
‘‘එවං, භො ගොතම, පස්‌සන්‌ති තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා චන්‌දිමසූරියෙ, අඤ්‌ඤෙ චාපි බහුජනා, යතො ච චන්‌දිමසූරියා උග්‌ගච්‌ඡන්‌ති, යත්‌ථ ච ඔගච්‌ඡන්‌ති, ආයාචන්‌ති ථොමයන්‌ති පඤ්‌ජලිකා නමස්‌සමානා අනුපරිවත්‌තන්‌තී’’ති.
531. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, යං පස්‌සන්‌ති තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා චන්‌දිමසූරියෙ, අඤ්‌ඤෙ චාපි බහුජනා, යතො ච චන්‌දිමසූරියා උග්‌ගච්‌ඡන්‌ති, යත්‌ථ ච ඔගච්‌ඡන්‌ති, ආයාචන්‌ති ථොමයන්‌ති පඤ්‌ජලිකා නමස්‌සමානා අනුපරිවත්‌තන්‌ති, පහොන්‌ති තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා චන්‌දිමසූරියානං සහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙතුං – ‘‘අයමෙව උජුමග්‌ගො, අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො, නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස චන්‌දිමසූරියානං සහබ්‍යතායා’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.
‘‘ඉති කිර, වාසෙට්‌ඨ, යං පස්‌සන්‌ති තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා චන්‌දිමසූරියෙ, අඤ්‌ඤෙ චාපි බහුජනා, යතො ච චන්‌දිමසූරියා උග්‌ගච්‌ඡන්‌ති, යත්‌ථ ච ඔගච්‌ඡන්‌ති, ආයාචන්‌ති ථොමයන්‌ති පඤ්‌ජලිකා නමස්‌සමානා අනුපරිවත්‌තන්‌ති, තෙසම්‌පි නප්‌පහොන්‌ති චන්‌දිමසූරියානං සහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙතුං – ‘‘අයමෙව උජුමග්‌ගො, අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො, නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස චන්‌දිමසූරියානං සහබ්‍යතායා’’ති.
532. ‘‘ඉති පන [කිං පන (සී. ස්‍යා. පී.)] න කිර තෙවිජ්‌ජෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො. නපි කිර තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං ආචරියෙහි බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො. නපි කිර තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං ආචරියපාචරියෙහි බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො. නපි කිර තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං යාව සත්‌තමා [සත්‌තමෙහි (?)] ආචරියාමහයුගෙහි බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො. යෙපි කිර තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං පුබ්‌බකා ඉසයො මන්‌තානං කත්‌තාරො මන්‌තානං පවත්‌තාරො, යෙසමිදං එතරහි තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා පොරාණං මන්‌තපදං ගීතං පවුත්‌තං සමිහිතං, තදනුගායන්‌ති, තදනුභාසන්‌ති, භාසිතමනුභාසන්‌ති, වාචිතමනුවාචෙන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – අට්‌ඨකො වාමකො වාමදෙවොවෙස්‌සාමිත්‌තො යමතග්‌ගි අඞ්‌ගීරසො භාරද්‌වාජො වාසෙට්‌ඨො කස්‌සපො භගු, තෙපි න එවමාහංසු – ‘‘මයමෙතං ජානාම, මයමෙතං පස්‌සාම, යත්‌ථ වා බ්‍රහ්‌මා, යෙන වා බ්‍රහ්‌මා, යහිං වා බ්‍රහ්‌මා’’ති. තෙව තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා එවමාහංසු – ‘‘යං න ජානාම, යං න පස්‌සාම, තස්‌ස සහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙම – අයමෙව උජුමග්‌ගො අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතායා’’ති.
533. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, නනු එවං සන්‌තෙ තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති? ‘‘අද්‌ධා ඛො, භො ගොතම , එවං සන්‌තෙ තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති.
‘‘සාධු, වාසෙට්‌ඨ, තෙ වත, වාසෙට්‌ඨ, තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා යං න ජානන්‌ති, යං න පස්‌සන්‌ති, තස්‌ස සහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙස්‌සන්‌ති – ‘‘අයමෙව උජුමග්‌ගො, අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො, නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතායා’’ති, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
ජනපදකල්‍යාණීඋපමා
534. ‘‘සෙය්‍යථාපි, වාසෙට්‌ඨ, පුරිසො එවං වදෙය්‍ය – ‘‘අහං යා ඉමස්‌මිං ජනපදෙ ජනපදකල්‍යාණී, තං ඉච්‌ඡාමි, තං කාමෙමී’’ති. තමෙනං එවං වදෙය්‍යුං – ‘‘අම්‌භො පුරිස, යං ත්‌වං ජනපදකල්‍යාණිං ඉච්‌ඡසි කාමෙසි, ජානාසි තං ජනපදකල්‍යාණිං – ඛත්‌තියී වා බ්‍රාහ්‌මණී වා වෙස්‌සී වා සුද්‌දී වා’’ති? ඉති පුට්‌ඨො ‘‘නො’’ති වදෙය්‍ය.
‘‘තමෙනං එවං වදෙය්‍යුං – ‘‘අම්‌භො පුරිස, යං ත්‌වං ජනපදකල්‍යාණිං ඉච්‌ඡසි කාමෙසි, ජානාසි තං ජනපදකල්‍යාණිං – එවංනාමා එවංගොත්‌තාති වා, දීඝා වා රස්‌සා වා මජ්‌ඣිමා වා කාළී වා සාමා වා මඞ්‌ගුරච්‌ඡවී වාති, අමුකස්‌මිං ගාමෙ වා නිගමෙ වා නගරෙ වා’’ති? ඉති පුට්‌ඨො ‘නො’ති වදෙය්‍ය. තමෙනං එවං වදෙය්‍යුං – ‘‘අම්‌භො පුරිස, යං ත්‌වං න ජානාසි න පස්‌සසි, තං ත්‌වං ඉච්‌ඡසි කාමෙසී’’ති? ඉති පුට්‌ඨො ‘‘ආමා’’ති වදෙය්‍ය.
535. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, නනු එවං සන්‌තෙ තස්‌ස පුරිසස්‌ස අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති? ‘‘අද්‌ධා ඛො, භො ගොතම, එවං සන්‌තෙ තස්‌ස පුරිසස්‌ස අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති.
536. ‘‘එවමෙව ඛො, වාසෙට්‌ඨ, න කිර තෙවිජ්‌ජෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො, නපි කිර තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං ආචරියෙහි බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො, නපි කිර තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං ආචරියපාචරියෙහි බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො. නපි කිර තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං යාව සත්‌තමා ආචරියාමහයුගෙහි බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො. යෙපි කිර තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං පුබ්‌බකා ඉසයො මන්‌තානං කත්‌තාරො මන්‌තානං පවත්‌තාරො, යෙසමිදං එතරහි තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා පොරාණං මන්‌තපදං ගීතං පවුත්‌තං සමිහිතං, තදනුගායන්‌ති, තදනුභාසන්‌ති, භාසිතමනුභාසන්‌ති, වාචිතමනුවාචෙන්‌ති , සෙය්‍යථිදං – අට්‌ඨකො වාමකො වාමදෙවො වෙස්‌සාමිත්‌තො යමතග්‌ගි අඞ්‌ගීරසො භාරද්‌වාජො වාසෙට්‌ඨො කස්‌සපො භගු, තෙපි න එවමාහංසු – ‘‘මයමෙතං ජානාම, මයමෙතං පස්‌සාම, යත්‌ථ වා බ්‍රහ්‌මා, යෙන වා බ්‍රහ්‌මා, යහිං වා බ්‍රහ්‌මා’’ති. තෙව තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා එවමාහංසු – ‘‘යං න ජානාම, යං න පස්‌සාම, තස්‌ස සහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙම – අයමෙව උජුමග්‌ගො අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතායා’’ති.
537. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, නනු එවං සන්‌තෙ තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති? ‘‘අද්‌ධා ඛො, භො ගොතම, එවං සන්‌තෙ තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති.
‘‘සාධු, වාසෙට්‌ඨ, තෙ වත, වාසෙට්‌ඨ, තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා යං න ජානන්‌ති, යං න පස්‌සන්‌ති, තස්‌ස සහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙස්‌සන්‌ති – අයමෙව උජුමග්‌ගො අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතායාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
නිස්‌සෙණීඋපමා
538. ‘‘සෙය්‍යථාපි , වාසෙට්‌ඨ, පුරිසො චාතුමහාපථෙ නිස්‌සෙණිං කරෙය්‍ය – පාසාදස්‌ස ආරොහණාය. තමෙනං එවං වදෙය්‍යුං – ‘‘අම්‌භො පුරිස, යස්‌ස ත්‌වං [යං ත්‌වං (ස්‍යා.)] පාසාදස්‌ස ආරොහණාය නිස්‌සෙණිං කරොසි, ජානාසි තං පාසාදං – පුරත්‌ථිමාය වා දිසාය දක්‌ඛිණාය වා දිසාය පච්‌ඡිමාය වා දිසාය උත්‌තරාය වා දිසාය උච්‌චො වා නීචො වා මජ්‌ඣිමො වා’’ති? ඉති පුට්‌ඨො ‘‘නො’’ති වදෙය්‍ය.
‘‘තමෙනං එවං වදෙය්‍යුං – ‘‘අම්‌භො පුරිස, යං ත්‌වං න ජානාසි, න පස්‌සසි, තස්‌ස ත්‌වං පාසාදස්‌ස ආරොහණාය නිස්‌සෙණිං කරොසී’’ති? ඉති පුට්‌ඨො ‘‘ආමා’’ති වදෙය්‍ය.
539. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, නනු එවං සන්‌තෙ තස්‌ස පුරිසස්‌ස අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති? ‘‘අද්‌ධා ඛො, භො ගොතම, එවං සන්‌තෙ තස්‌ස පුරිසස්‌ස අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති.
540. ‘‘එවමෙව ඛො, වාසෙට්‌ඨ, න කිර තෙවිජ්‌ජෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො, නපි කිර තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං ආචරියෙහි බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො, නපි කිර තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං ආචරියපාචරියෙහි බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො, නපි කිර තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං යාව සත්‌තමා ආචරියාමහයුගෙහි බ්‍රහ්‌මා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො. යෙපි කිර තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං පුබ්‌බකා ඉසයො මන්‌තානං කත්‌තාරො මන්‌තානං පවත්‌තාරො, යෙසමිදං එතරහි තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා පොරාණං මන්‌තපදං ගීතං පවුත්‌තං සමිහිතං, තදනුගායන්‌ති, තදනුභාසන්‌ති, භාසිතමනුභාසන්‌ති, වාචිතමනුවාචෙන්‌ති, සෙය්‍යථිදං – අට්‌ඨකො වාමකො වාමදෙවො වෙස්‌සාමිත්‌තො යමතග්‌ගි අඞ්‌ගීරසො භාරද්‌වාජො වාසෙට්‌ඨො කස්‌සපො භගු, තෙපි න එවමාහංසු – මයමෙතං ජානාම , මයමෙතං පස්‌සාම, යත්‌ථ වා බ්‍රහ්‌මා, යෙන වා බ්‍රහ්‌මා, යහිං වා බ්‍රහ්‌මාති. තෙව තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා එවමාහංසු – ‘‘යං න ජානාම, යං න පස්‌සාම, තස්‌ස සහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙම, අයමෙව උජුමග්‌ගො අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසහබ්‍යතායා’’ති.
541. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, නනු එවං සන්‌තෙ තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති? ‘‘අද්‌ධා ඛො, භො ගොතම, එවං සන්‌තෙ තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං අප්‌පාටිහීරකතං භාසිතං සම්‌පජ්‌ජතී’’ති.
‘‘සාධු, වාසෙට්‌ඨ. තෙ වත, වාසෙට්‌ඨ, තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා යං න ජානන්‌ති, යං න පස්‌සන්‌ති, තස්‌ස සහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙස්‌සන්‌ති. අයමෙව උජුමග්‌ගො අයමඤ්‌ජසායනො නිය්‍යානිකො නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස බ්‍රහ්‌මසබ්‍යතායාති, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
අචිරවතීනදීඋපමා
542. ‘‘සෙය්‍යථාපි, වාසෙට්‌ඨ, අයං අචිරවතී නදී පූරා උදකස්‌ස සමතිත්‌තිකා කාකපෙය්‍යා. අථ පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය පාරත්‌ථිකො පාරගවෙසී පාරගාමී පාරං තරිතුකාමො. සො ඔරිමෙ තීරෙ ඨිතො පාරිමං තීරං අව්‌හෙය්‍ය – ‘‘එහි පාරාපාරං, එහි පාරාපාර’’න්‌ති.
543. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, අපි නු තස්‌ස පුරිසස්‌ස අව්‌හායනහෙතු වා ආයාචනහෙතු වා පත්‌ථනහෙතු වා අභිනන්‌දනහෙතු වා අචිරවතියා නදියා පාරිමං තීරං ඔරිමං තීරං ආගච්‌ඡෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.
544. ‘‘එවමෙව ඛො, වාසෙට්‌ඨ, තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා යෙ ධම්‌මා බ්‍රාහ්‌මණකාරකා තෙ ධම්‌මෙ පහාය වත්‌තමානා, යෙ ධම්‌මා අබ්‍රාහ්‌මණකාරකා තෙ ධම්‌මෙ සමාදාය වත්‌තමානා එවමාහංසු – ‘‘ඉන්‌දමව්‌හයාම, සොමමව්‌හයාම, වරුණමව්‌හයාම, ඊසානමව්‌හයාම, පජාපතිමව්‌හයාම, බ්‍රහ්‌මමව්‌හයාම, මහිද්‌ධිමව්‌හයාම, යමමව්‌හයාමා’’ති.
‘‘තෙ වත, වාසෙට්‌ඨ, තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා යෙ ධම්‌මා බ්‍රාහ්‌මණකාරකා තෙ ධම්‌මෙ පහාය වත්‌තමානා, යෙ ධම්‌මා අබ්‍රාහ්‌මණකාරකා තෙ ධම්‌මෙ සමාදාය වත්‌තමානා අව්‌හායනහෙතු වා ආයාචනහෙතු වා පත්‌ථනහෙතු වා අභිනන්‌දනහෙතු වා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා බ්‍රහ්‌මානං සහබ්‍යූපගා භවිස්‌සන්‌තී’’ති, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
545. ‘‘සෙය්‍යථාපි, වාසෙට්‌ඨ, අයං අචිරවතී නදී පූරා උදකස්‌ස සමතිත්‌තිකා කාකපෙය්‍යා. අථ පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය පාරත්‌ථිකො පාරගවෙසී පාරගාමී පාරං තරිතුකාමො. සො ඔරිමෙ තීරෙ දළ්‌හාය අන්‌දුයා පච්‌ඡාබාහං ගාළ්‌හබන්‌ධනං බද්‌ධො.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, අපි නු සො පුරිසො අචිරවතියා නදියා ඔරිමා තීරා පාරිමං තීරං ගච්‌ඡෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.
546. ‘‘එවමෙව ඛො, වාසෙට්‌ඨ, පඤ්‌චිමෙ කාමගුණා අරියස්‌ස විනයෙ අන්‌දූතිපි වුච්‌චන්‌ති, බන්‌ධනන්‌තිපි වුච්‌චන්‌ති. කතමෙ පඤ්‌ච? චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤෙය්‍යා රූපා ඉට්‌ඨා කන්‌තා මනාපා පියරූපා කාමූපසංහිතා රජනීයා. සොතවිඤ්‌ඤෙය්‍යා සද්‌දා…පෙ.… ඝානවිඤ්‌ඤෙය්‍යා ගන්‌ධා… ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤෙය්‍යා රසා… කායවිඤ්‌ඤෙය්‍යා ඵොට්‌ඨබ්‌බා ඉට්‌ඨා කන්‌තා මනාපා පියරූපා කාමූපසංහිතා රජනීයා.
‘‘ඉමෙ ඛො, වාසෙට්‌ඨ, පඤ්‌ච කාමගුණා අරියස්‌ස විනයෙ අන්‌දූතිපි වුච්‌චන්‌ති, බන්‌ධනන්‌තිපි වුච්‌චන්‌ති . ඉමෙ ඛො වාසෙට්‌ඨ පඤ්‌ච කාමගුණෙ තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා ගධිතා මුච්‌ඡිතා අජ්‌ඣොපන්‌නා අනාදීනවදස්‌සාවිනො අනිස්‌සරණපඤ්‌ඤා පරිභුඤ්‌ජන්‌ති. තෙ වත, වාසෙට්‌ඨ, තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා යෙ ධම්‌මා බ්‍රාහ්‌මණකාරකා, තෙ ධම්‌මෙ පහාය වත්‌තමානා, යෙ ධම්‌මා අබ්‍රාහ්‌මණකාරකා, තෙ ධම්‌මෙ සමාදාය වත්‌තමානා පඤ්‌ච කාමගුණෙ ගධිතා මුච්‌ඡිතා අජ්‌ඣොපන්‌නා අනාදීනවදස්‌සාවිනො අනිස්‌සරණපඤ්‌ඤා පරිභුඤ්‌ජන්‌තා කාමන්‌දුබන්‌ධනබද්‌ධා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා බ්‍රහ්‌මානං සහබ්‍යූපගා භවිස්‌සන්‌තී’’ති, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
547. ‘‘සෙය්‍යථාපි , වාසෙට්‌ඨ, අයං අචිරවතී නදී පූරා උදකස්‌ස සමතිත්‌තිකා කාකපෙය්‍යා. අථ පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය පාරත්‌ථිකො පාරගවෙසී පාරගාමී පාරං තරිතුකාමො. සො ඔරිමෙ තීරෙ සසීසං පාරුපිත්‌වා නිපජ්‌ජෙය්‍ය.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, අපි නු සො පුරිසො අචිරවතියා නදියා ඔරිමා තීරා පාරිමං තීරං ගච්‌ඡෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’.
548. ‘‘එවමෙව ඛො, වාසෙට්‌ඨ, පඤ්‌චිමෙ නීවරණා අරියස්‌ස විනයෙ ආවරණාතිපි වුච්‌චන්‌ති, නීවරණාතිපි වුච්‌චන්‌ති, ඔනාහනාතිපි වුච්‌චන්‌ති, පරියොනාහනාතිපි වුච්‌චන්‌ති. කතමෙ පඤ්‌ච? කාමච්‌ඡන්‌දනීවරණං, බ්‍යාපාදනීවරණං, ථිනමිද්‌ධනීවරණං, උද්‌ධච්‌චකුක්‌කුච්‌චනීවරණං, විචිකිච්‌ඡානීවරණං. ඉමෙ ඛො, වාසෙට්‌ඨ, පඤ්‌ච නීවරණා අරියස්‌ස විනයෙ ආවරණාතිපි වුච්‌චන්‌ති, නීවරණාතිපි වුච්‌චන්‌ති, ඔනාහනාතිපි වුච්‌චන්‌ති, පරියොනාහනාතිපි වුච්‌චන්‌ති.
549. ‘‘ඉමෙහි ඛො, වාසෙට්‌ඨ, පඤ්‌චහි නීවරණෙහි තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා ආවුටා නිවුටා ඔනද්‌ධා [ඔඵුටා (සී. ක.), ඔඵුතා (ස්‍යා.)] පරියොනද්‌ධා. තෙ වත, වාසෙට්‌ඨ, තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා යෙ ධම්‌මා බ්‍රාහ්‌මණකාරකා තෙ ධම්‌මෙ පහාය වත්‌තමානා, යෙ ධම්‌මා අබ්‍රාහ්‌මණකාරකා තෙ ධම්‌මෙ සමාදාය වත්‌තමානා පඤ්‌චහි නීවරණෙහි ආවුටා නිවුටා ඔනද්‌ධා පරියොනද්‌ධා [පරියොනද්‌ධා, තෙ (ස්‍යා. ක.)] කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා බ්‍රහ්‌මානං සහබ්‍යූපගා භවිස්‌සන්‌තී’’ති, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
සංසන්‌දනකථා
550. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, කින්‌ති තෙ සුතං බ්‍රාහ්‌මණානං වුද්‌ධානං මහල්‌ලකානං ආචරියපාචරියානං භාසමානානං, සපරිග්‌ගහො වා බ්‍රහ්‌මා අපරිග්‌ගහො වා’’ති? ‘‘අපරිග්‌ගහො, භො ගොතම’’. ‘‘සවෙරචිත්‌තො වා අවෙරචිත්‌තො වා’’ති? ‘‘අවෙරචිත්‌තො, භො ගොතම’’. ‘‘සබ්‍යාපජ්‌ජචිත්‌තො වා අබ්‍යාපජ්‌ජචිත්‌තො වා’’ති? ‘‘අබ්‍යාපජ්‌ජචිත්‌තො, භො ගොතම’’. ‘‘සංකිලිට්‌ඨචිත්‌තො වා අසංකිලිට්‌ඨචිත්‌තො වා’’ති? ‘‘අසංකිලිට්‌ඨචිත්‌තො, භො ගොතම’’. ‘‘වසවත්‌තී වා අවසවත්‌තී වා’’ති? ‘‘වසවත්‌තී, භො ගොතම’’.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, සපරිග්‌ගහා වා තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා අපරිග්‌ගහා වා’’ති? ‘‘සපරිග්‌ගහා, භො ගොතම’’. ‘‘සවෙරචිත්‌තා වා අවෙරචිත්‌තා වා’’ති? ‘‘සවෙරචිත්‌තා, භො ගොතම’’ . ‘‘සබ්‍යාපජ්‌ජචිත්‌තා වා අබ්‍යාපජ්‌ජචිත්‌තා වා’’ති? ‘‘සබ්‍යාපජ්‌ජචිත්‌තා, භො ගොතම’’. ‘‘සංකිලිට්‌ඨචිත්‌තා වා අසංකිලිට්‌ඨචිත්‌තා වා’’ති? ‘‘සංකිලිට්‌ඨචිත්‌තා, භො ගොතම’’. ‘‘වසවත්‌තී වා අවසවත්‌තී වා’’ති? ‘‘අවසවත්‌තී, භො ගොතම’’.
551. ‘‘ඉති කිර, වාසෙට්‌ඨ, සපරිග්‌ගහා තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා අපරිග්‌ගහො බ්‍රහ්‌මා. අපි නු ඛො සපරිග්‌ගහානං තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං අපරිග්‌ගහෙන බ්‍රහ්‌මුනා සද්‌ධිං සංසන්‌දති සමෙතී’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’. ‘‘සාධු, වාසෙට්‌ඨ, තෙ වත, වාසෙට්‌ඨ, සපරිග්‌ගහා තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපරිග්‌ගහස්‌ස බ්‍රහ්‌මුනො සහබ්‍යූපගා භවිස්‌සන්‌තී’’ති, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
‘‘ඉති කිර, වාසෙට්‌ඨ, සවෙරචිත්‌තා තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා, අවෙරචිත්‌තො බ්‍රහ්‌මා…පෙ.… සබ්‍යාපජ්‌ජචිත්‌තා තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා අබ්‍යාපජ්‌ජචිත්‌තො බ්‍රහ්‌මා… සංකිලිට්‌ඨචිත්‌තා තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා අසංකිලිට්‌ඨචිත්‌තො බ්‍රහ්‌මා… අවසවත්‌තී තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා වසවත්‌තී බ්‍රහ්‌මා, අපි නු ඛො අවසවත්‌තීනං තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං වසවත්‌තිනා බ්‍රහ්‌මුනා සද්‌ධිං සංසන්‌දති සමෙතී’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’. ‘‘සාධු, වාසෙට්‌ඨ, තෙ වත, වාසෙට්‌ඨ, අවසවත්‌තී තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා වසවත්‌තිස්‌ස බ්‍රහ්‌මුනො සහබ්‍යූපගා භවිස්‌සන්‌තී’’ති, නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
552. ‘‘ඉධ ඛො පන තෙ, වාසෙට්‌ඨ, තෙවිජ්‌ජා බ්‍රාහ්‌මණා ආසීදිත්‌වා [ආදිසිත්‌වා (ක.)] සංසීදන්‌ති, සංසීදිත්‌වා විසාරං [විසාදං (සී. පී.), විසත්‌තං (ස්‍යා.)] පාපුණන්‌ති, සුක්‌ඛතරං [සුක්‌ඛතරණං (ක.)] මඤ්‌ඤෙ තරන්‌ති. තස්‌මා ඉදං තෙවිජ්‌ජානං බ්‍රාහ්‌මණානං තෙවිජ්‌ජාඉරිණන්‌තිපි වුච්‌චති, තෙවිජ්‌ජාවිවනන්‌තිපි වුච්‌චති, තෙවිජ්‌ජාබ්‍යසනන්‌තිපි වුච්‌චතී’’ති.
553. එවං වුත්‌තෙ, වාසෙට්‌ඨො මාණවො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භො ගොතම, සමණො ගොතමො බ්‍රහ්‌මානං සහබ්‍යතාය මග්‌ගං ජානාතී’’ති. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ. ආසන්‌නෙ ඉතො මනසාකටං, න ඉතො දූරෙ මනසාකට’’න්‌ති? ‘‘එවං, භො ගොතම, ආසන්‌නෙ ඉතො මනසාකටං, න ඉතො දූරෙ මනසාකට’’න්‌ති.
554. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, ඉධස්‌ස පුරිසො මනසාකටෙ ජාතසංවද්‌ධො. තමෙනං මනසාකටතො තාවදෙව අවසටං මනසාකටස්‌ස මග්‌ගං පුච්‌ඡෙය්‍යුං. සියා නු ඛො, වාසෙට්‌ඨ, තස්‌ස පුරිසස්‌ස මනසාකටෙ ජාතසංවද්‌ධස්‌ස මනසාකටස්‌ස මග්‌ගං පුට්‌ඨස්‌ස දන්‌ධායිතත්‌තං වා විත්‌ථායිතත්‌තං වා’’ති? ‘‘නො හිදං, භො ගොතම’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අමු හි, භො ගොතම, පුරිසො මනසාකටෙ ජාතසංවද්‌ධො, තස්‌ස සබ්‌බානෙව මනසාකටස්‌ස මග්‌ගානි සුවිදිතානී’’ති.
‘‘සියා ඛො, වාසෙට්‌ඨ, තස්‌ස පුරිසස්‌ස මනසාකටෙ ජාතසංවද්‌ධස්‌ස මනසාකටස්‌ස මග්‌ගං පුට්‌ඨස්‌ස දන්‌ධායිතත්‌තං වා විත්‌ථායිතත්‌තං වා, න ත්‌වෙව තථාගතස්‌ස බ්‍රහ්‌මලොකෙ වා බ්‍රහ්‌මලොකගාමිනියා වා පටිපදාය පුට්‌ඨස්‌ස දන්‌ධායිතත්‌තං වා විත්‌ථායිතත්‌තං වා. බ්‍රහ්‌මානං චාහං, වාසෙට්‌ඨ, පජානාමි බ්‍රහ්‌මලොකඤ්‌ච බ්‍රහ්‌මලොකගාමිනිඤ්‌ච පටිපදං, යථා පටිපන්‌නො ච බ්‍රහ්‌මලොකං උපපන්‌නො, තඤ්‌ච පජානාමී’’ති.
555. එවං වුත්‌තෙ, වාසෙට්‌ඨො මාණවො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භො ගොතම, සමණො ගොතමො බ්‍රහ්‌මානං සහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙතී’’ති. ‘‘සාධු නො භවං ගොතමො බ්‍රහ්‌මානං සහබ්‍යතාය මග්‌ගං දෙසෙතු උල්‌ලුම්‌පතු භවං ගොතමො බ්‍රාහ්‌මණිං පජ’’න්‌ති. ‘‘තෙන හි, වාසෙට්‌ඨ, සුණාහි; සාධුකං මනසි කරොහි; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං භො’’ති ඛො වාසෙට්‌ඨො මාණවො භගවතො පච්‌චස්‌සොසි.
බ්‍රහ්‌මලොකමග්‌ගදෙසනා
556. භගවා එතදවොච – ‘‘ඉධ, වාසෙට්‌ඨ, තථාගතො ලොකෙ උප්‌පජ්‌ජති අරහං, සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො…පෙ.… (යථා 190-212 අනුච්‌ඡෙදෙසු එවං විත්‌ථාරෙතබ්‌බං). එවං ඛො, වාසෙට්‌ඨ, භික්‌ඛු සීලසම්‌පන්‌නො හොති…පෙ.… තස්‌සිමෙ පඤ්‌ච නීවරණෙ පහීනෙ අත්‌තනි සමනුපස්‌සතො පාමොජ්‌ජං ජායති, පමුදිතස්‌ස පීති ජායති, පීතිමනස්‌ස කායො පස්‌සම්‌භති, පස්‌සද්‌ධකායො සුඛං වෙදෙති, සුඛිනො චිත්‌තං සමාධියති.
‘‘සො මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති . තථා දුතියං. තථා තතියං. තථා චතුත්‌ථං. ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති.
‘‘සෙය්‍යථාපි, වාසෙට්‌ඨ, බලවා සඞ්‌ඛධමො අප්‌පකසිරෙනෙව චතුද්‌දිසා විඤ්‌ඤාපෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, වාසෙට්‌ඨ, එවං භාවිතාය මෙත්‌තාය චෙතොවිමුත්‌තියා යං පමාණකතං කම්‌මං න තං තත්‍රාවසිස්‌සති, න තං තත්‍රාවතිට්‌ඨති. අයම්‌පි ඛො, වාසෙට්‌ඨ, බ්‍රහ්‌මානං සහබ්‍යතාය මග්‌ගො.
‘‘පුන චපරං, වාසෙට්‌ඨ, භික්‌ඛු කරුණාසහගතෙන චෙතසා…පෙ.… මුදිතාසහගතෙන චෙතසා…පෙ.… උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති. තථා දුතියං. තථා තතියං. තථා චතුත්‌ථං. ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාපජ්‌ජෙන ඵරිත්‌වා විහරති.
‘‘සෙය්‍යථාපි , වාසෙට්‌ඨ, බලවා සඞ්‌ඛධමො අප්‌පකසිරෙනෙව චතුද්‌දිසා විඤ්‌ඤාපෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, වාසෙට්‌ඨ, එවං භාවිතාය උපෙක්‌ඛාය චෙතොවිමුත්‌තියා යං පමාණකතං කම්‌මං න තං තත්‍රාවසිස්‌සති, න තං තත්‍රාවතිට්‌ඨති. අයං ඛො, වාසෙට්‌ඨ, බ්‍රහ්‌මානං සහබ්‍යතාය මග්‌ගො.
557. ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, වාසෙට්‌ඨ, එවංවිහාරී භික්‌ඛු සපරිග්‌ගහො වා අපරිග්‌ගහො වා’’ති? ‘‘අපරිග්‌ගහො, භො ගොතම’’. ‘‘සවෙරචිත්‌තො වා අවෙරචිත්‌තො වා’’ති? ‘‘අවෙරචිත්‌තො, භො ගොතම’’. ‘‘සබ්‍යාපජ්‌ජචිත්‌තො වා අබ්‍යාපජ්‌ජචිත්‌තො වා’’ති? ‘‘අබ්‍යාපජ්‌ජචිත්‌තො, භො ගොතම’’. ‘‘සංකිලිට්‌ඨචිත්‌තො වා අසංකිලිට්‌ඨචිත්‌තො වා’’ති? ‘‘අසංකිලිට්‌ඨචිත්‌තො, භො ගොතම’’. ‘‘වසවත්‌තී වා අවසවත්‌තී වා’’ති? ‘‘වසවත්‌තී, භො ගොතම’’.
‘‘ඉති කිර, වාසෙට්‌ඨ, අපරිග්‌ගහො භික්‌ඛු, අපරිග්‌ගහො බ්‍රහ්‌මා. අපි නු ඛො අපරිග්‌ගහස්‌ස භික්‌ඛුනො අපරිග්‌ගහෙන බ්‍රහ්‌මුනා සද්‌ධිං සංසන්‌දති සමෙතී’’ති? ‘‘එවං, භො ගොතම’’. ‘‘සාධු, වාසෙට්‌ඨ, සො වත වාසෙට්‌ඨ අපරිග්‌ගහො භික්‌ඛු කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපරිග්‌ගහස්‌ස බ්‍රහ්‌මුනො සහබ්‍යූපගො භවිස්‌සතී’’ති, ඨානමෙතං විජ්‌ජති.
558. ‘‘ඉති කිර, වාසෙට්‌ඨ, අවෙරචිත්‌තො භික්‌ඛු, අවෙරචිත්‌තො බ්‍රහ්‌මා…පෙ.… අබ්‍යාපජ්‌ජචිත්‌තො භික්‌ඛු, අබ්‍යාපජ්‌ජචිත්‌තො බ්‍රහ්‌මා… අසංකිලිට්‌ඨචිත්‌තො භික්‌ඛු, අසංකිලිට්‌ඨචිත්‌තො බ්‍රහ්‌මා… වසවත්‌තී භික්‌ඛු, වසවත්‌තී බ්‍රහ්‌මා, අපි නු ඛො වසවත්‌තිස්‌ස භික්‌ඛුනො වසවත්‌තිනා බ්‍රහ්‌මුනා සද්‌ධිං සංසන්‌දති සමෙතී’’ති ? ‘‘එවං, භො ගොතම’’. ‘‘සාධු, වාසෙට්‌ඨ, සො වත, වාසෙට්‌ඨ, වසවත්‌තී භික්‌ඛු කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා වසවත්‌තිස්‌ස බ්‍රහ්‌මුනො සහබ්‍යූපගො භවිස්‌සතීති, ඨානමෙතං විජ්‌ජතී’’ති.
559. එවං වුත්‌තෙ, වාසෙට්‌ඨභාරද්‌වාජා මාණවා භගවන්‌තං එතදවොචුං – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම, අභික්‌කන්‌තං, භො ගොතම! සෙය්‍යථාපි, භො ගොතම, නික්‌කුජ්‌ජිතං වා උක්‌කුජ්‌ජෙය්‍ය, පටිච්‌ඡන්‌නං වා විවරෙය්‍ය, මූළ්‌හස්‌ස වා මග්‌ගං ආචික්‌ඛෙය්‍ය, අන්‌ධකාරෙ වා තෙලපජ්‌ජොතං ධාරෙය්‍ය ‘චක්‌ඛුමන්‌තො රූපානි දක්‌ඛන්‌තී’ති. එවමෙවං භොතා ගොතමෙන අනෙකපරියායෙන ධම්‌මො පකාසිතො . එතෙ මයං භවන්‌තං ගොතමං සරණං ගච්‌ඡාම, ධම්‌මඤ්‌ච භික්‌ඛුසඞ්‌ඝඤ්‌ච. උපාසකෙ නො භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතෙ සරණං ගතෙ’’ති.
තෙවිජ්‌ජසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං තෙරසමං.
.
No comments:
Post a Comment