Saturday, June 12, 2010

ජනවසභසුත්‌තං

5. ජනවසභසුත්‌තං

මෙම සුත්‍ර දේශනාවේ සිංහල පරිවර්තනයට මෙතැනින් පිවිසෙන්න

සිංහල පරිවර්ථනය සදහා ‍font මෙතැනින් ලබාගන්න

නාතිකියාදිබ්‍යාකරණං

273. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා නාතිකෙ [නාදිකෙ (සී. ස්‍යා. පී.)] විහරති ගිඤ්‌ජකාවසථෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා පරිතො පරිතො ජනපදෙසු පරිචාරකෙ අබ්‌භතීතෙ කාලඞ්‌කතෙ උපපත්‌තීසු බ්‍යාකරොති කාසිකොසලෙසු වජ්‌ජිමල්‌ලෙසු චෙතිවංසෙසු [චෙතියවංසෙසු (ක.)] කුරුපඤ්‌චාලෙසු මජ්‌ඣසූරසෙනෙසු [මච්‌ඡසුරසෙනෙසු (ස්‍යා.), මච්‌ඡසූරසෙනෙසු (සී. පී.)] – ‘‘අසු අමුත්‍ර උපපන්‌නො, අසු අමුත්‍ර උපපන්‌නො [උපපන්‌නොති (ක.)]. පරොපඤ්‌ඤාස නාතිකියා පරිචාරකා අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා පඤ්‌චන්‌නං ඔරම්‌භාගියානං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා ඔපපාතිකා තත්‌ථ පරිනිබ්‌බායිනො අනාවත්‌තිධම්‌මා තස්‌මා ලොකා. සාධිකා නවුති නාතිකියා පරිචාරකා අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා රාගදොසමොහානං තනුත්‌තා සකදාගාමිනො, සකිදෙව[සකිංදෙව (ක.)] ඉමං ලොකං ආගන්‌ත්‌වා දුක්‌ඛස්‌සන්‌තං කරිස්‌සන්‌ති. සාතිරෙකානි පඤ්‌චසතානි නාතිකියා පරිචාරකා අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා සොතාපන්‌නා අවිනිපාතධම්‌මා නියතා සම්‌බොධිපරායණා’’ති.

274. අස්‌සොසුං ඛො නාතිකියා පරිචාරකා – ‘‘භගවා කිර පරිතො පරිතො ජනපදෙසු පරිචාරකෙ අබ්‌භතීතෙ කාලඞ්‌කතෙ උපපත්‌තීසු බ්‍යාකරොති කාසිකොසලෙසු වජ්‌ජිමල්‌ලෙසු චෙතිවංසෙසු කුරුපඤ්‌චාලෙසු මජ්‌ඣසූරසෙනෙසු – ‘අසු අමුත්‍ර උපපන්‌නො, අසු අමුත්‍ර උපපන්‌නො. පරොපඤ්‌ඤාස නාතිකියා පරිචාරකා අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා පඤ්‌චන්‌නං ඔරම්‌භාගියානං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා ඔපපාතිකා තත්‌ථ පරිනිබ්‌බායිනො අනාවත්‌තිධම්‌මා තස්‌මා ලොකා. සාධිකා නවුති නාතිකියා පරිචාරකා අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා රාගදොසමොහානං තනුත්‌තා සකදාගාමිනො සකිදෙව ඉමං ලොකං ආගන්‌ත්‌වා දුක්‌ඛස්‌සන්‌තං කරිස්‌සන්‌ති. සාතිරෙකානි පඤ්‌චසතානි නාතිකියා පරිචාරකා අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා සොතාපන්‌නා අවිනිපාතධම්‌මා නියතා සම්‌බොධිපරායණා’ති. තෙන ච නාතිකියා පරිචාරකා අත්‌තමනා අහෙසුං පමුදිතා පීතිසොමනස්‌සජාතා භගවතො පඤ්‌හවෙය්‍යාකරණං [පඤ්‌හාවෙය්‍යාකරණං (ස්‍යා. ක.)] සුත්‌වා.

275. අස්‌සොසි ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො – ‘‘භගවා කිර පරිතො පරිතො ජනපදෙසු පරිචාරකෙ අබ්‌භතීතෙ කාලඞ්‌කතෙ උපපත්‌තීසු බ්‍යාකරොති කාසිකොසලෙසු වජ්‌ජිමල්‌ලෙසු චෙතිවංසෙසු කුරුපඤ්‌චාලෙසු මජ්‌ඣසූරසෙනෙසු – ‘අසු අමුත්‍ර උපපන්‌නො, අසු අමුත්‍ර උපපන්‌නො. පරොපඤ්‌ඤාස නාතිකියා පරිචාරකා අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා පඤ්‌චන්‌නං ඔරම්‌භාගියානං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා ඔපපාතිකා තත්‌ථ පරිනිබ්‌බායිනො අනාවත්‌තිධම්‌මා තස්‌මා ලොකා. සාධිකා නවුති නාතිකියා පරිචාරකා අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා රාගදොසමොහානං තනුත්‌තා සකදාගාමිනො සකිදෙව ඉමං ලොකං ආගන්‌ත්‌වා දුක්‌ඛස්‌සන්‌තං කරිස්‌සන්‌ති. සාතිරෙකානි පඤ්‌චසතානි නාතිකියා පරිචාරකා අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා සොතාපන්‌නා අවිනිපාතධම්‌මා නියතා සම්‌බොධිපරායණා’ති. තෙන ච නාතිකියා පරිචාරකා අත්‌තමනා අහෙසුං පමුදිතා පීතිසොමනස්‌සජාතා භගවතො පඤ්‌හවෙය්‍යාකරණං සුත්‌වා’’ති.

ආනන්‌දපරිකථා

276. අථ ඛො ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස එතදහොසි – ‘‘ඉමෙ ඛො පනාපි අහෙසුං මාගධකා පරිචාරකා බහූ චෙව රත්‌තඤ්‌ඤූ ච අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා. සුඤ්‌ඤා මඤ්‌ඤෙ අඞ්‌ගමගධා අඞ්‌ගමාගධකෙහි [අඞ්‌ගමාගධිකෙහි (ස්‍යා.)] පරිචාරකෙහි අබ්‌භතීතෙහි කාලඞ්‌කතෙහි. තෙ ඛො පනාපි [තෙන ඛො පනාපි (ස්‍යා.)] අහෙසුං බුද්‌ධෙ පසන්‌නා ධම්‌මෙ පසන්‌නා සඞ්‌ඝෙ පසන්‌නා සීලෙසු පරිපූරකාරිනො. තෙ අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා භගවතා අබ්‍යාකතා; තෙසම්‌පිස්‌ස සාධු වෙය්‍යාකරණං, බහුජනො පසීදෙය්‍ය, තතො ගච්‌ඡෙය්‍ය සුගතිං. අයං ඛො පනාපි අහොසි රාජා මාගධො සෙනියො බිම්‌බිසාරො ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා හිතො බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකානං නෙගමානඤ්‌චෙව ජානපදානඤ්‌ච. අපිස්‌සුදං මනුස්‌සා කිත්‌තයමානරූපා විහරන්‌ති – ‘එවං නො සො ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා සුඛාපෙත්‌වා කාලඞ්‌කතො, එවං මයං තස්‌ස ධම්‌මිකස්‌ස ධම්‌මරඤ්‌ඤො විජිතෙ ඵාසු [ඵාසුකං (ස්‍යා.)] විහරිම්‌හා’ති. සො ඛො පනාපි අහොසි බුද්‌ධෙ පසන්‌නො ධම්‌මෙ පසන්‌නො සඞ්‌ඝෙ පසන්‌නො සීලෙසු පරිපූරකාරී. අපිස්‌සුදං මනුස්‌සා එවමාහංසු – ‘යාව මරණකාලාපි රාජා මාගධො සෙනියො බිම්‌බිසාරො භගවන්‌තං කිත්‌තයමානරූපො කාලඞ්‌කතො’ති. සො අබ්‌භතීතො කාලඞ්‌කතො භගවතා අබ්‍යාකතො. තස්‌සපිස්‌ස සාධු වෙය්‍යාකරණං බහුජනො පසීදෙය්‍ය, තතො ගච්‌ඡෙය්‍ය සුගතිං. භගවතො ඛො පන සම්‌බොධි මගධෙසු. යත්‌ථ ඛො පන භගවතො සම්‌බොධි මගධෙසු, කථං තත්‍ර භගවා මාගධකෙ පරිචාරකෙ අබ්‌භතීතෙ කාලඞ්‌කතෙ උපපත්‌තීසු න බ්‍යාකරෙය්‍ය. භගවා චෙ ඛො පන මාගධකෙ පරිචාරකෙ අබ්‌භතීතෙ කාලඞ්‌කතෙ උපපත්‌තීසු න බ්‍යාකරෙය්‍ය, දීනමනා [නින්‌නමනා (ස්‍යා.), දීනමානා (සී. පී.)] තෙනස්‌සු මාගධකා පරිචාරකා; යෙන ඛො පනස්‌සු දීනමනා මාගධකා පරිචාරකා කථං තෙ භගවා න බ්‍යාකරෙය්‍යා’’ති?

277. ඉදමායස්‌මා ආනන්‌දො මාගධකෙ පරිචාරකෙ ආරබ්‌භ එකො රහො අනුවිචින්‌තෙත්‌වා රත්‌තියා පච්‌චූසසමයං පච්‌චුට්‌ඨාය යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ – ‘භගවා කිර පරිතො පරිතො ජනපදෙසු පරිචාරකෙ අබ්‌භතීතෙ කාලඞ්‌කතෙ උපපත්‌තීසු බ්‍යාකරොති කාසිකොසලෙසු වජ්‌ජිමල්‌ලෙසු චෙතිවංසෙසු කුරුපඤ්‌චාලෙසු මජ්‌ඣසූරසෙනෙසු – ‘‘අසු අමුත්‍ර උපපන්‌නො, අසු අමුත්‍ර උපපන්‌නො. පරොපඤ්‌ඤාස නාතිකියා පරිචාරකා අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා පඤ්‌චන්‌නං ඔරම්‌භාගියානං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා ඔපපාතිකා තත්‌ථ පරිනිබ්‌බායිනො අනාවත්‌තිධම්‌මා තස්‌මා ලොකා. සාධිකා නවුති නාතිකියා පරිචාරකා අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා රාගදොසමොහානං තනුත්‌තා සකදාගාමිනො, සකිදෙව ඉමං ලොකං ආගන්‌ත්‌වා දුක්‌ඛස්‌සන්‌තං කරිස්‌සන්‌ති. සාතිරෙකානි පඤ්‌චසතානි නාතිකියා පරිචාරකා අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා සොතාපන්‌නා අවිනිපාතධම්‌මා නියතා සම්‌බොධිපරායණාති. තෙන ච නාතිකියා පරිචාරකා අත්‌තමනා අහෙසුං පමුදිතා පීතිසොමනස්‌සජාතා භගවතො පඤ්‌හවෙය්‍යාකරණං සුත්‌වා’’ති . ඉමෙ ඛො පනාපි, භන්‌තෙ, අහෙසුං මාගධකා පරිචාරකා බහූ චෙව රත්‌තඤ්‌ඤූ ච අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා. සුඤ්‌ඤා මඤ්‌ඤෙ අඞ්‌ගමගධා අඞ්‌ගමාගධකෙහි පරිචාරකෙහි අබ්‌භතීතෙහි කාලඞ්‌කතෙහි. තෙ ඛො පනාපි, භන්‌තෙ, අහෙසුං බුද්‌ධෙ පසන්‌නා ධම්‌මෙ පසන්‌නා සඞ්‌ඝෙ පසන්‌නා සීලෙසු පරිපූරකාරිනො, තෙ අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා භගවතා අබ්‍යාකතා. තෙසම්‌පිස්‌ස සාධු වෙය්‍යාකරණං, බහුජනො පසීදෙය්‍ය, තතො ගච්‌ඡෙය්‍ය සුගතිං. අයං ඛො පනාපි, භන්‌තෙ, අහොසි රාජා මාගධො සෙනියො බිම්‌බිසාරො ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා හිතො බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකානං නෙගමානඤ්‌චෙව ජානපදානඤ්‌ච. අපිස්‌සුදං මනුස්‌සා කිත්‌තයමානරූපා විහරන්‌ති – ‘එවං නො සො ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා සුඛාපෙත්‌වා කාලඞ්‌කතො. එවං මයං තස්‌ස ධම්‌මිකස්‌ස ධම්‌මරඤ්‌ඤො විජිතෙ ඵාසු විහරිම්‌හා’ති. සො ඛො පනාපි, භන්‌තෙ, අහොසි බුද්‌ධෙ පසන්‌නො ධම්‌මෙ පසන්‌නො සඞ්‌ඝෙ පසන්‌නො සීලෙසු පරිපූරකාරී. අපිස්‌සුදං මනුස්‌සා එවමාහංසු – ‘යාව මරණකාලාපි රාජා මාගධො සෙනියො බිම්‌බිසාරො භගවන්‌තං කිත්‌තයමානරූපො කාලඞ්‌කතො’ති. සො අබ්‌භතීතො කාලඞ්‌කතො භගවතා අබ්‍යාකතො; තස්‌සපිස්‌ස සාධු වෙය්‍යාකරණං, බහුජනො පසීදෙය්‍ය, තතො ගච්‌ඡෙය්‍ය සුගතිං. භගවතො ඛො පන, භන්‌තෙ, සම්‌බොධි මගධෙසු. යත්‌ථ ඛො පන , භන්‌තෙ, භගවතො සම්‌බොධි මගධෙසු, කථං තත්‍ර භගවා මාගධකෙ පරිචාරකෙ අබ්‌භතීතෙ කාලඞ්‌කතෙ උපපත්‌තීසු න බ්‍යාකරෙය්‍ය? භගවා චෙ ඛො පන, භන්‌තෙ, මාගධකෙ පරිචාරකෙ අබ්‌භතීතෙ කාලඞ්‌කතෙ උපපත්‌තීසු න බ්‍යාකරෙය්‍ය දීනමනා තෙනස්‌සු මාගධකා පරිචාරකා; යෙන ඛො පනස්‌සු දීනමනා මාගධකා පරිචාරකා කථං තෙ භගවා න බ්‍යාකරෙය්‍යා’’ති. ඉදමායස්‌මා ආනන්‌දො මාගධකෙ පරිචාරකෙ ආරබ්‌භ භගවතො සම්‌මුඛා පරිකථං කත්‌වා උට්‌ඨායාසනා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා පක්‌කාමි.

278. අථ ඛො භගවා අචිරපක්‌කන්‌තෙ ආයස්‌මන්‌තෙ ආනන්‌දෙ පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය නාතිකං පිණ්‌ඩාය පාවිසි. නාතිකෙ පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතපටික්‌කන්‌තො පාදෙ පක්‌ඛාලෙත්‌වා ගිඤ්‌ජකාවසථං පවිසිත්‌වා මාගධකෙ පරිචාරකෙ ආරබ්‌භ අට්‌ඨිං කත්‌වා [අට්‌ඨිකත්‌වා (සී. ස්‍යා. පී.)]මනසිකත්‌වා සබ්‌බං චෙතසා [සබ්‌බචෙතසා (පී.)] සමන්‌නාහරිත්‌වා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ නිසීදි – ‘‘ගතිං නෙසං ජානිස්‌සාමි අභිසම්‌පරායං, යංගතිකා තෙ භවන්‌තො යංඅභිසම්‌පරායා’’ති. අද්‌දසා ඛො භගවා මාගධකෙ පරිචාරකෙ ‘‘යංගතිකා තෙ භවන්‌තො යංඅභිසම්‌පරායා’’ති. අථ ඛො භගවා සායන්‌හසමයං පටිසල්‌ලානා වුට්‌ඨිතො ගිඤ්‌ජකාවසථා නික්‌ඛමිත්‌වා විහාරපච්‌ඡායායං පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ නිසීදි.

279. අථ ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘උපසන්‌තපදිස්‌සො [උපසන්‌තපතිසො (ක.)] භන්‌තෙ භගවා භාතිරිව භගවතො මුඛවණ්‌ණො විප්‌පසන්‌නත්‌තා ඉන්‌ද්‍රියානං. සන්‌තෙන නූනජ්‌ජ භන්‌තෙ භගවා විහාරෙන විහාසී’’ති? ‘‘යදෙව ඛො මෙ ත්‌වං, ආනන්‌ද, මාගධකෙ පරිචාරකෙ ආරබ්‌භ සම්‌මුඛා පරිකථං කත්‌වා උට්‌ඨායාසනා පක්‌කන්‌තො, තදෙවාහං නාතිකෙ පිණ්‌ඩාය චරිත්‌වා පච්‌ඡාභත්‌තං පිණ්‌ඩපාතපටික්‌කන්‌තො පාදෙ පක්‌ඛාලෙත්‌වා ගිඤ්‌ජකාවසථං පවිසිත්‌වා මාගධකෙ පරිචාරකෙ ආරබ්‌භ අට්‌ඨිං කත්‌වා මනසිකත්‌වා සබ්‌බං චෙතසා සමන්‌නාහරිත්‌වා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ නිසීදිං – ‘ගතිං නෙසං ජානිස්‌සාමි අභිසම්‌පරායං, යංගතිකා තෙ භවන්‌තො යංඅභිසම්‌පරායා’ති. අද්‌දසං ඛො අහං, ආනන්‌ද, මාගධකෙ පරිචාරකෙ ‘යංගතිකා තෙ භවන්‌තො යංඅභිසම්‌පරායා’’’ති.

ජනවසභයක්‌ඛො

280. ‘‘අථ ඛො, ආනන්‌ද, අන්‌තරහිතො යක්‌ඛො සද්‌දමනුස්‌සාවෙසි – ‘ජනවසභො අහං භගවා ; ජනවසභො අහං සුගතා’ති. අභිජානාසි නො ත්‌වං, ආනන්‌ද, ඉතො පුබ්‌බෙ එවරූපං නාමධෙය්‍යං සුතං [සුත්‌වා (පී.)] යදිදං ජනවසභො’’ති?

‘‘න ඛො අහං, භන්‌තෙ, අභිජානාමි ඉතො පුබ්‌බෙ එවරූපං නාමධෙය්‍යං සුතං යදිදං ජනවසභොති, අපි ච මෙ, භන්‌තෙ, ලොමානි හට්‌ඨානි ‘ජනවසභො’ති නාමධෙය්‍යං සුත්‌වා. තස්‌ස මය්‌හං, භන්‌තෙ, එතදහොසි – ‘න හි නූන සො ඔරකො යක්‌ඛො භවිස්‌සති යදිදං එවරූපං නාමධෙය්‍යං සුපඤ්‌ඤත්‌තං යදිදං ජනවසභො’’ති. ‘‘අනන්‌තරා ඛො, ආනන්‌ද, සද්‌දපාතුභාවා උළාරවණ්‌ණො මෙ යක්‌ඛො සම්‌මුඛෙ පාතුරහොසි . දුතියම්‌පි සද්‌දමනුස්‌සාවෙසි – ‘බිම්‌බිසාරො අහං භගවා; බිම්‌බිසාරො අහං සුගතාති. ඉදං සත්‌තමං ඛො අහං, භන්‌තෙ, වෙස්‌සවණස්‌ස මහාරාජස්‌ස සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජාමි, සො තතො චුතො මනුස්‌සරාජා භවිතුං පහොමි [සො තතො චුතො මනුස්‌සරාජා, අමනුස්‌සරාජා දිවි හොමි (සී. පී.)].

ඉතො සත්‌ත තතො සත්‌ත, සංසාරානි චතුද්‌දස;

නිවාසමභිජානාමි, යත්‌ථ මෙ වුසිතං පුරෙ.

281. ‘දීඝරත්‌තං ඛො අහං, භන්‌තෙ, අවිනිපාතො අවිනිපාතං සඤ්‌ජානාමි, ආසා ච පන මෙ සන්‌තිට්‌ඨති සකදාගාමිතායා’ති. ‘අච්‌ඡරියමිදං ආයස්‌මතො ජනවසභස්‌ස යක්‌ඛස්‌ස, අබ්‌භුතමිදං ආයස්‌මතො ජනවසභස්‌ස යක්‌ඛස්‌ස. ‘‘දීඝරත්‌තං ඛො අහං, භන්‌තෙ, අවිනිපාතො අවිනිපාතං සඤ්‌ජානාමී’’ති ච වදෙසි, ‘‘ආසා ච පන මෙ සන්‌තිට්‌ඨති සකදාගාමිතායා’’ති ච වදෙසි, කුතොනිදානං පනායස්‌මා ජනවසභො යක්‌ඛො එවරූපං උළාරං විසෙසාධිගමං සඤ්‌ජානාතීති? න අඤ්‌ඤත්‍ර, භගවා, තව සාසනා, න අඤ්‌ඤත්‍ර [අඤ්‌ඤත්‌ථ (සී. පී.)], සුගත, තව සාසනා; යදග්‌ගෙ අහං, භන්‌තෙ, භගවති එකන්‌තිකතො [එකන්‌තතො (ස්‍යා.), එකන්‌තගතො (පී.)]අභිප්‌පසන්‌නො, තදග්‌ගෙ අහං, භන්‌තෙ, දීඝරත්‌තං අවිනිපාතො අවිනිපාතං සඤ්‌ජානාමි, ආසා ච පන මෙ සන්‌තිට්‌ඨති සකදාගාමිතාය. ඉධාහං, භන්‌තෙ, වෙස්‌සවණෙන මහාරාජෙන පෙසිතො විරූළ්‌හකස්‌ස මහාරාජස්‌ස සන්‌තිකෙ කෙනචිදෙව කරණීයෙන අද්‌දසං භගවන්‌තං අන්‌තරාමග්‌ගෙ ගිඤ්‌ජකාවසථං පවිසිත්‌වා මාගධකෙ පරිචාරකෙ ආරබ්‌භ අට්‌ඨිං කත්‌වා මනසිකත්‌වා සබ්‌බං චෙතසා සමන්‌නාහරිත්‌වා නිසින්‌නං – ‘‘ගතිං නෙසං ජානිස්‌සාමි අභිසම්‌පරායං, යංගතිකා තෙ භවන්‌තො යංඅභිසම්‌පරායා’’ති. අනච්‌ඡරියං ඛො පනෙතං, භන්‌තෙ, යං වෙස්‌සවණස්‌ස මහාරාජස්‌ස තස්‌සං පරිසායං භාසතො සම්‌මුඛා සුතං සම්‌මුඛා පටිග්‌ගහිතං – ‘‘යංගතිකා තෙ භවන්‌තො යංඅභිසම්‌පරායා’’ති. තස්‌ස මය්‌හං, භන්‌තෙ, එතදහොසි – භගවන්‌තඤ්‌ච දක්‌ඛාමි, ඉදඤ්‌ච භගවතො ආරොචෙස්‌සාමීති. ඉමෙ ඛො මෙ, භන්‌තෙ, ද්‌වෙපච්‌චයා භගවන්‌තං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිතුං’.

දෙවසභා

282. ‘පුරිමානි , භන්‌තෙ, දිවසානි පුරිමතරානි තදහුපොසථෙ පන්‌නරසෙ වස්‌සූපනායිකාය පුණ්‌ණාය පුණ්‌ණමාය රත්‌තියා කෙවලකප්‌පා ච දෙවා තාවතිංසා සුධම්‌මායං සභායං සන්‌නිසින්‌නා හොන්‌ති සන්‌නිපතිතා. මහතී ච දිබ්‌බපරිසා [දිබ්‌බා පරිසා (සී. පී.)] සමන්‌තතො නිසින්‌නා හොන්‌ති [නිසින්‌නා හොති (සී.), සන්‌නිසින්‌නා හොන්‌ති සන්‌නිපතිතා (ක.)], චත්‌තාරො ච මහාරාජානො චතුද්‌දිසා නිසින්‌නා හොන්‌ති. පුරත්‌ථිමාය දිසාය ධතරට්‌ඨො මහාරාජා පච්‌ඡිමාභිමුඛො[පච්‌ඡාභිමුඛො (ක.)] නිසින්‌නො හොති දෙවෙ පුරක්‌ඛත්‌වා; දක්‌ඛිණාය දිසාය විරූළ්‌හකො මහාරාජා උත්‌තරාභිමුඛො නිසින්‌නො හොති දෙවෙ පුරක්‌ඛත්‌වා; පච්‌ඡිමාය දිසාය විරූපක්‌ඛො මහාරාජා පුරත්‌ථාභිමුඛො නිසින්‌නො හොති දෙවෙ පුරක්‌ඛත්‌වා; උත්‌තරාය දිසාය වෙස්‌සවණො මහාරාජා දක්‌ඛිණාභිමුඛො නිසින්‌නො හොති දෙවෙ පුරක්‌ඛත්‌වා . යදා, භන්‌තෙ, කෙවලකප්‌පා ච දෙවා තාවතිංසා සුධම්‌මායං සභායං සන්‌නිසින්‌නා හොන්‌ති සන්‌නිපතිතා, මහතී ච දිබ්‌බපරිසා සමන්‌තතො නිසින්‌නා හොන්‌ති, චත්‌තාරො ච මහාරාජානො චතුද්‌දිසා නිසින්‌නා හොන්‌ති. ඉදං නෙසං හොති ආසනස්‌මිං; අථ පච්‌ඡා අම්‌හාකං ආසනං හොති. යෙ තෙ, භන්‌තෙ, දෙවා භගවති බ්‍රහ්‌මචරියං චරිත්‌වා අධුනූපපන්‌නා තාවතිංසකායං, තෙ අඤ්‌ඤෙ දෙවෙ අතිරොචන්‌ති වණ්‌ණෙන චෙව යසසා ච. තෙන සුදං, භන්‌තෙ, දෙවා තාවතිංසා අත්‌තමනා හොන්‌ති පමුදිතා පීතිසොමනස්‌සජාතා ‘‘දිබ්‌බා වත භො කායා පරිපූරෙන්‌ති, හායන්‌ති අසුරකායා’’ති. අථ ඛො, භන්‌තෙ, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො දෙවානං තාවතිංසානං සම්‌පසාදං විදිත්‌වා ඉමාහි ගාථාහි අනුමොදි –

‘‘මොදන්‌ති වත භො දෙවා, තාවතිංසා සහින්‌දකා [සඉන්‌දකා (සී.)];

තථාගතං නමස්‌සන්‌තා, ධම්‌මස්‌ස ච සුධම්‌මතං.

නවෙ දෙවෙ ච පස්‌සන්‌තා, වණ්‌ණවන්‌තෙ යසස්‌සිනෙ [යසස්‌සිනො (ස්‍යා.)];

සුගතස්‌මිං බ්‍රහ්‌මචරියං, චරිත්‌වාන ඉධාගතෙ.

තෙ අඤ්‌ඤෙ අතිරොචන්‌ති, වණ්‌ණෙන යසසායුනා;

සාවකා භූරිපඤ්‌ඤස්‌ස, විසෙසූපගතා ඉධ.

ඉදං දිස්‌වාන නන්‌දන්‌ති, තාවතිංසා සහින්‌දකා;

තථාගතං නමස්‌සන්‌තා, ධම්‌මස්‌ස ච සුධම්‌මත’’න්‌ති.

‘තෙන සුදං, භන්‌තෙ, දෙවා තාවතිංසා භිය්‍යොසොමත්‌තාය අත්‌තමනා හොන්‌ති පමුදිතා පීතිසොමනස්‌සජාතා ‘‘දිබ්‌බා වත, භො, කායා පරිපූරෙන්‌ති, හායන්‌ති අසුරකායා’’ති. අථ ඛො, භන්‌තෙ, යෙනත්‌ථෙන දෙවා තාවතිංසා සුධම්‌මායං සභායං සන්‌නිසින්‌නා හොන්‌ති සන්‌නිපතිතා, තං අත්‌ථං චින්‌තයිත්‌වා තං අත්‌ථං මන්‌තයිත්‌වා වුත්‌තවචනාපි තං [වුත්‌තවචනා නාමිදං (ක.)] චත්‌තාරො මහාරාජානො තස්‌මිං අත්‌ථෙ හොන්‌ති. පච්‌චානුසිට්‌ඨවචනාපි තං [පච්‌චානුසිට්‌ඨවචනා නාමිදං (ක.)] චත්‌තාරො මහාරාජානො තස්‌මිං අත්‌ථෙ හොන්‌ති, සකෙසු සකෙසු ආසනෙසු ඨිතා අවිපක්‌කන්‌තා [අධිපක්‌කන්‌තා (ක.)].

තෙ වුත්‌තවාක්‍යා රාජානො, පටිග්‌ගය්‌හානුසාසනිං;

විප්‌පසන්‌නමනා සන්‌තා, අට්‌ඨංසු සම්‌හි ආසනෙති.

283. ‘අථ ඛො, භන්‌තෙ, උත්‌තරාය දිසාය උළාරො ආලොකො සඤ්‌ජායි, ඔභාසො පාතුරහොසි අතික්‌කම්‌මෙව දෙවානං දෙවානුභාවං. අථ ඛො, භන්‌තෙ, සක්‌කො දෙවානමින්‌දො දෙවෙ තාවතිංසෙ ආමන්‌තෙසි – ‘‘යථා ඛො, මාරිසා, නිමිත්‌තානි දිස්‌සන්‌ති, උළාරො ආලොකො සඤ්‌ජායති, ඔභාසො පාතුභවති, බ්‍රහ්‌මා පාතුභවිස්‌සති. බ්‍රහ්‌මුනො හෙතං පුබ්‌බනිමිත්‌තං පාතුභාවාය යදිදං ආලොකො සඤ්‌ජායති ඔභාසො පාතුභවතීති.

‘‘යථා නිමිත්‌තා දිස්‌සන්‌ති, බ්‍රහ්‌මා පාතුභවිස්‌සති;

බ්‍රහ්‌මුනො හෙතං නිමිත්‌තං, ඔභාසො විපුලො මහා’’ති.

සනඞ්‌කුමාරකථා

284. ‘අථ ඛො, භන්‌තෙ, දෙවා තාවතිංසා යථාසකෙසු ආසනෙසු නිසීදිංසු – ‘‘ඔභාසමෙතං ඤස්‌සාම, යංවිපාකො භවිස්‌සති, සච්‌ඡිකත්‌වාව නං ගමිස්‌සාමා’’ති. චත්‌තාරොපි මහාරාජානො යථාසකෙසු ආසනෙසු නිසීදිංසු – ‘‘ඔභාසමෙතං ඤස්‌සාම යංවිපාකො භවිස්‌සති, සච්‌ඡිකත්‌වාව නං ගමිස්‌සාමා’’ති. ඉදං සුත්‌වා දෙවා තාවතිංසා එකග්‌ගා සමාපජ්‌ජිංසු – ‘‘ඔභාසමෙතං ඤස්‌සාම, යංවිපාකො භවිස්‌සති, සච්‌ඡිකත්‌වාව නං ගමිස්‌සාමා’’ති.

‘යදා, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො දෙවානං තාවතිංසානං පාතුභවති, ඔළාරිකං අත්‌තභාවං අභිනිම්‌මිනිත්‌වා පාතුභවති. යො ඛො පන, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මුනො පකතිවණ්‌ණො අනභිසම්‌භවනීයො සො දෙවානං තාවතිංසානං චක්‌ඛුපථස්‌මිං. යදා, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො දෙවානං තාවතිංසානං පාතුභවති , සො අඤ්‌ඤෙ දෙවෙ අතිරොචති වණ්‌ණෙන චෙව යසසා ච. සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ, සොවණ්‌ණො විග්‌ගහො මානුසං විග්‌ගහං අතිරොචති; එවමෙව ඛො, භන්‌තෙ, යදා බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො දෙවානං තාවතිංසානං පාතුභවති, සො අඤ්‌ඤෙ දෙවෙ අතිරොචති වණ්‌ණෙන චෙව යසසා ච. යදා, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො දෙවානං තාවතිංසානං පාතුභවති, න තස්‌සං පරිසායං කොචි දෙවො අභිවාදෙති වා පච්‌චුට්‌ඨෙති වා ආසනෙන වා නිමන්‌තෙති. සබ්‌බෙව තුණ්‌හීභූතා පඤ්‌ජලිකා පල්‌ලඞ්‌කෙන නිසීදන්‌ති – ‘‘යස්‌සදානි දෙවස්‌ස පල්‌ලඞ්‌කං ඉච්‌ඡිස්‌සති බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො, තස්‌ස දෙවස්‌ස පල්‌ලඞ්‌කෙ නිසීදිස්‌සතී’’ති.

‘යස්‌ස ඛො පන, භන්‌තෙ, දෙවස්‌ස බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො පල්‌ලඞ්‌කෙ නිසීදති, උළාරං සො ලභති දෙවො වෙදපටිලාභං; උළාරං සො ලභති දෙවො සොමනස්‌සපටිලාභං. සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ, රාජා ඛත්‌තියො මුද්‌ධාවසිත්‌තො අධුනාභිසිත්‌තො රජ්‌ජෙන, උළාරං සො ලභති වෙදපටිලාභං, උළාරං සො ලභති සොමනස්‌සපටිලාභං. එවමෙව ඛො, භන්‌තෙ, යස්‌ස දෙවස්‌ස බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො පල්‌ලඞ්‌කෙ නිසීදති, උළාරං සො ලභති දෙවො වෙදපටිලාභං, උළාරං සො ලභති දෙවො සොමනස්‌සපටිලාභං. අථ , භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො ඔළාරිකං අත්‌තභාවං අභිනිම්‌මිනිත්‌වා කුමාරවණ්‌ණී [කුමාරවණ්‌ණො (ස්‍යා. ක.)] හුත්‌වා පඤ්‌චසිඛො දෙවානං තාවතිංසානං පාතුරහොසි. සො වෙහාසං අබ්‌භුග්‌ගන්‌ත්‌වා ආකාසෙ අන්‌තලික්‌ඛෙ පල්‌ලඞ්‌කෙන නිසීදි. සෙය්‍යථාපි, භන්‌තෙ, බලවා පුරිසො සුපච්‌චත්‌ථතෙ වා පල්‌ලඞ්‌කෙ සමෙ වා භූමිභාගෙ පල්‌ලඞ්‌කෙන නිසීදෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො වෙහාසං අබ්‌භුග්‌ගන්‌ත්‌වා ආකාසෙ අන්‌තලික්‌ඛෙ පල්‌ලඞ්‌කෙන නිසීදිත්‌වා දෙවානං තාවතිංසානං සම්‌පසාදං විදිත්‌වා ඉමාහි ගාථාහි අනුමොදි –

‘‘මොදන්‌ති වත භො දෙවා, තාවතිංසා සහින්‌දකා;

තථාගතං නමස්‌සන්‌තා, ධම්‌මස්‌ස ච සුධම්‌මතං.

‘‘නවෙ දෙවෙ ච පස්‌සන්‌තා, වණ්‌ණවන්‌තෙ යසස්‌සිනෙ;

සුගතස්‌මිං බ්‍රහ්‌මචරියං, චරිත්‌වාන ඉධාගතෙ.

‘‘තෙ අඤ්‌ඤෙ අතිරොචන්‌ති, වණ්‌ණෙන යසසායුනා;

සාවකා භූරිපඤ්‌ඤස්‌ස, විසෙසූපගතා ඉධ.

‘‘ඉදං දිස්‌වාන නන්‌දන්‌ති, තාවතිංසා සහින්‌දකා;

තථාගතං නමස්‌සන්‌තා, ධම්‌මස්‌ස ච සුධම්‌මත’’න්‌ති.

285. ‘ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො භාසිත්‌ථ; ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මුනො සනඞ්‌කුමාරස්‌ස භාසතො අට්‌ඨඞ්‌ගසමන්‌නාගතො සරො හොති විස්‌සට්‌ඨො ච විඤ්‌ඤෙය්‍යො ච මඤ්‌ජු ච සවනීයො ච බින්‌දු ච අවිසාරී ච ගම්‌භීරො ච නින්‌නාදී ච. යථාපරිසං ඛො පන, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො සරෙන විඤ්‌ඤාපෙති; න චස්‌ස බහිද්‌ධා පරිසාය ඝොසො නිච්‌ඡරති. යස්‌ස ඛො පන, භන්‌තෙ, එවං අට්‌ඨඞ්‌ගසමන්‌නාගතො සරො හොති, සො වුච්‌චති ‘‘බ්‍රහ්‌මස්‌සරො’’ති.

‘අථ ඛො, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො තෙත්‌තිංසෙ අත්‌තභාවෙ අභිනිම්‌මිනිත්‌වා දෙවානං තාවතිංසානං පච්‌චෙකපල්‌ලඞ්‌කෙසු පල්‌ලඞ්‌කෙන[පච්‌චෙකපල්‌ලඞ්‌කෙන (ක.)] නිසීදිත්‌වා දෙවෙ තාවතිංසෙ ආමන්‌තෙසි – ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤන්‌ති, භොන්‌තො දෙවා තාවතිංසා, යාවඤ්‌ච සො භගවා බහුජනහිතාය පටිපන්‌නො බහුජනසුඛාය ලොකානුකම්‌පාය අත්‌ථාය හිතාය සුඛාය දෙවමනුස්‌සානං. යෙ හි කෙචි, භො, බුද්‌ධං සරණං ගතා ධම්‌මං සරණං ගතා සඞ්‌ඝං සරණං ගතා සීලෙසු පරිපූරකාරිනො තෙ කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අප්‌පෙකච්‌චෙ පරනිම්‌මිතවසවත්‌තීනං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ නිම්‌මානරතීනං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ තුසිතානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ යාමානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ තාවතිංසානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ චාතුමහාරාජිකානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජන්‌ති. යෙ සබ්‌බනිහීනං කායං පරිපූරෙන්‌ති, තෙ ගන්‌ධබ්‌බකායං පරිපූරෙන්‌තී’’’ති.

286. ‘ඉමමත්‌ථං , භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො භාසිත්‌ථ; ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මුනො සනඞ්‌කුමාරස්‌ස භාසතො ඝොසොයෙව දෙවා මඤ්‌ඤන්‌ති – ‘‘ය්‌වායං මම පල්‌ලඞ්‌කෙ ස්‌වායං එකොව භාසතී’’ති.

එකස්‌මිං භාසමානස්‌මිං, සබ්‌බෙ භාසන්‌ති නිම්‌මිතා;

එකස්‌මිං තුණ්‌හිමාසීනෙ, සබ්‌බෙ තුණ්‌හී භවන්‌ති තෙ.

තදාසු දෙවා මඤ්‌ඤන්‌ති, තාවතිංසා සහින්‌දකා;

ය්‌වායං මම පල්‌ලඞ්‌කස්‌මිං, ස්‌වායං එකොව භාසතීති.

‘අථ ඛො, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො එකත්‌තෙන අත්‌තානං උපසංහරති, එකත්‌තෙන අත්‌තානං උපසංහරිත්‌වා සක්‌කස්‌ස දෙවානමින්‌දස්‌ස පල්‌ලඞ්‌කෙ පල්‌ලඞ්‌කෙන නිසීදිත්‌වා දෙවෙ තාවතිංසෙ ආමන්‌තෙසි –

භාවිතඉද්‌ධිපාදො

287. ‘‘‘තං කිං මඤ්‌ඤන්‌ති, භොන්‌තො දෙවා තාවතිංසා, යාව සුපඤ්‌ඤත්‌තා චිමෙ තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන චත්‌තාරො ඉද්‌ධිපාදා පඤ්‌ඤත්‌තා ඉද්‌ධිපහුතාය [ඉද්‌ධිබහුලීකතාය (ස්‍යා.)] ඉද්‌ධිවිසවිතාය [ඉද්‌ධිවිසෙවිතාය (ස්‍යා.)] ඉද්‌ධිවිකුබ්‌බනතාය. කතමෙ චත්‌තාරො? ඉධ භො භික්‌ඛු ඡන්‌දසමාධිප්‌පධානසඞ්‌ඛාරසමන්‌නාගතං ඉද්‌ධිපාදං භාවෙති. වීරියසමාධිප්‌පධානසඞ්‌ඛාරසමන්‌නාගතං ඉද්‌ධිපාදං භාවෙති. චිත්‌තසමාධිප්‌පධානසඞ්‌ඛාරසමන්‌නාගතං ඉද්‌ධිපාදං භාවෙති. වීමංසාසමාධිප්‌පධානසඞ්‌ඛාරසමන්‌නාගතං ඉද්‌ධිපාදං භාවෙති. ඉමෙ ඛො, භො, තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන චත්‌තාරො ඉද්‌ධිපාදා පඤ්‌ඤත්‌තා ඉද්‌ධිපහුතාය ඉද්‌ධිවිසවිතාය ඉද්‌ධිවිකුබ්‌බනතාය.

‘‘‘යෙ හි කෙචි භො අතීතමද්‌ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා අනෙකවිහිතං ඉද්‌ධිවිධං පච්‌චනුභොසුං, සබ්‌බෙ තෙ ඉමෙසංයෙව චතුන්‌නං ඉද්‌ධිපාදානං භාවිතත්‌තා බහුලීකතත්‌තා. යෙපි හි කෙචි භො අනාගතමද්‌ධානං සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා අනෙකවිහිතං ඉද්‌ධිවිධං පච්‌චනුභොස්‌සන්‌ති, සබ්‌බෙ තෙ ඉමෙසංයෙව චතුන්‌නං ඉද්‌ධිපාදානං භාවිතත්‌තා බහුලීකතත්‌තා. යෙපි හි කෙචි භො එතරහි සමණා වා බ්‍රාහ්‌මණා වා අනෙකවිහිතං ඉද්‌ධිවිධං පච්‌චනුභොන්‌ති, සබ්‌බෙ තෙ ඉමෙසංයෙව චතුන්‌නං ඉද්‌ධිපාදානං භාවිතත්‌තා බහුලීකතත්‌තා. පස්‌සන්‌ති නො භොන්‌තො දෙවා තාවතිංසා මමපිමං එවරූපං ඉද්‌ධානුභාව’’න්‌ති? ‘‘එවං මහාබ්‍රහ්‌මෙ’’ති. ‘‘අහම්‌පි ඛො භො ඉමෙසංයෙව චතුන්‌නඤ්‌ච ඉද්‌ධිපාදානං භාවිතත්‌තා බහුලීකතත්‌තා එවං මහිද්‌ධිකො එවංමහානුභාවො’’ති. ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො භාසිත්‌ථ. ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො භාසිත්‌වා දෙවෙ තාවතිංසෙ ආමන්‌තෙසි –

තිවිධො ඔකාසාධිගමො

288. ‘‘‘තං කිං මඤ්‌ඤන්‌ති, භොන්‌තො දෙවා තාවතිංසා, යාවඤ්‌චිදං තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන තයො ඔකාසාධිගමා අනුබුද්‌ධා සුඛස්‌සාධිගමාය. කතමෙ තයො? ඉධ භො එකච්‌චො සංසට්‌ඨො විහරති කාමෙහි සංසට්‌ඨො අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි. සො අපරෙන සමයෙන අරියධම්‌මං සුණාති, යොනිසො මනසි කරොති, ධම්‌මානුධම්‌මං පටිපජ්‌ජති. සො අරියධම්‌මස්‌සවනං ආගම්‌ම යොනිසොමනසිකාරං ධම්‌මානුධම්‌මප්‌පටිපත්‌තිං අසංසට්‌ඨො විහරති කාමෙහි අසංසට්‌ඨො අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි. තස්‌ස අසංසට්‌ඨස්‌ස කාමෙහි අසංසට්‌ඨස්‌ස අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි උප්‌පජ්‌ජති සුඛං, සුඛා භිය්‍යො සොමනස්‌සං. සෙය්‍යථාපි, භො, පමුදා පාමොජ්‌ජං [පාමුජ්‌ජං (පී. ක.)] ජායෙථ, එවමෙව ඛො, භො, අසංසට්‌ඨස්‌ස කාමෙහි අසංසට්‌ඨස්‌ස අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි උප්‌පජ්‌ජති සුඛං, සුඛා භිය්‍යො සොමනස්‌සං. අයං ඛො, භො, තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන පඨමො ඔකාසාධිගමො අනුබුද්‌ධො සුඛස්‌සාධිගමාය.

‘‘‘පුන චපරං, භො, ඉධෙකච්‌චස්‌ස ඔළාරිකා කායසඞ්‌ඛාරා අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධා හොන්‌ති, ඔළාරිකා වචීසඞ්‌ඛාරා අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධා හොන්‌ති, ඔළාරිකා චිත්‌තසඞ්‌ඛාරා අප්‌පටිප්‌පස්‌සද්‌ධා හොන්‌ති. සො අපරෙන සමයෙන අරියධම්‌මං සුණාති, යොනිසො මනසි කරොති, ධම්‌මානුධම්‌මං පටිපජ්‌ජති. තස්‌ස අරියධම්‌මස්‌සවනං ආගම්‌ම යොනිසොමනසිකාරං ධම්‌මානුධම්‌මප්‌පටිපත්‌තිං ඔළාරිකා කායසඞ්‌ඛාරා පටිප්‌පස්‌සම්‌භන්‌ති, ඔළාරිකා වචීසඞ්‌ඛාරා පටිප්‌පස්‌සම්‌භන්‌ති, ඔළාරිකා චිත්‌තසඞ්‌ඛාරාපටිප්‌පස්‌සම්‌භන්‌ති. තස්‌ස ඔළාරිකානං කායසඞ්‌ඛාරානං පටිප්‌පස්‌සද්‌ධියා ඔළාරිකානං වචීසඞ්‌ඛාරානං පටිප්‌පස්‌සද්‌ධියා ඔළාරිකානං චිත්‌තසඞ්‌ඛාරානංපටිප්‌පස්‌සද්‌ධියා උප්‌පජ්‌ජති සුඛං, සුඛා භිය්‍යො සොමනස්‌සං. සෙය්‍යථාපි, භො, පමුදා පාමොජ්‌ජං ජායෙථ, එවමෙව ඛො භො ඔළාරිකානං කායසඞ්‌ඛාරානං පටිප්‌පස්‌සද්‌ධියා ඔළාරිකානං වචීසඞ්‌ඛාරානං පටිප්‌පස්‌සද්‌ධියා ඔළාරිකානං චිත්‌තසඞ්‌ඛාරානං පටිප්‌පස්‌සද්‌ධියා උප්‌පජ්‌ජති සුඛං, සුඛා භිය්‍යො සොමනස්‌සං. අයං ඛො, භො, තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන දුතියො ඔකාසාධිගමො අනුබුද්‌ධො සුඛස්‌සාධිගමාය.

‘‘‘පුන චපරං, භො, ඉධෙකච්‌චො ‘ඉදං කුසල’න්‌ති යථාභූතං නප්‌පජානාති, ‘ඉදං අකුසල’න්‌ති යථාභූතං නප්‌පජානාති. ‘ඉදං සාවජ්‌ජං ඉදං අනවජ්‌ජං, ඉදං සෙවිතබ්‌බං ඉදං න සෙවිතබ්‌බං, ඉදං හීනං ඉදං පණීතං, ඉදං කණ්‌හසුක්‌කසප්‌පටිභාග’න්‌ති යථාභූතං නප්‌පජානාති. සො අපරෙන සමයෙන අරියධම්‌මං සුණාති, යොනිසො මනසි කරොති, ධම්‌මානුධම්‌මං පටිපජ්‌ජති. සො අරියධම්‌මස්‌සවනං ආගම්‌ම යොනිසොමනසිකාරං ධම්‌මානුධම්‌මප්‌පටිපත්‌තිං, ‘ඉදං කුසල’න්‌ති යථාභූතං පජානාති, ‘ඉදං අකුසල’න්‌ති යථාභූතං පජානාති. ඉදං සාවජ්‌ජං ඉදං අනවජ්‌ජං, ඉදං සෙවිතබ්‌බං ඉදං න සෙවිතබ්‌බං, ඉදං හීනං ඉදං පණීතං, ඉදං කණ්‌හසුක්‌කසප්‌පටිභාග’න්‌ති යථාභූතං පජානාති. තස්‌ස එවං ජානතො එවං පස්‌සතො අවිජ්‌ජා පහීයති, විජ්‌ජා උප්‌පජ්‌ජති. තස්‌ස අවිජ්‌ජාවිරාගා විජ්‌ජුප්‌පාදා උප්‌පජ්‌ජති සුඛං, සුඛා භිය්‍යො සොමනස්‌සං. සෙය්‍යථාපි, භො, පමුදා පාමොජ්‌ජං ජායෙථ , එවමෙව ඛො, භො, අවිජ්‌ජාවිරාගා විජ්‌ජුප්‌පාදා උප්‌පජ්‌ජති සුඛං, සුඛා භිය්‍යො සොමනස්‌සං. අයං ඛො, භො, තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන තතියො ඔකාසාධිගමො අනුබුද්‌ධො සුඛස්‌සාධිගමාය. ඉමෙ ඛො, භො, තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන තයො ඔකාසාධිගමා අනුබුද්‌ධා සුඛස්‌සාධිගමායා’’ති. ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො භාසිත්‌ථ, ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො භාසිත්‌වා දෙවෙ තාවතිංසෙ ආමන්‌තෙසි –

චතුසතිපට්‌ඨානං

289. ‘‘‘තං කිං මඤ්‌ඤන්‌ති, භොන්‌තො දෙවා තාවතිංසා, යාව සුපඤ්‌ඤත්‌තා චිමෙ තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානා පඤ්‌ඤත්‌තා කුසලස්‌සාධිගමාය. කතමෙ චත්‌තාරො? ඉධ , භො, භික්‌ඛු අජ්‌ඣත්‌තං කායෙ කායානුපස්‌සී විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං. අජ්‌ඣත්‌තං කායෙ කායානුපස්‌සී විහරන්‌තො තත්‌ථ සම්‌මා සමාධියති, සම්‌මා විප්‌පසීදති. සො තත්‌ථ සම්‌මා සමාහිතො සම්‌මා විප්‌පසන්‌නො බහිද්‌ධා පරකායෙ ඤාණදස්‌සනං අභිනිබ්‌බත්‌තෙති. අජ්‌ඣත්‌තං වෙදනාසු වෙදනානුපස්‌සී විහරති…පෙ.… බහිද්‌ධා පරවෙදනාසු ඤාණදස්‌සනං අභිනිබ්‌බත්‌තෙති. අජ්‌ඣත්‌තං චිත්‌තෙ චිත්‌තානුපස්‌සී විහරති…පෙ.… බහිද්‌ධා පරචිත්‌තෙ ඤාණදස්‌සනං අභිනිබ්‌බත්‌තෙති. අජ්‌ඣත්‌තං ධම්‌මෙසු ධම්‌මානුපස්‌සී විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං. අජ්‌ඣත්‌තං ධම්‌මෙසු ධම්‌මානුපස්‌සී විහරන්‌තො තත්‌ථ සම්‌මා සමාධියති, සම්‌මා විප්‌පසීදති. සො තත්‌ථ සම්‌මා සමාහිතො සම්‌මා විප්‌පසන්‌නො බහිද්‌ධා පරධම්‌මෙසු ඤාණදස්‌සනං අභිනිබ්‌බත්‌තෙති. ඉමෙ ඛො, භො, තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානා පඤ්‌ඤත්‌තා කුසලස්‌සාධිගමායා’’ති. ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො භාසිත්‌ථ. ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො භාසිත්‌වා දෙවෙ තාවතිංසෙ ආමන්‌තෙසි –

සත්‌ත සමාධිපරික්‌ඛාරා

290. ‘‘‘තං කිං මඤ්‌ඤන්‌ති, භොන්‌තො දෙවා තාවතිංසා, යාව සුපඤ්‌ඤත්‌තා චිමෙ තෙන භගවතා ජානතා පස්‌සතා අරහතා සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙන සත්‌ත සමාධිපරික්‌ඛාරා සම්‌මාසමාධිස්‌ස පරිභාවනාය සම්‌මාසමාධිස්‌ස පාරිපූරියා. කතමෙ සත්‌ත? සම්‌මාදිට්‌ඨි සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො සම්‌මාවාචා සම්‌මාකම්‌මන්‌තො සම්‌මාආජීවො සම්‌මාවායාමො සම්‌මාසති. යා ඛො, භො, ඉමෙහි සත්‌තහඞ්‌ගෙහි චිත්‌තස්‌ස එකග්‌ගතා පරික්‌ඛතා, අයං වුච්‌චති, භො, අරියො සම්‌මාසමාධි සඋපනිසො ඉතිපි සපරික්‌ඛාරො ඉතිපි. සම්‌මාදිට්‌ඨිස්‌ස භො, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො පහොති, සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පස්‌ස සම්‌මාවාචා පහොති, සම්‌මාවාචස්‌ස සම්‌මාකම්‌මන්‌තො පහොති. සම්‌මාකම්‌මන්‌තස්‌ස සම්‌මාආජීවො පහොති, සම්‌මාආජීවස්‌ස සම්‌මාවායාමො පහොති, සම්‌මාවායාමස්‌ස සම්‌මාසති පහොති , සම්‌මාසතිස්‌ස සම්‌මාසමාධි පහොති, සම්‌මාසමාධිස්‌ස සම්‌මාඤාණං පහොති, සම්‌මාඤාණස්‌ස සම්‌මාවිමුත්‌ති පහොති. යඤ්‌හි තං, භො, සම්‌මා වදමානො වදෙය්‍ය – ‘ස්‌වාක්‌ඛාතො භගවතා ධම්‌මො සන්‌දිට්‌ඨිකො අකාලිකො එහිපස්‌සිකො ඔපනෙය්‍යිකො පච්‌චත්‌තං වෙදිතබ්‌බො විඤ්‌ඤූහි අපාරුතා අමතස්‌ස ද්‌වාරා’ති ඉදමෙව තං සම්‌මා වදමානො වදෙය්‍ය. ස්‌වාක්‌ඛාතො හි, භො, භගවතා ධම්‌මො සන්‌දිට්‌ඨිකො, අකාලිකො එහිපස්‌සිකො ඔපනෙය්‍යිකො පච්‌චත්‌තං වෙදිතබ්‌බො විඤ්‌ඤූහි අපාරුතා අමතස්‌ස ද්‌වාරා [ද්‌වාරාති (ස්‍යා. ක.)].

‘‘‘යෙ හි කෙචි, භො, බුද්‌ධෙ අවෙච්‌චප්‌පසාදෙන සමන්‌නාගතා, ධම්‌මෙ අවෙච්‌චප්‌පසාදෙන සමන්‌නාගතා, සඞ්‌ඝෙ අවෙච්‌චප්‌පසාදෙන සමන්‌නාගතා, අරියකන්‌තෙහි සීලෙහි සමන්‌නාගතා , යෙ චිමෙ ඔපපාතිකා ධම්‌මවිනීතා සාතිරෙකානි චතුවීසතිසතසහස්‌සානි මාගධකා පරිචාරකා අබ්‌භතීතා කාලඞ්‌කතා තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා සොතාපන්‌නා අවිනිපාතධම්‌මා නියතා සම්‌බොධිපරායණා. අත්‌ථි චෙවෙත්‌ථ සකදාගාමිනො.

‘‘අත්‌ථායං [අථායං (සී. ස්‍යා.)] ඉතරා පජා, පුඤ්‌ඤාභාගාති මෙ මනො;

සඞ්‌ඛාතුං නොපි සක්‌කොමි, මුසාවාදස්‌ස ඔත්‌තප්‌ප’’න්‌ති.

291. ‘ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො භාසිත්‌ථ, ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මුනො සනඞ්‌කුමාරස්‌ස භාසතො වෙස්‌සවණස්‌ස මහාරාජස්‌ස එවං චෙතසො පරිවිතක්‌කො උදපාදි – ‘‘අච්‌ඡරියං වත භො, අබ්‌භුතං වත භො, එවරූපොපි නාම උළාරො සත්‌ථා භවිස්‌සති, එවරූපං උළාරං ධම්‌මක්‌ඛානං, එවරූපා උළාරා විසෙසාධිගමා පඤ්‌ඤායිස්‌සන්‌තී’’ති. අථ, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො වෙස්‌සවණස්‌ස මහාරාජස්‌ස චෙතසා චෙතොපරිවිතක්‌කමඤ්‌ඤාය වෙස්‌සවණං මහාරාජානං එතදවොච – ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤති භවං වෙස්‌සවණො මහාරාජා අතීතම්‌පි අද්‌ධානං එවරූපො උළාරො සත්‌ථා අහොසි, එවරූපං උළාරං ධම්‌මක්‌ඛානං, එවරූපා උළාරා විසෙසාධිගමා පඤ්‌ඤායිංසු. අනාගතම්‌පි අද්‌ධානං එවරූපො උළාරො සත්‌ථා භවිස්‌සති, එවරූපං උළාරං ධම්‌මක්‌ඛානං, එවරූපා උළාරා විසෙසාධිගමා පඤ්‌ඤායිස්‌සන්‌තී’’’ති.

292. ‘‘‘ඉමමත්‌ථං, භන්‌තෙ, බ්‍රහ්‌මා සනඞ්‌කුමාරො දෙවානං තාවතිංසානං අභාසි, ඉමමත්‌ථං වෙස්‌සවණො මහාරාජා බ්‍රහ්‌මුනො සනඞ්‌කුමාරස්‌ස දෙවානංතාවතිංසානං භාසතො සම්‌මුඛා සුතං [සුත්‌වා (සී. පී.)] සම්‌මුඛා පටිග්‌ගහිතං සයං පරිසායං ආරොචෙසි’’.

ඉමමත්‌ථං ජනවසභො යක්‌ඛො වෙස්‌සවණස්‌ස මහාරාජස්‌ස සයං පරිසායං භාසතො සම්‌මුඛා සුතං සම්‌මුඛා පටිග්‌ගහිතං [පටිග්‌ගහෙත්‌වා (සී. පී.)] භගවතො ආරොචෙසි. ඉමමත්‌ථං භගවා ජනවසභස්‌ස යක්‌ඛස්‌ස සම්‌මුඛා සුත්‌වා සම්‌මුඛා පටිග්‌ගහෙත්‌වා සාමඤ්‌ච අභිඤ්‌ඤාය ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස ආරොචෙසි, ඉමමත්‌ථමායස්‌මා ආනන්‌දො භගවතො සම්‌මුඛා සුත්‌වා සම්‌මුඛා පටිග්‌ගහෙත්‌වා ආරොචෙසි භික්‌ඛූනං භික්‌ඛුනීනං උපාසකානං උපාසිකානං. තයිදං බ්‍රහ්‌මචරියං ඉද්‌ධඤ්‌චෙව ඵීතඤ්‌ච විත්‌ථාරිකං බාහුජඤ්‌ඤං පුථුභූතං යාව දෙවමනුස්‌සෙහි සුප්‌පකාසිතන්‌ති.

ජනවසභසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං පඤ්‌චමං.

No comments:

Post a Comment